Пән бағдарламасының титулдық парағы (syllabus)
жүктеу/скачать 8,94 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- таза ығысу
| Әдебиет [1], [2].
6 Тақырып. Ығысу Жоспар: 1 Таза ығысу туралы түсінік 2 Ығысу деформациясының Гук заңы. Ығысу модулі. 1 Екі білеуді бір-бірімен сұққыш арқылы байланстырып, кейіннен шамалары тең, бағыттар карама - қарсы Ғ екі күшпен жүктейік (1.19,а - сурет). Сүққыш эсер етущ; күштің белгілі бір мелшерінде немесе сұққыш диаметрінің кішілігіне байланысты, білеулердің жанасу бетіне сәйкес жазықтықта кирауы мүмкін (1.19,6 - сурет), яғни сұққыш кесіліп, екіге бөлінеді. Мұндай деформацияға ұшырайтын машина белшектері іс жүзінде жиі кездеседі, мысалы, қосылыстарда қолданылатын тойтырма шегелер мен болттар. Машиналар мен механизмдердің қосылыс тетіктерінің бұлайша қирауы, яғни қосылыс тетіктерінің өздік бойлық өсіне перпендикуляр күш әсерінен қирауын кесілу деп атайды. Сұққыш кесілгенге дейін сыртқы күштер әсерінен екі көлденең қима ығысы деформацияланады. Сұққыштың ығыса деформациялануы оның көлденең қималарында жанама кернеулердің әсер етуіне байланысты (1.19,в - сурет). Нүктенің жанынан тек жанама кернеу әсер ететін өзара перпендикуляр екі алаң бөліп алуға болады (1.20- сурет). Нүктенің бұл жазық кернеулі күйін таза ығысу деп атаймыз. 
2 Ығысу деформациясының Гук заңы. Ығысу модулі. Жоғарыда білеудің ығыса деформациялануы, оның көлденең қималарында жанама кернеулердің әсер етуіне байланысты деген тұжырым жасағанбыз (1.19,в - сурет). Егер қима ауданындагы серпімді күштер бірдей таралған деп болжасақ, әсер етуші жанама кернеулердің жиынтығы ығысу деформациясындағы ішкі күштің шамасын айтады.
Қию әдісі бойынша Q= F болғандықтан, жанама кернеудің шамасы келесі өрнекпен анықталады 
Тәжірибе жүзінде ығысу деформациясы белгілі бір аралықта серпімді түрде өтіп, шамасы жанама кернеулерге пропорционал болатындығы көрсетіледі, яғни 
немесе
Бұл тұжырым ығысу деформациясыныц Гук заңы деп аталады. Соңғы өрнектегі материалдың серіпімділік қасиеттерің сипаттайтын G коэффициентін екінші текті серіпімділік модулі немесе ығысу модулі деп аталады, ал өлшем бірлігі кернеудікпен бірдей болады (МПа). Әрбір материалдың Е және Gмодульдерінің төмендегідей тәуелділігі бар: 
Кейбір материалдың ығысу модулі (МПа): ақ , сұр шойын – 4,5*104 ; көміртекті болат – (8,0/8,1)* 104; мыс – 4,0*104 ; жез – (3,5/3,7)* 104, аллюминий – (2,6/2,7) 104. Ығысу деформацияның беріктік есептелуі. Мүмкіндік кернеу. Ығысу (кесілу) беріктік шарты келесі түрде жазылады.
Мұндағы
 кесілу қимасының ауданы
 - кесілу мүмкіндік кернеуі
Бұл өрнекті түрлендіру арқылы беріктік есептеудің үш формуласын аламыз: 1 2 3 Кесілудің беріктік шегі созылу беріктік шегінің 0,5/0,8 бөлігіндей болады. Осы тәуліктік мүмкіндік кернеуді тағайымдауда да сақталады. 
Мұндағы Мысалы болат үшін
Тәуелділігі пайдаланады. жүктеу/скачать 8,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
;
- созылу мүмкіндік кернеуі.