соғыстың аіщ.і салдарларын сараптаудан шыққан ойшылдар адам өмірііііи трагизмін
мойындайды. Бір жағынан, адам ерекше еркін пенде, <и не істесе де оған құқылы, екінші
жағынан, ол саналы пенде ретінді өз істеріне жауапты. Сондықтан әкзистенциалистік
философиянып көрнекті өкілі Ж-П.Сартр айтқандай, «еркіндік дегеніміз - адамнып
арқаланатын жауапкершілік жүгі». Яғни сен еріктісің, бірақ өз ісііц толығынан басқалардың
алдында жауап бер.
Адам, бір жағынан, өзі үшін (эгоизм), я болмаса басқалар үшін ғана (альтруизм)
емес, өз мүддесін басқалармен бірге ұштас-тырып өмір сүруі керек.
Сонымен еркіндік пен жауапкершілік - күміс ақшаның екі жағындай, бір-бірінсіз
өмір сүре алмайды. Еркіндік бар, жауаи-кершілік жоқ жерде әділетті дұрыс қоғам орнату
мүмкін емес, Сондықтан жаңа ғана қалыптасып жатқан демократиялық қоғамның берген
еркіндіктерін тек өз қүлқынына жаратып, жауапкер шілікті мойындағысы келмейтіндердің
алдына тосқауыл қойылум қажет. Бұқаралық ақпарат құралдарында еркіндікпен қатар, ал
біздің жағдайда, мүмкін, көбірек, - адамның қоғам алдындағы жауапкершілігі егжей-
тегжейлі талдануы қажет деп есептейміч. «Арнасы жоқ» еркіндіктің уақыты өтті, халық
алдындағі.і жауапкершіліктің уақыты келген саяқты .
Еркіндік негізіндегі шығармашылық - адамның тектік өзіне ға-на тән қасиеті. Егерде
ол компьютерге берілсе, онда адам не істемек? Ол іске асқан жағдайда, расында да, адам өз-
өзін терістеп, тарихтың соңғы беттері жазылып бітер еді. Әрине, ол ешкімге керек емес.
Н.А.Бердяевтің философиясының негізгі категориясы -
Достарыңызбен бөлісу: