Пән бағдарламасының (syllabus) титул парағы Форма ф со пгу 18. 4/19

2. Оқытушы жөнінде ақпарат:

Ғылыми дәрежесі, лауазымы - география магистрі, География және туризм кафедрасының аға-оқытушысы

География және туризм кафедрасы, ауд. № 313, 509 телефон: 8(7182) 67-36-85 (ішкі 12-77,11-85)

• 
  негізгі картографиялық жобалауларды, олардың қасиеттері мен пішіндерін, картографиялық көріністің әдісін зертету;
  
• 
  практикада қолданатын географиялық карталар мен атластардың негізгі жүейлеу сипамматасымен талдау және бағасымен танысу;
  
• 
  пәнді оқыту барысында студенттерді әр түрлі жалпы және арнайы (тақырыптық) географиялық карталармен жұмыс істеумен таныстыру.
  

• 
  картографиялық проекциялардың түрлерін;
  
• 
  карталардың математикалық негізін;
  
• 
  карталарда бейнелеу тәсілдерін;
  
• 
  карталар жіктемесінің ұстанымдарын;
  
• 
  карталардың түрлерін.
  

• 
  географиялық карталарды оқу;
  
• 
  географиялық карталар бойынша есеп шығару;
  
• 
  карта бойынша жергілікті жерді сипаттау;
  
• 
  карталар мен атластардың сипаттамасын жасау.
  

6. Дәріс сабақтарының мазмұны

1. 
   Картография пәні, зерттеу объектісі, мақсаты, міндеттері, құрылымы.
   
2. 
   Картографияны халық шаруашылығындағы және ғылыми зерттеулерде пайдалану.
   
3. 
   Картографияның басқа ғылымдармен байланысы.
   
4. 
   Қазақстан ғалымдарының картография дамуындағы қосқан үлесі.
   

Карталарды құрастыруда және пайдаланудағы картография ғылымы. Картографияның пәні, зерттеу объектісі, мақсаты, міндеттері, құрылымы, оның негізгі бөлімдері, маңызы. Курстың теориялық негіздері. Картографияны халық шаруашылығындағы және ғылыми зерттеулерде пайдалану. Картографияның жаратылыстану мен техникалық ғылымдармен байланысы. Картографияның басқа ғылымдармен байланысы: математика, геодезия, бейнелеу өнері, дизайнмен. Картографияның ғылым мен өндірістегі даму тарихы. Картографияның қазіргі кездегі география ғылымының дамуындағы рөлі. Қазақстан ғалымдарының картография дамуындағы қосқан үлесі.

1. 
   Жалпы географиялық және тақырыптық карталар.
   
2. 
   Картографиялық шығармалардың жалпы принциптері.
   
3. 
   Тақырыптық карталар табиғи және қоғамдық құбылыстар.
   

Географиялық карталардың анықтамасы. Жалпы географиялық және тақырыптық карталардың мазмұны мен негізгі элементтері. Картографиялық шығармалардың жалпы принциптерінің жүйесі. Тақырыптық карталар табиғи және қоғамдық құбылыстар.

1. 
   Географиялық карталардың математикалық негіздері.
   
2. 
   Негізгі және жеке масштаб.
   
3. 
   Картографиялық проекциялар
   

Географиялық карталардың математикалық негіздерінің элементтері. Масштаб. Негізгі және жеке масштаб. Координаталық торлар. Картографиялық проекциялар. Картографиялық проекциялардың бұрмалануына және географиялық орналасу бетіне қарай жіктелуі.

1. 
   Белгілер және белгілер жүйесі.
   
2. 
   Нүктелік тәсіл.
   
3. 
   Ареалдар мен қозғалыс белгілерінің әдістері.
   

Белгілер және белгілер жүйесін құрастыру. Сызықтық белгілердің, изосызықтардың, сапалық және сандық түстердің тәсілдері. Нүктелік тәсіл. Ареалдар мен қозғалыс беліглерінің әдістері.

1. 
   Картографиялық сызулар.
   
2. 
   Карталардың легендасы.
   

Картографиялық сызуларға қолданатын материалдар және техникалдық құралдар. Карталардың легендасын безендіру.

Жоспар

1. 
   Жазулардың түрлері.
   
2. 
   Жазуларды орналастыру.
   

Жазулардың түрлері. Шартты белгілер түріндегі жазулар. Қаріп жазулары. Жазуларды орналастыру.

1. 
   Генерализация мәні мен әсері.
   
2. 
   Генерализацияның геометриялық дәлідігі.
   

Генерализация мәні мен әсері. Генерализацияға әсер ететін негізгі себептер. Генерализацияның геометриялық дәлідігіне әсері.

Жоспар

1. 
   Электронды вариантты карталар.
   
2. 
   Электронды вариантты атластар.
   

Электронды вариантты карталар және атластар.

7. Тәжірибелік сабақтардың мазмұны, 22,5 сағат

Географиялық атластар. Атластардың жіктемесі, түрлері. Атластардың пайда болуы және даму тарихы, қазіргі кездегі электронды атластар. Басқа картографиялық шығармалар. Глобустар. Кескіндер. Блок-диаграммалар. Жер бедері карталары.

1. 
   Географиялық атластар.
   
2. 
   Атластардың жіктемесі, түрлері.
   
3. 
   Атластардың пайда болуы және даму тарихы, қазіргі кездегі электронды атластар.
   
4. 
   Басқа картографиялық шығармалар.
   
5. 
   Глобустар. Кескіндер. Блок-диаграммалар.
   
6. 
   Жер бедері карталары.
   

1. 
   Жоспар бойынша берілген сұрақтарды зерттеп, жауаптарын дәптерге жазу.
   
2. 
   Жалпы географиялық карталарды оқу.
   
3. 
   Географиялық карталар бойынша жергілікті жерге сипаттама беру.
   

Дүние жүзі, жеке материктер, мемлекеттер, полюстер, экватор бойынша орналасқан территориялар үшін қолданылатын картографиялық проекциялар.

1. 
   Дүние жүзі, жеке материктер, мемлекеттер бойынша орналасқан территориялар үшін қолданылатын картографиялық проекциялар.
   
2. 
   Полюстер, экватор бойынша орналасқан территориялар үшін қолданылатын картографиялық проекциялар.
   

1. 
   Жоспар бойынша берілген сұрақтарды зерттеп, жауаптарын дәптерге жазу.
   
2. 
   Тақырыптық карталарды оқу.
   
3. 
   Тақырыптық карта бойынша жергілікті жерге сипаттама беру.
   

Картограммалар. Картодиаграммалар. Локалденген диаграммалар. Шкалаларды жасау.

1. 
   Картограммалар.
   
2. 
   Картодиаграммалар.
   
3. 
   Локалденген диаграммалар.
   
4. 
   Шкалаларды жасау.
   

1. 
   Жоспар бойынша берілген сұрақтарды зерттеп, жауаптарын дәптерге жазу.
   
2. 
   Азимуталды көлденең картографиялық проекцияның құрастырылуын есептеу және зерттеу.
   

Картографиялық белгілердің жобалау жүйесі. Картографиялық дизайнның жалпы принциптері.

1. 
   Картографиялық белгілер.
   
2. 
   Картографиялық дизайн.
   

1. 
   Жоспар бойынша берілген сұрақтарды зерттеп, жауаптарын дәптерге жазу.
   
2. 
   Цилиндрлік картографиялық проекцияның құрастырылуын есептеу және зертеу.
   
3. 
   Конустық картографиялық проекцияның құрастырылуын есептеу және зерттеу.
   

Картографиялық топонимика. Географиялық атауларды көрсету.

1. 
   Картографиялық топонимика.
   
2. 
   Географиялық атаулар.
   

1. 
   Жоспар бойынша берілген сұрақтарды зерттеп, жауаптарын дәптерге жазу.
   
2. 
   Әртүрлі масштабтағы карталарда географиялық координаталардың нүктелерін анықтау.
   

Географиялық карталар мен атластарды талдау және бағалау. Картометрия.

1. 
   Географиялық карталар мен атластарды талдау және бағалау.
   
2. 
   Картометрия.
   

1. 
   Жоспар бойынша берілген сұрақтарды зерттеп, жауаптарын дәптерге жазу.
   
2. 
   Географиялық карталар бойынша қашықтығын және бағытын анықтау, сызықтардың ұзындығын өлшеу.
   

Электронды вариантты карталар және атластармен жұмыс жасау.

1. 
   Электронды вариантты карталар және атластар.
   

1. 
   Жоспар бойынша берілген сұрақтарды зерттеп, жауаптарын дәптерге жазу.
   
2. 
   Әртүрлі масштабтағы карталар бойынша учаскелердің ауданын әртүрлі әдістермен өлшеу.
   

1. Табиғи және қоғамдық құбылыстарың карталары.

2. Ұлттық және аймақтық атластар.

3. Бағалау, ұсыныс жасайтын және болжамдық карталар.

1. Проекцияларды таңдау ұстанымдары.

2. Топографиялық карталардың проекциялары.

3 Тақырып. Картографиялық бейнелеу әдістері.

1. Биіктіктер мен тереңдіктер кестесін құрстыру.

2. Жер бедерінің үлгісі мен фоторельеф.

3. Жер бедерін бейнелеу әдістерін біріктіріп қолдану.

1. Жаппай таралған және жергілікті жерде оқшауланған құбылыстарды жалпылау.

2. Жалпылаудың бейнелеу әдісін таңдауға тигізетін әсері.

3. Пунктерде немесе сызық бойымен таралған құбылыстарды жалпылау.

1. Картаның безендірілуін талдау.

2. Карталарды талдау әдістемесі.

3. Берілген атласқа талдау жасау.

1. Карта бойынша құрылымдық өзара байланыстар мен географиялық құбылыстардың динамикасын зерттеу.

2. Картаны оқу үрдісінде пайдалану ерекшеліктері.

7 Тақырып. Картометрия.

1. Аудандарды анықтау тәсілдеріне сипаттама беру.

2. Сызықтардың ұзындығын анықтау тәсілдері.

8 Тақырып. Карталарды жасау және жаңарту негіздері. Карталарды түзету.

1. Сандық картографиялық ақпараттар базасын қалыптастыру және пайдалану.

2. Аймақты басқару мақсатымен картографиялық модельдеудің негізгі әдістері.
9. СОӨЖ кеңес кестесі (СОӨЖ-сы СӨЖ-ның 25% құрайды)

Ескерту:

1. Реферат СӨЖ тапсырмаларында берілген тақырыпқа сай жазылуы тиіс.

12. Студенттердің білімін бағалау критериилері

Әр тапсырма 0-100 баллмен бағаланады.

Сабақтардағы кез-келген бұзушылық жазаланады, тіпті аудиториядан шығарып жіберуге де жету мүмкін. Ал белсенді жұмыс бағаланады. Сабақтан қалмау керек және кешігіп келуге болмайды. Сабақты босату және кешігіп келу үшін төмендегі айыпты санкциялар қолданылады:

- Орынды себепсіз дәріс сабағына қатыспағаны үшін – минус екі балл;

- Аудиторияда тәртіпті бұзғаны үшін – сабаққа келгені үшін алған баллдан айырылады.

Талаптар мен айыпты санкциялар:

1. 
   Оқу процесіне белсенді қатысу.
   
2. 
   Сабаққа кешікпеу.
   
3. 
   Аудиторияға сыртқы киімді шешіп кіру.
   
4. 
   Сабақ барысында бір-бірімен сөйлеспеу, газет оқымау, ұялы телефондарды өшіру, сағыз шайнамау.
   
5. 
   Оқу бөлмелерінде шылым шекпеу және тәртіпсіз сөздерді қолданбау.
   
6. 
   Босатылған дәрісті өздігінен игеріп, тапсыру негізгі балл мөлшерінің 50%-мен бағаланады.
   

Аталған талаптарды орындау емтиханға қатысуды қамтамасыз етеді.

1. Дәріс сабақтарына қатысу.

2. Дәріс сабақтарына белсенді қатысу және барлық тәжірибелік жұмыстар мен СӨЖ орындау мен қорғау.

3. Білімдердің шекті бақылауы.

4. Емтихан (сынақ) бағасы.

Білімді бағалау баллдық-рейтинг жүйесін қолданумен жүзеге асырылады, студент күнтізбелік кестеге сүйеніп өз білім деңгейін өзі бағалай алады. Қажетті баллдар санын жинау үшін студент барлық дәріс, тәжірибелік сабақтарға белсенді қатысу қажет. Егер аталған шарт орындалмаса, студент барлық тақырыптарды игеріп тапсырудан кейін ғана емтиханға жіберіледі.

Семестр бойы білім деңгейі үнемі тексеріледі.

Орындалған жұмыстарды тапсыру бақылау шараларының күнтізбелік кестесі бойынша жүзеге асырылуы шарт.

Орынды себеппен тәжірибелік жұмысты орындамаған студент оны келесі жұмада тапсыра алады, бірақ сол жағдайда жұмыстың орындалуы 1 баллға төмендетіліп бағаланады.

Шекті бақылау кезінде басқа студенттен жазбаша жұмысты көшіріп алуға тыйым салынады (көшірілген жұмыс есептелмейді).

Емтихан ауызша түрде өтеді. Студент үш сұраққа жауап беру тиісті. Емтиханда берілген жауап төмендегідей бағаланады:

-100 балл – барлық сұрақтарға толық жауап үшін;

-75 балл – екі сұраққа толық жауап үшін;

-75 балл – барлық сұрақтарға толық емес жауап үшін;

-85 балл – екі сұраққа толық жауап, ал үшіншісіне толық емес жауап үшін;

-50 балл – бір сұраққа ғана толық жауабы үшін;

-0 балл – жауабы болмаған жағдайда.

1. 
   Е.А.Тоқпанов, О.Б.Мазбаев. Картография және топография негіздері. Оқулық. Алматы: «Дәуір», 2012. -464 б.
   
2. 
   Берлянт А.М. Картография. М.: Изд. МГУ, 2001. -490 с.
   
3. 
   Комиссарова А.В. Картография с основами топографии. –М., 1996. -250 с.
   
4. 
   Қалдыбеков Т.Қ. Топография және геодезия негіздері. Алматы, Ана тілі, 1993.
   
5. 
   Картография с основами топографии: Уч.пособ. / под ред. Т.Ю. Грюнберга. М.: Просвещение, 1991. – 386 с.
   

6. 
   Салищев К.А. Картоведение: учебник. М.: Изд. МГУ, 1990. – 400с.
   
7. 
   Гараевская Л.С., Малюсова Н.В. Практическое пособие по картографии. М.: Недра, 1990, 294 с.
   
8. 
   Левицкий И.Ю., Евглевская Я.В. Решение задач по географическим картам. –М: Просвещение, 1996. -159 с.