Қазақстаннан – Qazaqstanga
» (ЖА. – 17.01.2013). Қазақстан
Республикасында қызу талқыланып жүрген латын графикасына көшу
мәселесі сөз болатын мақалаға тілші осындай әсерлі де жарқын атау
беріп қана қоймай, өзінің авторлық ойын да жеткізе білген көрінеді.
Сонымен қатар шетелдік сөздерді еш аудармасыз, транслитерация,
не басқа сөздің құрамынан тауып, ерекшелеусіз-ақ құр өзін
публицистикалық мақаланың атауында орналастыру оған оқырманның
бірден назар аударуына себепші болады: «
Грузовики made in
Kazakhstan отправляются за рубеж
» (КП. – 18.04.2012), «
Моney,
monеy, money: Дефицит купюр крупных номиналов в республике
»
(Конт. – 2006. № 15).
Графикалық ерекшелеудің тағы бір түрі газет беттерінде тыныс
белгілері арқылы көрініс береді. Айталық, «
По (у)родству бродяжьей
души...
» (ЭК. – 12.10.2007) атты мақаладағы жақшаны автор құр босқа
қойған жоқ. Екі сөздің бір-бірінен тек бір әріппен өзгешеленуі осы
әріпті тыныс белгілерімен ерекшелеп, тілшінің айтқысы келген ойын
осылайша жеткізуге негіз болған.
Өткен тараушалардың бірінде, публицистикалық тақырыпаттардағы
пунктуацияның қызметін талдау барысында, біз кейбір тыныс
белгілерінің көптеген мақала атауларында тілдік нормадан ауытқып
қолданылатынын айттық. Мұны да графикалық ерекшелеудің
қатарына жатқызуымызға болады, себебі ешқандай пунктуациялық
белгі тұрмауы керек жерге қандай да бір тыныс белгісін орналастыру
журналистің осындай графикалық амалдың негізінде реципиенттің
белгілі бір сөзге не сөз тіркесіне көңілін аударту тілегінен туған:
«
Әншіге – 50 жыл
» (СС. – 28.11.1996), «
Бүгін – ҰБТ!
» (02.06.2015).
Көріп отырғанымыздай, публицистикада мақала тақырыпатының
бейнелілік және әсер етушілік, экспрессивтік қырларын арттыруда
прецедентті құрылымдар мен стилистикалық бояма лексика сияқты
тілдік бірліктерден басқа оқырманның назарына, ең алдымен,
визуалды деңгейде көзге түсу арқылы, оны түрлі ой-әрекетке
итермелейтін графикалық амал-тәсілдердің де өзіндік прагматикалық
әлеуеті бар.
107
Достарыңызбен бөлісу: |
