Конрад Аденауэр атындағы Қор
Қазба ресурстары және баламалары
жүктеу/скачать 11,11 Mb. Pdf көрінісі
|
Book KAZ final
| Қазба ресурстары және баламалары
Қазақстан 1991 жылы тәуелсіздік алғаннан бері мұнай-газ саласы еліміздің дамуын және жаңғыртуын жеделдету үшін Қазақстан Үкіметінің жоспарла- рында орталық рөлді атқарған. 1990 жылдары мұнай-газ секторын дамыту мен ырықтандыру әртүрлі үміттермен байланысты болды: біріншіден, елдің экономикалық оқшаулануы тікелей шетелдік инвестицияларды тартып, әлемдік экономикаға қол жеткізу арқылы ауыстырылуы тиіс. Елдің қолай- сыз географиялық жағдайының және сирек қоныстанған аймақтың шек- теулі ішкі нарығының аясында мұнай-газ саласы өзінің дәстүрлі жаһандық құндылықтар тізбегіне сай, өсудің жақсы мүмкіндіктерін ұсынды. Бұл ретте, елде тек лицензиялар мен мұнай экспорты есебінен ғана емес, сонымен қатар ноу-хау және басқа да онымен байланысты эффектілер трансферінен де пайда табуға тура келді, бұл бүкіл отандық экономи- каға ұзақ уақыт бойы көмектесті. Сонымен бірге Президент Нұрсұлтан 62 KazMunaiGas (http://www.kmg.kz/en/manufacturing/oil/kkst/) 63 Косолапова, Елена 2014: Каспий мұнайының қазақстандық көліктік жүйесінде прогресс күтілмейді, Еуропалық диалог, 29.10.2014, http://www.eurodialogue.eu/No% 20progress%20 expected%20in%20Kazakhstan%E2%80%99s%20Caspian%20oil%20transportation%20system [17.01.2017] 32 Қазақстан экономикасының трансформациясы Назарбаевтың басқаруымен қазақстандық басшылық қауіпсіздік саясаты саласындағы мақсатты айқын түрде жүзеге асырды. Шикі мұнайдың стра- тегиялық ресурстарын әртараптандыру және басқа елдерді қазақстандық мұнай-газ секторына тарту арқылы Үкімет еліміздің ұлттық қауіпсіздігін арттыруға және қуатты көршісі Ресейге тәуелділігін төмендетуге мүмкіндік беретін геоэкономикалық құралдарды құрды. Соңғы екі онжылдықта мұнай-газ саласының маңыздылығы едәуір айтар- лықтай болды және тек 2015–2016 жж. дағдарыс тек бұрылыс нүктесі бола алады. Мұнай-газ секторында жалпы ішкі өнімнің 30%-дан астамы өндірілсе де, жалпы экспорт көлемінде мұнай өнімдерін сату шамамен 70% құрайды 64 . Бұдан басқа, Қазақстан шығындарын қаржыландыру үшін мұнайдан түсетін табысына қатты тәуелді. Қазіргі уақытта мемлекеттік бюджеттің 60% мұнай мен газ саудасынан келеді 65 . Осыған байланысты макроэкономикалық дамудың қозғалтқышы болып табылатын мұнай-газ секторына негізделген Қазақстанның даму страте- гиясының табысы туралы заңды сұрақ туындайды. Жаңа мыңжылдықтың басынан бастап Қазақстанның әл-ауқаты едәуір өсті 66 . Әрине, экономиканың күшті және ұзақ мерзімді дамуына және мұнай-газ секторын дамытуға ғана емес, сонымен бірге мұнайды экспорт- таудан түскен табыстарды үнемі өсіруге тура келеді. Сонымен бірге елдегі жалпы ішкі өнімдегі өңдеу өнеркәсібі мен агроөнеркәсіп секторының үлесі айтарлықтай төмендеді, ал мұнай мен мұнайдың бағасы құлдыраған кезде сауда және қызмет көрсету секторларының үлесі шамамен 60%-ға өсті 67 . Бұл халық шаруашылығының әл-ауқатының жоғарылауы тоқтағанының белгісі. Кеңес Одағы кезіндегі тауарлардың үнемі тапшы болуы сияқты қиындықтарынан кейін, тәуелсіздік алғаннан кейінгі алғашқы онжыл- дықта тұрғындар арасында өтімділіктің болмауы түсінікті. Сондықтан, қара алтын бағасының төмендеуі салдарынан болған экономикалық 64 Бадыкова Нажия 2015: Каспий мұнайы және газы үшін жаңа дәуір, Стратегиялық және халықаралық зерттеулер орталығы, 13.02.2015, https://www.csis.org/analysis/ new-era-caspian-oil-and-gas 65 www. kmg. kz/en/manufacturing/oil/kkst: https://www. csis. org/analysis/ new-era-caspian-oil-and-gas 66 11 бетті қараңыз 67 Федералды статистикалық басқарма: Қазақстан, елдің статистикалық сипаты, 2016 жылғы арнайы шығарылым, 2 бет. 33 Қазақстан экономикасын трансформациялаудың негізгі аспектілері дағдарысқа байланысты, экономиканы қайта құрылымдау мүмкіндігін дереу қолдану өте маңызды. жүктеу/скачать 11,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|