О Н ҮШІНШІ СӨЗ Иман деген - алла табарака уа тағаланың шәриксиз, ғайыпсыз
бірлігіне, барлығына уа әр түрлі бізге пайғамбарымыз саллалаһу ғалайһи
уәссәлләм арқылы жіберген жарлығына, білдіргеніне мойын ұсынып,
инанмақ. Енді бұл иман дерлік инануға екі түрлі нәрсе керек. Әуелі - не
нәрсеге иман келтірсе, соның хақтығына ақылы бірлән дәлел жүргізерлік
болып, ақылы дәлел - испат қыларға жараса, мұны якини иман десе керек.
Екіншісі - кітаптан оқу бірлән яки молдалардан есту бірлән иман келтіріп,
сол иман келтірген нәрсесіне соншалық берік боларға керек. Біреу
өлтіремін деп қорқытса да, мың кісі мың түрлі іс көрсетсе де, соған айнып,
көңілі қозғалмастай берік болу керек. Бұл иманды иман таклиди дейміз.
Енді мұндай иман сақтауға қорықпас жүрек, айнымас көңіл, босанбас
буын керек екен. Якини иманы бар деуге ғылымы жоқ, таклиди иманы бар
деуге беріктігі жоқ, я алдағанға, я азғырғанға, я бір пайдаланғанға қарап,
ақты қара деп, я қараны ақ деп, өтірікті шын деп ант ететұғын кісіні не
дейміз? Құдай тағала өзі сақтасын. Әрнешік білмек керек, жоғарғы
жазылмыш екі түрліден басқа иман жоқ. Иманға қарсы келерлік орында
ешбір пенде құдай тағала кеңшілігімен кешеді дағы демесін, оның үшін
құдай тағаланың ғафуына яки пайғамбарымыздың шафағатына да
сыймайды, мүмкін де емес. «Қылыш үстінде серт жоқ» деген, «құдай
тағаланың кешпес күнәсі жоқ» деген жалған мақалды қуат көрген мұндай
пенденің жүзі құрысын.
1892