Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
МЕМБРАНА БҰЗЫЛЫСТАРЫНЫҢ ДАМУ ЖОЛДАРЫ
жүктеу/скачать 6,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Патофизиология учебник (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- ЕРКІН РАДИКАЛДЫ ТОТЫҒУ МЕН МАЙЛАРДЫҢ АСҚЫН ТОТЫҒУЫ. Майлардың асқын тотығуы (МАТ) – деп жасуша мембраналырының фосфолипидтерінің
| МЕМБРАНА БҰЗЫЛЫСТАРЫНЫҢ ДАМУ ЖОЛДАРЫ
(ПАТОГЕНЕЗІ). Биологиялық мембраналардың бүліністері мына 4-жолмен дамуы ықтимал: ● мембранадағы еркін радикалды тотығу мен майлардың асқын тотығуынан; ● фосфолипаза, липаза, протеаза ферменттерінің артық әсерленіп кетулерінен; ● мембраналардың механикалық (осмостық) бүліністерінен; ● иммундық (аллергиялық) әсерлерден. ЕРКІН РАДИКАЛДЫ ТОТЫҒУ МЕН МАЙЛАРДЫҢ АСҚЫН ТОТЫҒУЫ. Майлардың асқын тотығуы (МАТ) – деп жасуша мембраналырының фосфолипидтерінің құрамына кіретін қанықпаған май қышқылдарының еркін радикалды тотығуын айтады . Оның тым артып кетуіне бос радикалдар (супероксиданионрадикал - О ‾ , гидроксил радикалы – ОН • , сутегінің радикалы - Н • , сутегінің асқын тотығы – Н 2 О 2 , синглетті оттегі - 1 О) әкеледі. Организмде еркін радикалды тотығу белгілі деңгейде қалыпты жағдайларда болып тұратын үрдіс. Ол электрондардың тасымалдануына, тыныстық ферменттердің тізбектерінде, простагландиндер мен лейкотриендер түзілуіне, жасушалардың өсіп-өнуі мен нақтылануларында, фагоцитозда, катехоламиндердің алмасуларында т.б. құбылыстарда өте маңызды орын алады. Осы жағдайларда оттегінің молекуласы бір электрон қосып альш, супероксиданионрадикалга (О ‾ ) ауысады. Қалыпты жағдайда супероксиданион радикалы фермент супероксиддисмутазаның (СОД) әсерімен сутегі асқын тотығына (Н 2 О 2 ), ары қарай Н 2 О 2 каталаза мен глутатионпероксидазаның әсерінен суға және оттегіге айналады. 313 Көрсетілген ықпалдардың әсерлерінен О ‾ - ның тым артық өндірілуінен антиоксиданттық ферменттермен жойылып үлгермейді де, супероксиданион радикалы мен сутегінің асқын тотығынан өте озбыр гидроксил радикалы (ОН • ) пайда болады. Ол өз алдына қанықпаған май қышқылдарымен байланысып, олардың гидроксилді радикалдарын және асқын тотықтарын (RОН°; RООН°) тудырады. Олар ары қарай диенді қоспалардың, малондық диальдегидтердің және Шифф негіздерінің пайда болуына әкеледі. Қалыпты жағдайларда бұл асқын тотығудың өнімдері табиғи антиоксиданттармен (альфа-токоферол, глутатион, аскорбин қышқылы, коэнзим-Q т. с. с.) байланыстырылады да өздерінің белсенділігін жояды. Ал, антиоксиданттар жүйесінің тұқым қуатын немесе жүре пайда болған жеткіліксіздіктері кездерінде бос радикалдардың бейтарапталуы болмайды да, майлардың асқын тотықтары май қышқылдарының жаңа молекулаларымен әрі қарай тізбек тотығу реакциясына ілігеді. Сонымен, жасуша мембраналарының бүліністерінде майлардың асқын тотығуы екі түрлі жағдайларда болуы ықтимал: ● біріншісі, бос радикалдардың тым артық өндірілуінен ; ● екіншісі, антиоксиданттық жүйелердің жеткіліксіздігінен. Осыған байланысты организмде жүктеу/скачать 6,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|