О Т Б А С Ы Н Д А Б А Л А Т Э Р Б И Е Л Е У

О Т Б А С Ы Н Д А Б А Л А Т Э Р Б И Е Л Е У
ЭД1СТЕР1
11.1 «Отбасында бала тэрбиелеу эдютерЬ> туралы
угым. Отбасында бала тэрбиелеу эдктершщ
сипаттамасы
Б ш м беру уйымдарындагы бала тэрбиелеу эдютершен отба­
сындагы тэрбие эдютершщ езшдж айырмашылыктары бар. Отба­
сындагы тэрбие эдютер1 табигилыгымен, эр отбасыныц ем1рлж тэ- 
ж1рибеЫмен, эдет-гурыптарымен ерекшелшедг Ол 
O M i p r e
кажетп 
жанды эрекеттер аркылы жузеге асып отырады. Отбасыныц бала 
тэрбиелеу эдютер1 гылыми тургыдан емес эмпирикалык жолмен 
кунделжт1 
O M ip
тэж1рибес1 барысында калыптасып, дамиды. Отба­
сы бала тэрбиесшде алдымен езшдж 
O M ip
тэж1рибесше, сондай-ак 
халыктыц салт-дэстурлерiне суйенедк Б1рак эр адамныц езш дж 
тэж1рибеЫ соншалыкты бай болмауы мумюн, ал халыктык салт- 
дэстурлердщ озыгы мен тозыгы болады. Сондыктан бала тэрбиелеу- 
де кептеген кемшшктер де орын алып жатады.
Отбасы жагдайында жуйелк ретке келт1ршген бала тэрбиелеу 
жуйесш калыптастыру упнн эрб1р ата-ана сонау заманнан каз1рге 
дейш езш дж мэнш жоймай келе жаткан бала тэрбиелеудщ эдю- 
тэсшдерш мецгеру1 кажет.
#ч 
Отбасындагы бала тэрбиелеу эдютер1 - бул баланыц тэр- 
T i 6 i
мен мшез-кулкына ата-ананыц максатты тургыда ыкпал ету 
амалдары. Ор отбасыныц дербес бала тэрбиелеу эдютер1 бар. Тэрбие 
эдютерш тандап алуы ата-аналардыц педагогикалык мэдениетше, 
ягни тэрбие максатын, езшщ ата-ана ретшдеп релш 
T y c i H y i H e ,
кундылыктар туралы туаш ктерше, отбасындагы карым-катынас 
стилше жэне т.б. байланысты болып келедг Сондай-ак теменде 
керсетшгендей б1ркатар жагдайларга да байланысты болуы мумюн:
-
ата-ананыц ез баласыныц жагымды, жагымсыз касиеттерш 
бшуй ягни неге кызыгады, неш унатпайды, неш ынтамен орындай- 
ды, неге кулыксыз, кандай киыншылыктарды басынан кецпрд1 жэ­
не т.б.;
180

— эр ата-ананьщ езшдж тэж1рибес1, беделк езш щ жеке улпЫ 
непзшде тэрбиелеуге тырысуы;
-
ата-ана отбасында барлыгын б1рлесш ютегещп кал аса, онда 
практикалык эдютерд1 кеб1рек пайдалануы мумюн.
Отбасы жагдайында кебше темендегщей эдютер пай- 
даланылады:
1
) Cendipy ddici.
Бул ете курдел1 9pi киын эдютердщ 6ipi. Оны ете 
сактыкпен орынды пайдаланган жен. Ce6e6i сещцру баланьщ сан 
сез1мше ыкпал етедг Отбасы тэрбиесш жаксы менгерген ата-аналар 
дау-дамай, айгай-шусыз-ак балаларына белЫ 6ip талаптарды койып, 
орындата бкпедг Олар накты жагдайга талдау жасай алу сырын жетж 
мецгерген. Сондыктан балаларыныц мшез-кулыктарыныц ce6e6i 
мен салдарларын, олардыц берер жауаптары мен эрекеттерш алдын 
ала болжап б ш п отырады. Соган байланысты эр турл1 тэсшдерд1 
пайдаланады. Дер кезшде, дэл орнында айтылган сез б1рнеше 
сагат мораль окыганнан элдекайда тшмдг Сещцру куралы ретшде 
ютапты, кинофильмдердк музыка мен cyperri орынды колдана 6i- 
лудщ мацызы зор. Олар баланыц жан жуйесше, ce3iMiHe улкен эсер 
етедг Сещцру эдюш пайдаланганда сез бен ютщ алшак болмауы 
кажет. Ce6e6i балалар, 9cipece Kimi жастагылар ата-аналарыныц 
жагымды да жагымсыз да эрекеттерш кайталауга тырысады. Ата- 
аналар ездерш кундел1кп ем1рде капай устаса, балалары да соны 
icTeyre бешм болып кeлeдi.
2) 
Талап.
Талапсыз тэрбие де болуы мумюн емес. Талапты 
6 i p T i H -
деп курделещцрш жэне оныц орындалгандыгын yHeMi кадагалап 
отырудыц мацызы зор. Сонымен 
6 i p r e
балага кажет болган жагдайда 
кемекке келе бшудщ мэш ерекше.Балага талап коюдыц 
H e r i 3 r i
формасы - эр турл1 тапсырмалар беру. Тапсырманы ашуланбай, 
байсалды турде берген орынды. К,ойылатын талаптыц баланыц 
жас ерекшел1ктер1 мен кушше сэйкес болуы орынды. Сондай-ак 
не 
9 K e c i
не анасы тарапынан койылган талаптыц 
e K i H m i c i
тарапына 
бузылмауы керек. Сонда гана бала талапты орындауга уйренедг 
K e p i c i H m e
болган жагдайда бала жещлдщ астымен ауырдыц усть 
мен журуге, ешюмд1 тындамауга уйренедг
3) 
Мадацтау, мацтау -
отбасы жагдайында кецшен колданыла- 
тын эдютердщ 6ipi. Балалык шакта оныц журю-турысы мен мшез-
181

кулкы калыптасу устшде болатыны белгин. Олар ез эрекеттершщ 
дурыстыгын макулдауды кажетсшш турады. Сондыктан баланьщ 
жагымды, дурыс эрекеттерш мадактап, колдап отыру керек. 
Мадактау - ата-ананын баланьщ белгип 
6 i p
эрекеттер! мен мшез- 
кулкындагы жагымды 
K e p i H i c T e p r e
канагаттануын корсету амалы. 
Мадактауды баланьщ орынды эрекетш, жаксы кылыгын колдау 
y m i H
пайдаланудьщ мэш зор. Алайда оны шектен тыс пайдалану 
жагымсыз салдарларга алып келу1 мумюн. Мадактау кезшде бала­
нын жас жэне дербес ерекшел1ктерш, тэрбиелж 
д е ц г е ш н , 
мшез- 
кулык ерекш елтн, эрекет ету сипатын ескеру кажет.
4) 
Сешм.
Сешм биццру балага деген курметтщ бeлгici. Сешм 
бшд1ру кезшде баланьщ жас ерекшел1п мен жеке мумкшднш ес- 
керген жон. Егер ата-ана баласына: «Сенен тук шыкпайды, сен 
ешуакытта тузелмейтш шыгарсыц, саган ештецеш 
c e H i n
тапсыруга 
болмайды» деген сиякты сездерд1 айтса, онда баланьщ 
epiK 
жнерш
басып, оньщ езше деген сешмдипкп, курметп жогалтуына алып 
келу1 мумюн. CeHiMci3 жагымды нэрселерге баулу мумюн емес.
5) 
Жазалау.
Жазалау эдюш пайдалану кезшде темендегщей та- 
лаптарды ескерген орынды:
-
жазалау эaici жш пайдаланылатын болса, оныц куип мен 
тшмдипп темендеу1 мумюн;
-
жазалау кезшде баланыц жас ерекшелнш ескеру кажет. Мы­
салы, улкен адамдарга дорею сейлеген мектепке дейш п жастагы 
бала мен ересек жастагы балага б1рдей жазалау эд1сш пайдалануга 
болмайды. Ce6e6i 

жүктеу/скачать 8,02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: