Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
«хеморецепторлық шүріппелік аумақ»
жүктеу/скачать 6,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Патофизиология учебник (1)
| «хеморецепторлық шүріппелік аумақ»
болады. Ол гематоэнцефалиялық тосқауылдың сыртына орналасқан және қан сұйығындағы химиялық заттарға ғана жауап қайтарады. Мәселен, опиаттық және дофаминдік рецепторларды қоздыратын апоморфин осы аумаққа әсер етіп, құсу туындатады. Хеморецепторлық шүріппелік аумақ. өз бетінше құсу туындатпайды. Ол құсу орталығын түрткілеу арқылы әсер етеді (-сурет). - сурет. Құсу орталығының жоғарғы орталықтан және шеткері тіндерден түсетін серпіндермен өзара қатынастары (Joseph M. Henderson M.D. бойынша) Миға бағытталған серпіндерді өткізетін және құрсақ іші ағзаларын жүйкелейтін кезбе және құрсақ жүйкелері орталық жүйке жүйесіне шеткері ағзалардан құсу туындататын түрткілердің өтуінде маңызды орын алады. Бұл кезде хеморецепторлық шүріппелік аумақ құсуға қатыспауы да мүмкін. Кейде кезбе және құрсақ жүйкелерінің қозуы химиялық заттармен және уыттармен болып, хеморецепторлық шүріппелік аумақ қатысуы арқылы құсу болуы ықтимал. Асқазанның шырышты қабығын бүліндіретін химиялық заттардан басқа, қуыс ағзалардың керіліп кетуінен дамитын ауыру сезімі де құсу туындатады. Бұл кезде ваготомия емдік әсер етеді. Құсу туындататын афференттік нейрондар серотониннің, простагландиндердің және бос радикалдардың әсерлерінен қозады. Құсу миға бағытталған әсерлерден ғана емес, ішкі құлақ 626 қошқарындағы дәліздік (вестибулалық) құралдардың бұзылыстарында немесе олардың сезімталдығы көтерілгенінде пайда болуы ықтимал. Мәселен, қозғалыстық (теңіздік, автокөліктік т.с.с.) аурулар кездерінде құсу орталығы қозады. Мидың жоғарғы бөліктері (ми қыртысы, гипоталамус, таламус т.б.) құсу орталығын сергітеді. Мәселен, жағымсыз иіс, дәм сезімдері әсерлерінен құсу дамиды. Құсу орталығына серпіндер шеткері ағзалардан (жұтқыншақтан, іш пердесінен, жүректен, өт жолдарынан, шажырқай тамырларынан т.б.) түседі. Содан құсу дамиды. Құсудың қай орталық тізбегі әсерленуіне қарамай құсу рефлексіне белгілі жүйкелік медиаторлар қатысады. Оларға: дофамин, гистамин, ацетилхолин, эндогендік опиаттар, серотонин, γ-аминомай қышқылы, Р-заты жатады. Құсудың нәтижесінде ас қойыртпағы асқазаннан өңешке және сыртқа шығарылады. Оның алдында сілекей шығарылуымен көптеген жұтыну және тыныстық қозғалыстармен қабаттасатын жүрек айнуы болады. Құсу жүйке аяқшаларынан мидағы құсу орталығына серпіндердің түсуінен немесе құсу орталығының тікелей қоздырылуынан байқалады. Даму патогенезі бойынша құсуды: ● жүктеу/скачать 6,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|