Конрад Аденауэр атындағы Қор
Жаңа стратегиялық теңестіру және
жүктеу/скачать 11,11 Mb. Pdf көрінісі
|
Book KAZ final
| Жаңа стратегиялық теңестіру және
«ҚазМұнайГаздың» рөлі Мұнай-газ инфрақұрылымына, атап айтқанда, CPC құбыржолын салу және Каспий көлік жүйесін құру сияқты инвестицияларға басымдық беріледі. Шикі мұнайдың бір баррелін өндіру орташа құны 28 АҚШ дол- ларын құрайды, дегенмен бұл есептеу қазақстандық мұнай секторы- ның қайтадан пайда табуы үшін көлік шығындарының жоғары деңгейін немесе транзиттік төлемдерді білдірмейді, бұл әлемдік нарықтағы шикі мұнай бағасының жаңа өсуіне байланысты болады 50 . Қазақстандық мем- лекеттік бюджетті теңестіру үшін әлемдік нарықтағы баға кем дегенде 66 АҚШ доллары болуы керек екендігін ескере отырып, өндірістік шығын- дардың төмендеуі де басымдыққа ие 51 . Бұдан басқа, тасымалдаудың шектеулі мүмкіндіктері мұнай өндіруді дамы- туға және еліміздің экспортын ұлғайтуға кедергі келтіреді. Қазақстан Үкіметі жылына 558,5 млн баррельден өнім өндіруді жылына 1,1 млрд баррельге дейін арттыру жөніндегі жоспарларын іске асыруы үшін зор қаржылық күш- жігер мен саяси сараптама қажет 52 . 2002 жылы құрылған «ҚазМұнайГаз» ұлттық мұнай компаниясы (KMG) мемлекеттің оң қолы ретінде жетекші рөл атқарады. Иран, Ирак және Ливиядағы шикізат өндірісінің артуы, сон- дай-ақ Америка Құрама Штаттарындағы сланец революциясы арқасында жаһандық мұнай нарығындағы артықшылықты ескере отырып, компа- ния өзінің стратегиялық басымдықтары мен ұзақ мерзімді мақсаттарын қайта анықтады. Компанияның бастапқы қаржылық жағдайын жақсарту және жоғары әрі төменгі секторларға арналған тұрақты кәсіпорынға апстрим- және даун- стрим- секторлары үшін (мұнай өндіру және өндіру, сондай-ақ оны тасы- малдау) оны қайта құруды жеделдету мақсатында ҚМГ шикізатты өңдеуді, 50 Петрофф, Аланна / Елин, Таль 2015: Rystad Energy на CNN Money, Rystad Energy, 23.11.17, https://www. rystadenergy. com/NewsEvents/PressReleases/rystad-energy-on-cnn-money [17.01.2017]. 51 Stratfor 2014: Мұнай бағасы құлдырағанда, кейбір елдер жоғалтады, Stratfor, 04.11.17, https://www.stratfor.com/analysis/when-oil-prices-drop-some-countries-lose [17.01.2017] 52 Хугендорн, Джонатан 2016: Қазақстан әлемдегі ең үздік 10 – мұнай өндіруші болуға ұмты- луда, OILPRICE, 22.07.2016, http://oilprice. com/Energy/Crude-Oil/Kazakhstan-Moves-Towards- Becoming-A-Top-10-Oil-Producer. html [17.01.2017] 27 Қазақстан экономикасын трансформациялаудың негізгі аспектілері яғни шикізатты қайта өңдеу секторынан бөлуге ниетті 5354, . Мұндай страте- гияның үлгісі 2015 жылдың желтоқсан айында «CEFC China Energy Company Ltd.» қытай компаниясының 4 миллиард долларға ҚазМұнайГаз Интер- нэшнл (KMGI) компаниясын сатып алуы болып табылады 55 . Бұған ҚМГ-ға тиесілі Қара теңіздегі (Румыния) «Petromidia» мұнай өңдеу зауытын сату да жатады. Бұл іс-шараға 2016 жылы жекешелендіру бағдарламасының аясында Павлодар, Атырау және Шымкент қалаларында ескі үш мұнай өңдеу зауыттарымен сауда- саттық өткізу де маңызы жағынан тең келеді 56 . 2012–2014 жылдардағы қайта жаңғыртуға қарамастан, бұл зауыттар қазақстандық мұнай өнімдерінің нарығына сұранысты қанағаттандыра алмайды, оны 2017 жылдың жаз мезгілінің соңында болған жағдай дәлел- деді. Оның орнына, 30%-ға жуық жалпы сұраныстың тапшылығы Ресей Федерациясының импорты есебінен жабылады 57 . Сонымен қатар, жаңа МӨЗ жаңғыртуға және салуға салынған инвестициялар Ресейге экономи- калық тәуелділікті қысқартып қана қоймай, сондай-ақ Еуропаға жоғары октанды бензин немесе керосин сияқты жоғары сапалы мұнай өнімдерін экспорттауға мүмкіндік береді. Осыған байланысты экономикалық және геосаяси тұрғыдан бизнес- стратегияны сын тұрғысынан қайта қарас- тыру керек. 53 Авторлық ескертпе: Апстрим: шикі мұнайды өндіру; Мидстрим: мұнайды тасымалдау; Даунстрим: шикі мұнайды қайта өңдеу (рафинерия); 54 «ҚазМұнайГаз» 2016: «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ 2025 жылға дейінгі даму стратегиясы, 01.03.2016 ж. ҚазМұнайГаздың» ішкі стратегиялық құжаты. 55 Коэн, Ариэль 2016: Қазақстанның мұнай және газы: қуатты серіктестік әлеуеті, Таяу Шығыс институты, 04.04.2016, http://www. mideasti. org/sites/default/files/Cohen%20Op-Ed. pdf [17.01.2017]. 56 Коңырова, Күлпаш 2015: Қытай қазақстандық мұнай өңдеу зауыттарын сатып алуды ойластырып отыр, NEWEUROPE, 11.11.2015, https://www. neweurope. eu/article/ chinamullsbuying-kazakh-oil-refineries/ [17.01.2017]. 57 kazinform 2014: Қазақстан Ресейден түрлі отын өнімдерінің 30% импорттайды, kazinform, 05.11.14: http://www.inform.kz/en/kazakhstan- imports-up-to-30-of-various-fuel-products- from-russia_a2713663 [17.01.2017] 28 Қазақстан экономикасының трансформациясы 1992 1994 1996 1998 2000 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 Шикі мұнайды өндіру Шикі мұнайды экспорттау Қайта өңделген мұнай мөлшері Шикі мұнайды тұтыну жүктеу/скачать 11,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|