Бағдарламасы. 1 тарау. Жалпы ережелер

Болмыс 
ұғымы - мейлінше кең ұғым болғаннан кейін, оған қарсы тұрған ұғым - 
бейболмыс, 
яғни ештеңе, жоқтық. 
Бір қарағанда, болмыс үтымы мейлінше кең болғаннан кейін, мазмү-н жағынан алғанда 
мардымсыз болып көрінеді. Бірақ, соған қарамастан, сонау көне заманнан бастап оған әртүрлі 
мағына беріліп, Батыс пен Шығыс дүниесезімі мен дүниетанымы екіге бөлініп, осы күнге дейін 
созылып келе жатқан айырмашылықты тудырды. Мұның өзі де философияның өмірмен тығыз 
байланысты екенін, Адамзат өркениетінің түп-тамырында жатқанын көрсетсе керек. 
Бұл ойды нақтылай келсек, көне Қытай философиясындағы даосизм ағымында болмыс «дао» 
ұғымы арқылы беріледі. Қытай тіліндегі көп сөздер саяқты , дао ұғымы да көп мағыналы: бір 
жағынан, ол аспанның құдіретті заңдылықтары ретінде түсінілсе, екінші жағынан, болмысты 
бейнелейді. Ал соңғының өзі екі мағы-наға бөлінеді: ол «бірінші дао» - абсолютті болмыс, және 
«екінші дао», я болмаса «дә» - көз алдымызда өмір сүріп жатқан өтпелі Дүние. Бірінші даоға қанша 
қарасаң да, көре алмайсың, қанша тыңдасаң да, ести алмайсың, оған ат қояйын десең де, қоя 
алмайсың, өйткені көне Қытай ойшылдары айтқандай оның аты жоқ. Демек, ол не деген сұрақ дереу 
біздің ойымызға келеді. Ол -
ештеңе, 
яғни бейболмыс. Бүкіл Дүниедегі заттар мен құбылыстар
содан шығып өмір сүруге келеді де, ақырында, соған барып өшеді. Тек ешқандай өзгеріске 
түспейтін, мәңгілік, абсолютті - бірінші дао ғана. Ал Дүниеге келген заттарды, яғни екінші дао - 
дәні алатын болсақ, оның әрбіреуінің өз аты бар, олар өтпелі, мәнді, салыстырмалы т.с.с. 
Сонау көне заманнан бастап, Батыс пен Шығыс болмысты әр-түрлі түсініп, соған негізделген 
әртүрлі Дүниеге деген көзқарасты қалыптастырды. 
Шығыс бейболмыстың өмір сүруін мойындап, оның іргетас-тығын анықтағаннан кейін, бұл 
Дүниені сол бейболмыстың көмескі бейнесі ретінде ғана түсініп, оның 
өтпелігіне 
аса назар 
аударады. Осы тұрғыдан алып қарағанда, бейболмысқа өтетш Дүниені адамның өз еркіне көндіруі 
тіпті мүмкін емес, оны өзгерту, жетілдіру де - мағынасыз нәрселер. Сондықтан непзп мақсат -адам 
өз ішкі өміріне үңіліп, тек соған назарын аударып, соны ғана жетілдіруі қажет. Осындай 
көзқарастың непзшде 

жүктеу/скачать 2,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: