325
2009 жылғы 20 наурыздағы №131 бұйрығымен бекітілген және Қазақстан Республикасының жоғары
және жоғары оқу орнынан кейінгі білім мамандықтарының мемлекеттік жіктеуішінің бұйрығына
сәйкес жіктеле бастады. 2008-2011 жылдар аралығында PhD докторлық диссертациялары Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2001 жылғы 16 наурыздағы № 174 бұйрығымен
бекітілген ғалымдардың мамандық номенклатурасына сәйкес жіктелген болатын.
2012 жылы PhD диссертацияларды қорғау 58 2013 жылы - 75, 2014 жылы - 83, 2015 жылы – 79 және
2016 жылы - 37 мамандық бойынша өтті.
Республикадағы ең ірі университет болып табылатын әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-да 2012 жылдан
бастап, 2015 жылға дейін 47 мамандық бойынша 366 қорғау жұмыстары өтті. Оның ішінде ең көп
қорғау жұмыстары (52) 6D060100 математика мамандығы бойынша, сондай-ақ, 6D060600 химия (39
диссертациялар), 6D060700 биология (32 диссертациялар) және 6D060400 физика (23 диссертациялар)
мамандықтары бойынша басым болып келеді. Мамандықтар тізімінде кандидаттық диссертацияларды
даярлау және қорғаудың кең спектрі Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ, ҚазҰЗТУ, Абай атындағы ҚазҰПУ
және Қ.Сатпаев атындағы ҚазҰТУ сияқты университеттерде атап өтіледі.
Естеріңізге сала кетсек, қарастырылып отырған кезеңде Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ-де 28
мамандық бойынша 170 диссертация қорғап шықты. Ең көп саны жағынан (23) - 6D030100
юриспруденция мамандығы бойынша; Қ.Сәтпаев атындағы КазНИТИ-де 22 мамандық бойынша 125
қорғау жұмыстары өтті, оның ішінде Қазақстан үшін өзекті болып табылатын 6D071000 материалтану
және жаңа материалдар технологиясы (14 диссертациялар) мамандығы бойынша қорғау жұмыстары
өтті; 12 диссертация 6D070400 Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету және 6D070200
Автоматтандыру және басқару мамандықтары бойынша қорғалды; 11 диссертация 6D070900
Металлургия мамандығы бойынша қорғалды; Абай атындағы ҚазҰПУ-да 16 мамандық бойынша 60
диссертация, оның ішінде 41 педагогика және психология (6D010300) бойынша қорғалды. PhD
докторантура мамандықтарының номенклатурасы кеңейіп келе жатқанын және жыл сайын жаңа
бағыттарда қорғаныс қосылып келе жатқанын атап өту керек.
Мәселен, ғылымның даму деңгейі және PhD диссертациясын қорғау түрінде жоғары білікті
мамандардың даярлануы туралы деректерді салыстырудың сапалы көрсеткіштерінің бірі ретінде 74
докторанттың қорғалғаннан кейінгі жылдарда 114 ғылыми-техникалық жобалардың басшылары
болғанынан байқауға болады.
Дегенмен, PhD философия докторы академиялық дәрежесін және біліктілігін тағайындайтын
мамандарды даярлауға қатысты көптеген сұрақтар ашық қалуда. Мысалы, елдегі іргелі және
қолданбалы ғылымды дамыта отырып, философия ғылымының докторлары мен профильді
докторлардың дайындалуын қалай біріктіруге болады? Докторлық диссертация түрінде бір ғана
біліктілік жұмысын дайындаумен емес, докторанттар мен олардың көшбасшыларын жаңа білімді
қалыптастыруға қалай ынталандыруға болады? Ғылым докторларын даярлау процесінің басты
нәтижесі қандай? Докторанттар алған жаңа білімнің «өздігінен» емес, әлемдік ғылыми
қауымдастықтың иелігіне айналуын қамтамасыз ету үшін не істеу қажет [1]?
Осы шұғыл проблема бойынша ғылыми қызметкерлерді даярлауда жоғары оқу орындары мен
ғылыми-зерттеу институттарының күш-жігерін органикалық үйлестірудің әдіснамалық дәйектілігі
бойынша жаңа ережелерді енгізу туралы мақсатты түрде жұмыс істеу қажет.
Достарыңызбен бөлісу: