тектерінің әлемдік ӛркениеттілік дүниесіне қосқан басты құндылықтарын
тӛмендегідей жіктейді:
1.
Еуразиялық кӛшпелілер кеңістікті игеруде адамзат тарихындағы
бірінші жетістікке жетті (К. Ясперс атап ӛткен жылқыны
пайдалану).
2.
Номадалар адамдандырылған қоршаған ортаны кеңейтті, шӛл мен
шӛлейіттерді үйлесімді игере алды.
3.
Еуразиялық кӛшпелілер тарих катализаторлары (А. Вебер) қызметін
атқарды, олардағы миграциялық үрдістер жаңа ӛркениеттер
қалыптасуының себебі болды (Үнді, Иран, Ғұн мемлекеті, Араб
халифаты, т.т.)
4.
Ұлы жібек жолы және басқа да мәдени коммуникациялық жүйелер
арқылы ілкі түркілер түркілер
Батыс пен Шығыстың арасында
дәнекерлік қызмет атқарды, олардың сұхбатына себепкер болды.
5.
Қазақтың арғы тектері әлемдік ӛркениеттіліктің шалбар, алдаспан,
киіз үй, күйме, металл ӛңдеу, зергерлік, ұсталық сияқты
артефактыларын алғашқылардың бірі болып енгізді.
6.
Түркілердің әмбебапты дүниетанымдық жүйесі – тәңіршілдік
адамдық ынтымақтастық пен келісімділіктің маңызды формасы
болды.
7.
«Адам бол!»
ұстанымы, әлемді Жарық дүние деп түсіну, адамның
кӛңіл-күйіне мән беру, ғарыш және басқа адамдармен үйлесімділікте
болу, жасы келгендер мен баланы қастерлеу сияқты қазақ дәстүрлі
әдебінің құндылықтары қазіргі руханятта ерекше орын алады.
Т.Х. Ғабитов қазақ ӛркениеті – ежелгі кӛшпелі ӛркениеттерден бастау
алатын (сақ, үйсін, қаңлы, ғұн, ортағасырлық түркілік дала империялары,
Алтын Орда, Ақ Орда, т.т.), кейін қазақ хандығы уақытында қалыптасқан,
түркі-соғды, түркі-араб синтездері нәтижесінде исламдық суперӛркениеттің
құрамына енетін
Достарыңызбен бөлісу: