Ӛтейбойдақ  Тілеуқабылҧлы

115
сенімді – деп сипаттайды. 
Қаны сҧйықтыққа бейім 
адамдарға ӛң-әлпеті әртҥрлі, 
кӛзі шатынап, 
терісіне симай әрнәрсеге соқтыққыш, 
қараптан қарап тҧрып ашушаң, басқаның сӛзін аңдитын, 
басынан сӛз асырмайтын, болымсыз нәрсе ҥшін ӛш алуға 
бейім, тӛбелесуге жақын тҧратын, артын ойламайтын адам – 
деп сипаттама береді. 
Қаны қоюлыққа бейім – 
деп ҥйден кӛп ҧзап шықпайтын, 
ҥйкҥшік, шілденің ыстығында ҥстінен киімін тастамайтын, 
суық тисе жалпасынан тҥсетін, маңдайы жіпсіп терлесе ғана 
жадырайтын, іс-әрекеттері аз адамдарды келтіреді. 
Қаны буылмалыққа бейім 
– деп ӛң-әлпеті сҧрғылт, кӛз 
жанары солыңқы, кӛп кӛзге тҥспейтін, кенеттен талықсып, 
есінен айырылатын адамдарды суреттейді. 
Қаны уылмалылыққа бейім
адамдарды ӛңі аққудай, кӛз 
жанары солыңқы, арық, бет әлпеті жып-жылтыр, бҧлшықеттері 
болбыр, жҥріп тҧруға еріншек, даусы әлсіз, қан тамырлары 
қанаса, оны тоқтату тым қиын болады – деп сипаттаған. 
Осымен тоқтап қалмай, Ӛтекең бабамыз дене бітімінің 
кӛптеген аралас тҥрлерін де келтіреді. Осы жіктеуді 
Гиппократтың жіктеуімен салыстыра отырып, Ӛтекеңнің 
бірінші тҥрі флегматиктерге, екінші тҥрі сангвиниктерге, 
ҥшінші тҥрі холериктерге, тӛртінші тҥрі меланхоликтерге 
ӛте жақын келетінін байқауға болады. Ал соңғы екі тҥрлері 
қояншық және гемофилия ауруларымен ауыратын адамдарды 
меңзейді. 
Кейінгі жіктеулердің негізінде дене бітімінің тек 
қҧрылымдық ерекшеліктеріне зор мән берілген. Мәселен, 
француз ғалымы 

жүктеу/скачать 6,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: