ойлауын, зейінін, тапқырлық және шығармашылық қабілеттерінің қандай дәрежеде
екендігін анықтап, оның ары қарай дамуына ықпал ету керек. Оқушылардың жас
ерекшеліктеріне сәйкес олардың мінез – құлықтарында айырмашылықтар болады. Мінез –
құлықты психология ғылымы зерттейді. Бірақ сол үлкен саланың бихевиористикалық
бағыты адамдар мінез – құлығының қоғаммен өзара байланысын зерттеп зерделеу үшін
пайдаланылады.
Жас ерекшеліктеріне сәйкес оқытуды ұйымдастыруда балалардың танымдық
танымдық қасиеті, зейіні, есте сақтау қабілеті, сөйлеуі және ойлауы ескеріледі. Жан
Пиаже, Джин Пиагет, Мария Монтессори және Лев Выготский секілді ғалымдар
балалардың танымы ерте жастан дамитынын атап айтқан. Олардың айтуы бойынша
кішкентай балалар өзін қоршаған орта мен адамдардан оқып, үйренеді. Осы арқылы
балалардың танымын ерте жастан бастап-ақ дамытуға болады. Балалардың зейіні әр жаста
әртүрлі болатындығын Хаген және Хейл (1973ж) зерттеп, анықтады. Олар зерттеуінде
бірнеше ашықхат суреттерін пайдаланып, оларды 5-6 және 14-15 жастағы балаларға
көрсетті. Онда екі сурет қолданылды, бірақ оның біреуін ғана есте сақтау қажет еді. 14-15
жастағы балалар қажетті суретті есте сақтаған, ал 5-6 жастағы балалар керісінше есте
сақтауға қажет болмаған суретке көбірек зейінін аударған. Бұдан шығатын қорытынды,
ересек балалар зейінін дұрыс әрі тиімдірек пайдаланады, ал кіші жастағы балалар оны
толық түсіне алмағандықтан зейінін бір нәрсеге шоғырландыра алмайды. Демек мұғалім
оқыту процесінде тапсырмаларды тартымды, қызықты және оқушыларға лайықты етіп
жасау қажет. Аткинсон мен Шифрин (1968) қысқа және ұзақ мерзімді есте сақтауды
өздерінің зерттеулерінде анықтады. Олардың зерттеулеріне сүйенетін болсақ, қысқа
мерзімді жады адамның жадында негізгі орын алады. Ұзақ мерзімді жады негізгі үш
компоненттерден тұрады. Олар: рәсімді жады, эпизодтық жады және семантикалық жады.
Рәсімдік жады адамдардың іс – әрекеттерді қалай орындау қажет екендігін үйренгенін
есте сақтайтын «қойма» болса, эпизодтық жадыға көзбен көрген, сезім мүшелерімен
келген мәліметтерді есте сақтау кіреді, ал семантикалық жадыға келер болсақ, ол адамның
естеліктерін, өмірінде орыналған эпизодьары мен оқиғаларын, идеяларын, пікірлерін және
жалпы тұжырымдамаларын есте сақтау үшін қолданады.
Жоғарыда айтылған бихевиористикалық көзқарастарға сүйенетін болсақ,
балалардың тілді фрагментін ғана айтады. Уақыт өте келе ол сөздерді толық айтуға,
сөйлемдер құрауға үйренеді. Жасы ұлғайған сайын балалардың сөздік қоры артады. Демек
осы жағдайларды ескере отырып біз әртүрлі жастағы балаларда кездесетін кедергілерді
анықтап, оларды шешудің тиімді жолдарын қарастыра отырып оқыту үдерісін іске
асырамыз. Ол үшін мұғалім жоспар жасап, оны орындау үшін қолайлы тәсілдерді таңдап,
оны дұрыс, әрі ұтымды пайдалана білуі керек. Сол кезде оқыту процесінде мұғалім жақсы
нәтижеге қол жеткізе алады деп ойламын. Ал оқушы болса, өзіне лайықты әрі қажетті
деңгейде білім ала алады.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1.Әлімов А.К. Интербелсенді оқу әдістемесін мектепте қолдану. -Астана, 2014
2.Қазақстан Республикасы педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың деңгейлі
бағдарламасының негізінде әзірленген педагог кадрларды даярлайтын жоғары оқу
орындарының бітіруші курс студенттеріне қосымша кәсіби білім беру Бағдарламасы. -
Астана, 2015
3. Тренерге арналған Нұсқаулық. - Астана, 2015
4. Имжарова З.У., Ахметова А. У., Имжарова Ж. Н. Сын тұрғысынан ойлау-білім алу
үрдісінде. Оқу-әдістемелік құрал / - -Ақтөбе, 2010. - 104 б.
5.Студентке арналған нұсқаулық. -Астана, 2015
6. Әбілқасымова К. Қазіргі заманғы сабақ. –А., 2004. - 218 б.
Достарыңызбен бөлісу: