Ішек бітелуі. Ішек бітелуі
(ileus, грек. cileo - бҧрау, бітеу) -
ішек қуысы арқылы тағамдық заттардың ӛтуі бҧзылыстарына
әкелетін ішек әрекеттерінің бҥліністері немесе олардың
механикалық
бітеліп
қалуы.
Даму
жолдарына
қарай
механикалық,
динамикалық,
тромбоэмболиялық
ішек
бітелулерін ажыратады.
Механикалық ішек бітелуі бітелістік (обтурациялық)
немесе қылқынулық (странгуляциялық лат. strangulatio –
қылқынып қалу, буынып қалу) болады.
● бітелістік ішек бітелуі - деп шырышты қабықтарында
дамыған ӛспемен, қҧрттармен, бӛгде заттармен ішектің
ішінен тығындалып, бітеліп қалуын айтады.
● қылқынулық ішек бітелуі
- деп ішектің сыртынан
тыртық тінмен, кіндіктегі немесе ендегі жарық тесіктермен
қысылып қалуын, ішектің бҧралып қалуын ҧғады. Бҧл кезде
ішек қабырғаларын қоректендіретін қан тамырларының қысылып
қалуынан ішектерде некроз дамиды. Осыдан ішек ӛнімдері іш
қуысына шығарылып, іш пердесінің қабынуы (перитонит),
қатты ауыру сезімі пайда болады.
Динамикалық ішек бітелуі ішек қабырғаларындағы тегіс
салалы еттердің қатты жиырылуы (спазмы) немесе олардың
салданулары кездеріндегі функциялық қҧбылыстардан дамиды.
Сондықтан ішектердің қатты жиырылуын ішек тҥйілуі деген
дҥрыс.
Ішектердің
тҥйілуі
қорғасынмен
уланғанда,
ашішектерде серотонин артық ӛндірілгенде (қою боялатын
(хромафиндік) жасушалардың қабынуында немесе ӛспесінде)
т.б. жағдайларда дамиды.
Ішек
еттерінің
салданулары:
адренергиялық
рецепторлардың қозымдылығы кӛтерілгенде, іш пердесінің
629 қабынуларында, іш қуысында хирургаялық әрекеттерден кейін,
іштен жарақат болғанда т.с.с. жағдайларда байқалады.
