48-ші ғылыми-әдiстемелiк конференциясының материалдары

60
Білім беру жүйесі әлеуметтік рөлі бойынша ең консервативті институттардың бірі болып табылады. 
Бұл қоғамның әр мүшесінің тағдырының жоғары деңгейдегі жауапкершілігімен, оның кәсіби сәйкестігі 
және еңбек нарығында сұранысқа ие болуымен түсіндіріледі. Сондықтан білім беру жүйесі қоғамның 
жаңа мүшелерінің тәуелсіз өмірге шығу кезіндегі өзекті білім және әлеуметтік бейімделудің бастапқы 
деңгейін қамтамасыз етуде дәстүрлі түрде мамандарды ұзақ мерзімге дайындауды жоспарлауға 
мәжбүр. 
Зияткерлік қоғам университеттер алдына жаңа ғаламдық міндет қояды: шығармашылық әлеуетке 
ие, жаңа әлемде ойлай және жұмыс істей алатын мамандар даярлау. Бұл үшін оларды жаңа 
практикалық дағдыларға үйрету керек: әлеуметтік желілерде сөйлесу, пайдалы ақпаратты таңдау, 
электронды дереккөздермен жұмыс істеу, оқу үрдісінің сипатын өзгертуді талап ететін жеке білім 
базаларын құру [1]. Smart – университеттер концепциясының құрылымы әр елде әр түрлі 
қарастырылады, алайда барлық жағдайда жаңа типтегі қоғам шарттарына қызығушылық танытқан 
тараптардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын жаңа тиімділіктер ретінде төмендейді. 
Смарт университет: интерактивті білім ортасында оқыту икемділігін; – оқытуды дербестендіру 
және бейімдеу; – бүкіл әлем бойынша контентке еркін қол жеткізуді көздейді. Смарт оқыту 
студенттерге жүйелі көп қолданысты көрініс пен пәннің көп аспектілерін ескере отырып және 
мазмұнының үздіксіз жаңаруы негізінде кәсіби құзыреттерді игерумен, технологиялық инновациялар 
және интернеттің қолданылуымен жүзеге асырылады. SMART оқыту университетте тыңдаушы өміріне 
максималды түрде қосылған, ресми емес сипатқа ие болуы керек, сондай-ақ, бүгін де барлығына 
әдеттегі болған технологияларға негізделуі керек. Ағымдағы өзгерістерге және SMART студенттерінің 
өскелең талаптарына сәйкес болу үшін университеттер төмендегі талаптарға сай болуы керек: 
икемділік, бейімделу, сапа көрсеткіштері, инновациялар [2]. 
Білім берудегі SMART технологиялар маңызды мәнге ие, бір жағынан, материалдық-техникалық 
қамтамасыз ету үшін университеттің шығындарын оңтайландыруға мүмкіндік береді, екінші жағынан, 
білім беру қызметтері мен өнімдердің сапасын жаңа деңгейге көтереді. 
ЖОО заманауи шарттағы тапсырмасы - студенттерге өз заманының ең прогрессивтік идеялары мен 
мәдениеті деңгейінде өмір сүруді үйрету, өз бетінше білім алу үшін жаңа білім мен дағдыларды үздіксіз 
игеру жолдарын меңгеру, қажетті ақпаратты іздестіру дағдыларын меңгеру және кез-келген, кейде 
біркелкі және қарама-қайшы деректермен жұмыс істеу, тәуелсіз дағдыларды қалыптастыру болып 
табылады.
Білім беру саласы бойынша бәсекелестіктің артуы жағдайында білім беруді енгізу дәстүрлі тәсілден 
өмірдің жаңа шынайылығына байланысты білім беру үдерісіне ұйымдастырылған басқаруға көшуді 
қамтамасыз етуі тиіс. Бұл бағытта алғашқы және ең қарапайым қадам – оқытудың жаңа 
технологияларын талдау және виртуалды ортада smart-education (SMART ақылды деп аударылады) 
жаңа технологияларды таңдау. Осындай өзгерістердің векторы «студенттер үйренеді» жағдайынан 
«студенттер кәсіби өзін-өзі дамытудың ресурсы ретінде университеттің ғарыш кеңістігін қолданады» 
күйіне ауысуы болуы тиіс. 
Қашықтықтан білім беру мен электрондық оқытуды дамыту жаһандық құбылыстың – smart-
education-нің дамуына бастау болды. Білім беру саласындағы SMART тұжырымдамасы смарт-
тақталар, ақылды экрандар, әлемнің кез-келген нүктесінен ғаламторға қолжетімділіктің пайда болуына 
әкеліп соқтырады, тіпті қазіргі уақытта әлемнің жетекші университеттерінің технологиялық дамуы 
ақпараттық базаның одан әрі өсуі сапалы жаңа өзгерістерге әкелмейді. Электронды оқыту – енді 
инновация болып есептелмейді. 
Smart-education тұжырымдамасын әзірлеу мен енгізу қадамдары заманауи білім беру жүйесін 
құрудың барлық схемасында өзгерістерді талап етеді. Бұл схеманың негізінде мотивация жүйесі болуы 
керек, себебі жігерлендірілген мұғалім ол аса маңызды ақпаратты қалыптастыратын және пәннің 
дамуына белсенді қатысушы. Бұған қоса, бұл процесс жергілікті емес бірақ, таратушы болуы керек, 
соның арқасында өз типінде ұйым құратын мұғалімдер санын арттырады. 
Ақылды электронды оқытуға көшудің бір түрі – кітаптың мазмұннан белсенділікке өтуі. 
Классикалық білім бүгінгі таңда кітаптарға бағдарлану арқылы Интернет ресурстарында 
орналастырылған нәрсемен салыстырғанда аз ғана көлемде білім алуға мүмкіндік береді. Контенттің 
маңызды бөлігі, оның ішінде білім беру интернеттегі WEB-ресурстарда орналасқан. Ол ешқашан 
кітапқа түспейді. Мұғалімнің тек қана көшірмелері ғана жұмыс істейді және студент өзін алдауға 
мәжбүр болады. Тек электрондық түрдегі білім ең тиімді нәтижемен берілуі мүмкін. Сонымен қатар, 
интеллектуалды іздеу жүйесінің болуын ескере отырып, білім бір репозиторийде орналасу керек. 
Жаңа тұжырымдаманы енгізуге сәйкес, мұғалім мен студенттің рөлі өзгеруде. Бұрын студент 
сабаққа баруға мәжбүр болды, жазба материал, тек білім көзі лекциялар болды. Бүгінгі күні студент 

61
негізгі ақпараттық технологияларды, Интернет-іздеу құралдарын жақсы біледі, қажетті ақпаратты 
табуға қабілетті, ол дәріс материалын жазуға мұқтаж емес. Бірақ, оған бағыт беруші керек, ол - 
мұғалімнің қызметі. 
Ол жаңа білім қалыптастыруға, оқушыны қажетті білімді меңгеруге және онымен таныс 
технологияларды қолданудыт үйретуге тиіс. SMART-education тұжырымдамасының негізінде 
оқытуды даралау идеясы болып табылады, ол белгілі бір тыңдаушыға бағытталған мұғалімнің 
мазмұнын жасау арқылы ғана мүмкін болады. 
Сондай-ақ, smart-education немесе ақылды оқыту - ашық білім беру ресурстарында еркін қол жетімді 
бүкіл әлемдегі мазмұнның көмегімен интерактивті білім беру ортасында икемді оқыту болып 
табылады. «SMART-education» мақсаты - оқу үрдісін электронды ортаға көшіру арқылы оқу үдерісін 
тиімдірек ету. 
Смарт-білім технологиялар негізінде жоғары оқу орындарының жобасы «электрондық 
ынталандыру» – тұжырымдамасын болашақ дамуына байланысты білім беру мазмұнының жалпы 
университеттер репозиторийге бірлесіп дамыту және пайдалану болады. SMART-education 
технологиясын пайдалана отырып, ұйымдар, сөзсіз оқыту ұжымдық процесін жүзеге асыратын болады, 
қоғамдастықтың барлық мүшелері, ортақ білім беру көзқарасы негізінде қоғамдастықтың бірыңғай 
технологиялық платформаға, оқу материалдарын тану, тексеру жүйесін (аккредиттеу) білім беру 
қызметтері біріктіреді.
SMART-education жүйесін енгізу білім беру ұйымдарына басқару қызметін тиімділігін арттыруға, 
кадрларды даярлау саласында технологиялық шешімдерді дұрыс таңдауға мүмкіндік береді, демек, 
инновациялық білім беру технологияларын енгізу саласында ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-
конструкторлық жұмыстарды орындау үшін қаржылық және уақыттық шығындарды едәуір 
қысқартады. 
SMART Campus – жобасы негізгі пайдаланушылармен (студенттер, мұғалімдер, зерттеушілер) өзара 
әрекеттесу арқылы университеттің жабдықтары мен энергия ресурстарының тиімділігін арттыруға 
бағытталған, Еуропалық Комиссиямен қабылданған. SMART технологиялар білім беру 
бағдарламаларын іске асыруда ғана қолданылады, олар оқу үрдісінің инструменталды 
технологиясында ғана емес, сонымен қатар инновациялық оқу бағдарламалары мен пәндерде 
қолданылады. Нақты SMART технологиялар революциялық оқу-әдістемелік материалдарды әзірлеуге, 
сондай-ақ оқушыларға оқытудың жеке траекториясын қалыптастыруға мүмкіндік береді. 
SMART білім беру тұжырымдамасы мыналардан тұрады:
1. Білім беру процесінің қатысушыларының үздіксіз дамуының интеллектуалды ортасын 
қалыптастыру, оның ішінде оқытудың ресми және ресми емес шаралары, оның нәтижесінде алынған 
жаңа құзыреттерді қолдана отырып, мінез-құлық өзгереді. Осындай білім беру жүйесін жүзеге 
асырудың техникалық базасына білім алушылар мен оқу орындарына тиесілі құрылғылар жиынтығы 
жатады: әдеттегі стационар компьютерлер, ноутбуктар, планшеттер, смартфондар, т.б.
2. Мақсаты – сандық қоғам мен ақылды экономика жағдайында табысты қызметі үшін қажетті 
қабілеттерді беру [3]. SMART білім берудің негізгі сипаттамаларына мыналар жатады: Тігіссіздік – 
түрлі операциялық жүйлер үшін жасалынған бағдарламалық қамтылулардың өзара үйлесімділігін 
қамтамасыз ету. Тігіссіздік оқу үшін тең мүмкіндіктер ұсынады, қолданылатын құралдарға қарамастан 
оқу процесінің үздіксізігі мен оқу ақпаратының бүтінділігін қамтамасыз ете алады. Уақыт пен орынға 
тәуелсіз, ұшқырлық, жергіліктілік, оқу ақпаратының үзіліссіздігі мен қолжетімділігі. Оқытушы мен 
білім алушының оқу ақпаратына қол жеткізу үшін мобильді құрылғыларды қолдану есебінен 
автономдылығы. Түрлі мотивациялық модельдерді анықтау. Жұмыс берушілер мен оқу мекемесінің 
жеке және ұйымдастырушылық мақсаттары арасындағы өзара байланысы. Құзыреттердің көрнекілік 
өзгерістерін бағалау – оқу процесінің нәтижелілігі алынған біліммен ғана емес, сонымен қатар оларды 
практикада қолдану мүмкіндігімен бағаланады. Талғам мен жеке мүмкіндіктер тарапынан ыңғайлы 
оқыту (оқытуды жеке оқушының параметрлеріне сай баптау, оның ішінде бастапқы білімі, тәжірибесі 
мен қабілеттері; оқыту стилі; әрбір нақты оқыту мезетіндегі физиологиялық және психологиялық 
ахуалы) [4]. 
Жүзеге асыру шарттары: 1. Ресми және ресми емес білім беруді тану. 2. Ақпаратты жинақтау және 
өңдеу үшін нейроагенттерді қолдану. 3. Құзыретті – бағытталған білім беру – жұмыс берушілермен 
және өзге қызығушылық танытқан тараптардың модельдері мен құзыреттер профильдеріне қарай оқу 
мазмұнын жаңарту. 4. Техникалық құрылғыларды жүйелі жаңартып отыру және смарт құрылғыларды 
оқу процесіне бейімдеу керек. Бұл оқу процесінің барлық қатысушыларымен құзыреттіліктерді үздіксіз 
басқаруды көздейді. 5. Өзін-өзі диагностикалау инструменттерін білім беру ортасының аппараттық 
және контенттік бөлімшелерінің барлық элементтерінің орнықты қызметі үшін бейімдеу. 6. 

62
Үзіліссіздік принципін жүзеге асыру үшін платформа аралық тәсілді бейімдеп, бағдарламалық 
қамтуды ағымдағы барлық операциялық жүйелерге адаптивті оқу процесін ұйымдастыруда қолдану, 
оның ішінде бұлт технологиялары, мәліметтерді сипаттаудың бірыңғай стандарттары негізінде 
контентті жобалау, мысалы, SCORM спецификациясы негізінде. 7. Микромодульдерді қолдану 
есебінен білім беру контентін жаңартудың жоғары жылдамдығы, түрлі құрылғылардан контентті 
жаңартып отыру. 8. Интегралданған интеллектуалды ортада қолданылатын құрылғылар формасында 
нысандарды қалыптастыруға мүмкіндік беретін білім беру контентінің инструменттерін қолдану. 9. 
Бағалау жүйесінде фокусты оқудың нәтижелілігіне ауыстыру, осылайша оның ұзақтығы қысқарады. 
10. Оқуға дейінгі және одан кейінгі құзыреттерді анықтау үшін дәл метрика қажет. 11. Метрлік 
өлшеулердің барлық нәтижелері электронды портфолиоға оқыту стилін талдау үшін 
орналастырылады. SMART білім беруді табысты түрде жүзеге асыру үшін университетте ғылыми-
педагогикалық қызметкерлерге білім алушылардың жеке талаптары мен талғамын ескере отырып, оны 
бейімдеудің ағымдағы интеллектуалды технологияларын қатаң түрде сақтауы тиіс екендігін ескерте 
кеткен жөн. Ол үшін жеке оқыту кестесін қолдану керек, студент пен оқытушы арасында тұрақты 
байланыс орнату керек, білімнің берік меңгерілуін талап етіп, ыңғайлы уақыт пен орынды қолдану 
қажет. Осының барлығы білім алушыларға қаражат пен уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді [5].
Білім берудегі интеллектуалды смарт технологиялар мыналардан тұрады: 1. Білім беру желілері 
(Электронды университет консорциумы); 2. SMART e-lerning; 3. Электронды оқыту сапасы (E-metrix, 
стандарттау және сертификаттау); 4. Шапшаң старт. Білім алушылар үшін SMART орта бұл: оларға 
бағытталған ақылды, пәнаралық үздіксіз білім беру жүйелері (мектеп, жоғары оқу орны, корпоративті 
оқыту): – адаптивті білім беру бағдарламалары, портфолио; – білім алушылар туралы көбірек ақпарат; 
– бірлескен оқыту – білім алу технологиялары; – оқу процесіне аумақтық және аппараттық тәуелсіз 
қолжетімділік; – саны көп функциялардың адамнан машиналарға көшуі; – жаңа деңгейде оқытуды 
индивидуалдандыру; – оқу процесіне практиктерді бейімдеу. Осылайша, жоғары кәсіби білімнің болуы 
– бұл жастардың өмірлік маңызды мәселелерді шешуге бейімдеудің қажетті шарты. SMART білім беру 
өзгермелі әлем жағдайында осы мәселелерді шешу барысындағы тұлғалық даму мүмкіндіктерін 
кеңейтуге мүмкіндік береді. Міне, осының бәрі, біздің пікірімізше, болашақ маманның шығармашылық 
әлеуетін заманауи жағдайларда ауадай қажет мезетте қалыптастырады.

жүктеу/скачать 5,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: