Тағамның мембраналық ыдыратылуының бҧзылыстары

620
микробҥршіктерден қҧралған. Бҧл микробҥршіктердің арасы 
10-нан 20 нанометрге (нм) дейін болады. Сондықтан олардың 
арасынан тек ҧсақ молекулалар ғана ӛте алады. Микробтардың 
диаметрі бірнеше микрометрге (мкм) жететін болғандықтан 
олар бҧлардан ӛте алмайды. Осыдан ішек жасушаларының 
бҥршіктері 
бактерияларды 
ӛткізбейтін 
сҥзгі 
қызметін 
атқарады. Ішектердің бҧл қызметінің бҧзылуы жасушалардың 
бҥршіктерінің атрофиясы кезінде байқалады. 
Тағамның мембраналық (іргелік) ыдыратылуы кезінде 
қуыстық 
ыдыратылудың 
нәтижесінде 
пайда 
болған 
олигомерлерді 
ішек 
қабықтары 
арқылы 
сіңірілетін 
мономерлерге дейін ыдырату болады. Бҧл ҧсақ молекулалардың 
ыдырауы ішек эпителий жасушаларының сыртқы бетінде ас 
қойыртпасынан сорылған ҧйқыбездің ферменттерімен (амилаза, 
липаза т.б.) және ішек жасушаларының ӛздерінде ӛндірілген 
ферменттердің 
қатысуымен 
(олигосахаридазалар, 
олигопептидазалар т.б.) болады. 
Тағамның мембраналық ыдыратылуының бҧзылыстары мына 
жағдайларда болуы мҥмкін: 
● астың қуыстық ыдыратылуының жеткіліксіздігінде; 
● ашішек эпителий жасушаларының нәзік қҧрылымы мен 
бҥрлерінің қҧрылымы бҧзылғанда. Мәселен, жіті сатқақ 
(дизентерия) кезінде ішек бҥрлерінің биіктігі тӛмендейді, 
спру, сәулесоқ ауруы кездерінде, кейбір антибиотиктерді 
(неомицин) 
қабылдағанда 
ішек 
бҥрлерінің 
атрофиясы 
байқалады; 
● астың мембраналық ыдыратылуына қажетті ферменттер 
жеткіліксіз ӛндірілгенде немесе олардың белсенділігі 
тӛмендегенде. Мәселен, ішек жасушаларының дистрофиялық 
ӛзгерістерінде ферменттердің тҥзілуі азаяды. Ҧзақ уақыт 
антибиотиктер 
(хлортетрациклин, 
неомицин 
т.с.с.) 
қабылдағанда олардың белсенділігі тӛмендейді. Гипо-, 
немесе ахолия кездерінде ішек жасушаларымен ферменттерді 
тамақ қойыртпасынан (химустан) сорып алу тӛмендейді; 
● ішектердін қимылдық әрекеттері бҧзылғанда ішек 
қуысынан 
эпителий 
жасушаларының 
сыртқы 
беттеріне 
ыдыратылатын заттарды тасымалдау бҧзылады. 
Астың мембраналық ыдыратылуы бҧзылғанда ас қорытылудың 
ауыр жеткіліксіздігі пайда болады. Астың сіңірілуі қатты 
бҧзылады. 
Ӛйткені: 
ферменттердің 
жеткіліксіздігінен 
тағамдық заттар толық ыдыратылмайды және ішек бҥрлерінің 
қызметі бҧзылады. Осыдан ас қорыту жеткіліксіздігі дамиды. 
Кӛп мӛлшерде ыдырамаған нәруыздар, майлар, кӛмірсулары 
ішектің тӛменгі бӛліктерінде ауысады. Онда бактериялардың 
әсерлерінен ішектің шырышты қабығын бҥлдіретін және іш 
ӛтуге, уыттануға, организмнің сусыздануына, балаларда 

621
гипотрофия дамуына әкелетін уытты ӛнімдер қҧрылады, 
Ішектің бағаналы жасушаларымен ферменттер тҥзілуінің 
бҧзылуы ӛз алдына астың ыдыратылуына теріс әсер етуі 
мҥмкін. Әсіресе энтерокиназаның аз ӛндірілуінен ҧйқы 
безінің 
трипсиноген 
ферменті 
белсенді 
трипсинге 
айналмайды. 

жүктеу/скачать 6,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: