С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Философия және мәдениеттану кафедрасы
Eti 1203 Этика
Пән бағдарламасы (Syllabus)
Павлодар, 2013г.
Пән бағдарламасының бекіту парағы (SYLLABUS)
|
|
Нысан
ПМУ ҰС Н 7.18.4/19
|
БЕКІТЕМІН
Факультет деканы
___________ Акишев А.А.
(подпись) (Ф.И.О.)
«___»_____________20__г.
Құрастырушы: _________ аға оқытушы Ж.Д. Кабиденова
Философия және мәдениеттану
5В020400- Мәдениеттану мамандығының күндізгі оқу нысанындағы студенттеріне арналған «Этика» пәні бойынша
Пән бағдарламасы (Syllabus)
Бағдарлама «___» _________20__г. бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізінде әзірленген
Кафедра отырысында ұсынылған 20__ ж. «__» ________ № ___ хаттама.
Кафедра меңгерушісі ___________ Ахметова Г.Г. 20__ ж. «__» ________
Тарих және құқық факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды.
20__ ж. "___" _______ №__ хаттама
ОӘК төрағасы ________________ Сулейменова Ш.Қ . 20__ ж. «__» ________
1. Оқу пәні туралы жалпы ақпарат
Пәннің атауы: «Этика»
Міндетті компоненті бойынша пән
Кредиттер саны мен меңгерудің мерзімі
Барлығы – 3 кредит
Курс: 1
Семестр: 1
Аудиторлық сабақтардың барлығы – 45 сағат
Дәрістер - 30 сағат
Тәжірибелік /семинарлық сабақтар - 15 сағат
СӨЖ – 90 сағат
Оның ішінде СОӨЖ – 22,5 сағат
Жалпы жүктеме -135 сағат
Бақылау түрі
Емтихан – 1 семестр
Оқу курсының пререквизиті жəне постреквизиті.
Философия, Дүниежүзілік мәдениет тарихы, Философия
2. Оқытушылар туралы мәліметтер және байланысу ақпараттары
Кабиденова Жулдыз Дюсенбаевна
Аға оқытушы, мәдениеттану магистрі
Философия және мәдениеттану каф. , аудитория 529
телефон: 673685 (1153),
Е-mail: erasil_zhuldiz@mail.r
Пәннің мәні, мақсаттары мен міндеттері
«Этика» пәнінің мәні: «Мәдениеттану» бағытындағы мамандықтары студенттердің этика оқулары бойынша білімдер мен теориясын теориялық этиканы мәдени-философиялық пәндер ретінде меңгерудегі мемлекеттік компоненттік пән. Пәнді оқып меңгеру студенттердің аналитикалық ойлауынн дамытуы тиіс, өзінде және потенциялды кәсіптік іскерлігінде моралдық және адамгершілік қасиеттерді тәрбиелеу.
Пәнді оқытудың мақсаты: этика теориясы мен тарихы бойынша толық білімдерді меңгеру
Пәннің міндеттері:
Пəнді оқытудың міндеттері:
Этика пәнінің және оның негізгі тарихи даму бұтақтарын анықтау;
Классикалық туындыларға арқа сүйей отырып, этиканың маңызды түсініктері мен мен моральдық танымын анықтау, мұнда қарастырылып отырған түсінік аса терең мағынаға ие болады;
Мәдениеттегі моральдың рөлін сипаттау, оның дәуірден дәуірге өзгеріп отырған нормативтік мазмұнының маңызды моралдық кодексте орын табуы;
Мораль түсінігін талдау, қазіргі пікір таластар мен әр түрлі бағытарға арқа сүйей отырып, оның пайда болуы мен пайда әдістерін анықтау;
қолданбалы этиканың аса өзекті мәселелерін қарастырып – оның ішінде нормативтік деңгейде ашық күйінде даулы күйінде қалып отырған (эвтаназия, өлім жазасы, әділетті зорлық мәселесі және т.б).
Курсты оқыту процесінде білім, қабілеттіліктерге, дағды мен құзыреттілікке қойылатын талаптар
Пәнді оқыту барысында студент білуі тиіс:
- этикалық білімдер тарихы бойынша қажетті білімдерді қабылдай білу;
- алғашқы дерек көздермен жұмыс істей білу (классикалық этика-философиялық туындылармен);
- алған білімін өз дүниетанымы мен эрудициясын дамытуда пайдалана білу.
қабілеттіліктер қалыптасуы қажет:
этикалық концепция мен теорияларды талдай білу, компаративистиканы тарихи- салыстыру әдісі ретінде қолдана отырып. этиканың пайда болуы, оныің пәні мен мәні, этика түрлері деонтология, эвдемонизм, қайғыру этикасы, махаббат этикасы, метаэтика, қолдаңбалы этика, нормативтік этика және т.б.) діни этика этика, этика тарихы, этиканың орталық категориясындағы морал түсінігі.
тәжірибелік дағдыларға ие болуы тиіс:
өз сөйлеу мәнерін дұрыс қоя білу, өз ойын айту, өзіндік және және обьективті ойлау, этикалық жағдайларды бағалау ( кейс-стади әдісі), қолдабалы этикада жиі қолданылатын, қазіргі және классикалық этика теорияларына теориялық негіздеме беру, тарихи-салыстыру әдісін пайдалану, (этика) морал ғылымымен байланысты келесі пәндерді меңгеру.
5 Пәннің тақырыптық жоспары
Академиялық сағаттардың сабақ түрлеріне бөлу
№
|
Тақырыптар атауы
|
Сабақ түрлері бойынша аудиторлық сағаттардың саны
|
СӨЖ
|
Дәріс.
|
Тәж.
|
Лаб.
|
Жалпы
|
Оның ішінде СОӨЖ
|
1.
|
Этика, оның пәні, түрі, құрылымы
|
2
|
1
|
-
|
6
|
1,5
|
2.
|
Ежелгі Шығыстың этикалық білімдері.
|
2
|
1
|
-
|
6
|
1,5
|
3.
|
Антикалық этика
|
2
|
1
|
-
|
6
|
1,5
|
4.
|
Ортағасырлық этика
|
2
|
1
|
-
|
6
|
1,5
|
5.
|
Жаңа заман этикасы
|
2
|
1
|
-
|
6
|
1,5
|
6.
|
Неміс классикалық этикасы
|
2
|
1
|
-
|
6
|
1,5
|
7.
|
19-20 ғ.ғ Батыс этикасы
|
2
|
1
|
-
|
6
|
1,5
|
8.
|
Қзақ этикасының тарихы
|
2
|
1
|
-
|
6
|
1,5
|
9.
|
Діни этика (Ұстаздық моральдық уағыздары: Будда, Моисей, И.Христос, Мұхаммед).
|
2
|
1
|
-
|
6
|
1,5
|
10.
|
Мәдениет тарихындағы адамгершілік
|
2
|
1
|
-
|
6
|
1,5
|
11.
|
Мораль адам өмірі мен қоғамындағы спецификалық құбылыстар: моралдың негізделуі және анықтамасы
|
2
|
1
|
-
|
6
|
1,5
|
12.
|
Морал тілі
|
2
|
1
|
|
6
|
1,5
|
13.
|
Моральдық мотивация
|
2
|
1
|
|
6
|
1,5
|
14.
|
Мораль және қоғамның басқа салалары
|
2
|
1
|
|
6
|
1,5
|
15.
|
Қолданбалы этика. Экологиялық этика.
|
2
|
1
|
|
6
|
1,5
|
Барлығы: 135 (3 кредит)
|
30
|
15
|
-
|
90
|
22,5
|
6. Дәріс сабақтарының мазмұны
Дәріс I. Этика, оның пәні, түрі, құрылымы
"Этика", "мораль", "адамгершілік" түсінігі. Этика морал туралы білім ретінде және рухани мәдениет компонентіФилософиялық- гуманитарлық білімдер жүйесіндегі этиканың орны: этика "тәжірибелік философия" ретінде және адамгершілік теориясы. Этиканың сипаттамалық, түсіндірмелік теоретикалық және нормативтік-дүниетанымдық міндеттері. Вэтика түрлері: гуманистистік және авторитарлық этика. Этиканың нормативтік-құндылық мазмұн қарама-қайшылығы . Гедонизмнің антитезі және аскетизмі, ригоризм және эвдемонизм, эгоизм мен альтруизм, коллективизм және индивидуализмі. Этикалық блім құрылымы. Бақыт этикасы. Аксиология этиканың құндылық аспектісі, деонтология міндетті және тірі зат туралы этикалық білім.Қолдаңбалы этика және оның құрылымы: нормативтік этика, ситуативтік және кәсіптік. Дәстүрлі этиканың негізгі түрлері.: бақыт этикасы, парыздылық этикасы (деонтология), мейірімділік этикасы (аксиология), әділеттілік этикасы, қайырымдылық этикасы (аретелогия), махаббат этикасы және т.б . Метаэтиканың пайда болуы (Д. Мур)және оның ерекшеліктері. Дескриптивтік этика.
Дәріс II. Ежелгі Шығыс этикалық оқулары
Ежелгі Шығыс этикалық оқулары. Конфуциандық және даосизм, брахманизм мен буддизм өмірдің адамгершілік негіздері жөнінде. Будда жолы: рахаттылық пен соғысқұмар аскез аралығында. Төрт қайырымды шыңдық. Қайғыру мен өмір рахаттылығының думан құруы. Нирвана: түсінікті оқу көптүрлілігі. Сегізжолдық адамгершілік және діни мазмұны. . Будданың нормативтік бағдарламасының ерекше айырмасы. Буддизмдегі моралдық әрекет месілдерінің қарама-қайшылығы. "Дао" концепциясының метофизикалық негіздері. "Дао" диалектикасындағы «мейірімділік» пен «қаталдық». "Увэйдің" адамгершілік аспектілері. Дао данышпаны идеалы мен жақынның игілігі үшін талпыныс.
Дәріс III. Антикалық этика
Гоме эпостары ежелгігрек қоғамының адамгершілігк үлгісі. Философиялық этикабастауы Гераклит оқуларында. Софисттер: мәдениеттің табиғаттан айырмашылығы. Сократовтік қайырымдыны интеллектуализациялау. Этиканы конкретизациялау тәжірибесі Сократтың: Аристипп, Антисфен. Платон: оның идеализмінің Сократ этикасымен байланысы. Стоицизм, эпикуреизм мен скептицизм жекелік этиканың көптүрлілігі сипатында: оның ұқсастығы мен ерекшелігі. Неоплатонизм этикасы:антика және ортағасыр аралығындағы. Антикалық деректердің жалпылығы – еуропа мәдениетінің бірлігінің маңызды факторы. Және оның араб-мұсылман мәдениетімен туыстығы.
Дәріс IV. Ортағасырлық этика
Антикалық мәдениет дағдарысы мен күйреуі кезіңдегі этикалық факторлар.. Иерусалим Афиныға қарсы: рухани дәстүрдің ауысуы.ной традиции. Фома Аквинский: жүйедлеудің аристотельдік негізі; синтетитикалық-компромисстік этика мінездемесі Діни-философиялық этика және діни-құдайлық этика: олардың ұқсастығы мен айырмашылығы. Діни-философиялық этиканың тасымалдануы және оның Жаңа және қазіргі замандағы қоғамдық санасындағы орны. Діни-философиялық Ресей этикасының орны мен тағдыры. Діни этика және моралдың негізделуінің мәселелері. Христиан этикасы.
Дәріс V. Жаңа заман этикасы
Жаңа заман этикасы. Классикалық этика концепциясы жеке тұлғаның, рудың жеке бірлігі жолындағы алуан сұрақтары. Джордано Бруноның батырлық энтузиазм – Жаңа заман этикасының қоғамдық адамгершілік сапасының көрсеткіші. Ағарту дәуір этикасы және оның жасырын патернализмі. Ағарту дәуір этикасының сыны 19 және 20 ғасырлар философиясында. (марксизм, постмодернизм дәуіріндегі өмір философиясы).
Дәріс VI. Неміс классикалық этикасы
ЭтикаКритика Кантом эвдемонизмі Кант сыныңда. Моралдік логика санасы және морал анықтамасы. Канттың тәжірибелік философиясындағы мораль мен құқық және олардың ұқсастық мінездемесі. Тарихтың моралдық утопиясы: мақсаттар патшалығы Мейірімсіздіктің Тарихтағы ролі. Гегельдің мазмұнды этикасы моралдың тарихи утопиясы. Кант пен Гегелдің жүйесі – Жаңа заман адамзат тарихының рухани-адамгершілік ерекше сатысының философялық нәтижесі ретінде.
Дәріс VII. 19-20 ғ.ғ Батыс этикасы.
Классикалық этика дағдарысы және этикадағы антинормативиті түбегейлі өзгеріс: философияның жаңа перспективасы; А. Шопенгауэрдің пессимистік этикасы; моральный нигилизм Ницшенің морал нигилизмі және жоғарғыадам идеясы. Этикадағы аналитикалық дәстүрі,оның алуан түрлілігі (Дж. Мурдың интуитивизм, Р. Хеардың логицизм, А. Айердің эмотивизмі және т.б Этика және метаэтика. Өмір философиясы мен экзистенциализм этикалық бағыт ұстанған философиялық бағыт ретінде; басты өкілдері: Кьеркегор, Сартр, Камю, Хайдеггер, Ясперс және т.б. Психоанализ этикасы.
Дәріс VIII. Қазақ этикасының тарихы
Көшпелі қоғамдағы діни-этикалық нормалары. Адам және табиғат. Этикалық мазмұндағы қазақтардың қарапайым құқығы. 19-20 ғ.ғ ағартушылар этикалық концепцилары. Ш.Кудайбердиевтің, А.Кунанбаевтың, М.Әуэзовтің, Ш.Уалихановтің еңбектеріндегі этикалық-нормативтік құндылықтары. Көшпелілердің шаруашылық өміріндегі өзгерістер және оның қазақ мәдениетіне әсері.
Дәріс IX. Діни этика ( Будда, Моисей, И.Христос, Мұхаммед ұстаздардың моралдық уағыздары).
Діни этика түсінігі. Конфуции, Будда, Моисей, Мұхаммед уағыздарының жалпы сипаттамасы.а. Конфуций және оның салт-жора этикасы. Конфуциандық этиканың негізгі принциптері. Этика мен саясаттың арақатынасы. Будданыуң орта жолы. Моисей еврей халқының заң шығарушысы және ұстазы. Моисейдің он уағызы. Иисус Христос уағыздарнан Моисей уағыздарынан ерекшелігі. Мұхаммед мұсыльман дінінің негізін салушы. Мұсылмандардың негізгі міндеттері. Исламның христиандықтан ерекшелігі.
Дәріс X. Мәдениет тарихындағы адамгершілік
Алғашқы қауымдық қоғамдағы нормативтік. Антропогенез және моралдың пайда болуы туралы мәселері. Моралдың пайда болуы туралы еңбек теориясы. Алғашқы қауымдық қоғамдағы «адам» түсінігі. Тотемизм, рулық өмір, идентификация. Мейрамдар. Ата-бабалар культі. Алғашқы қауымдық жерлеу дәстүрі. Табу институты: тиымдар түрі мен қызметі. Миф және діннен морал теориясының пайда болуы. Египет өлілер кітабындағы қарапайым құқық және адамгершілік, Ману заңдары, Артхашастра және т.б. Хаммурапи заңдары ақсүйектер фундаменталдық адамгершілік-құқықтық кодексі.
Дәріс XI. Мораль адам және қоғам өміріндегі спификалық құбылыс: моралдың негізделуі мен анықтамасы
Моралдың мәселе ретінде негізделуі; моралдың негізделуінің қажеттілігі. Идея Шопенгауэрдің моралдың негізделуі оның негізін салушы принциптеріне балта шабады. Морал анықтамасы философиялық этиканың негізін салушы мәселесі ретінде қарастыру. Моралдың негізделуіндегі утилитаристік және кантианстік бағытұстанушылардың сәйкес келмеуі. Парыздылық этикасы мен қайырымдылық этикасы. Этикадағы дискурс, дискурсивтік этиканың құрылу принциптері. Жеке тұлғаның адамгершілік міндеттері анықтамасындағы.
Дәріс XII. Морал тілі
Морал тілінің спецификасы, императивтік және бағалау толғану. Моральдық уағыздау, мораль тілі қоғамдық идеалдың көрініс табу құралы ретінде.
Ежелгі Греция, Ежелгі Рим классикалық мәдениетіндегі мораль тілі. Намыс моралдық түсінігінің пайда болуы, ерлік, әділдіктің жауынгер қайырымдылардың бойынан табылуы. Парыз азаматтық қоғам өмірінінің көрінісі және оны қорғау міндеттері.Парыз келісімді орындау қажеттілігі. Христиан этикасының мораль тілі. Толеранттық субьективті сана түсінігінің мүмкіндігінің шетеулі түсінігінің қорытындысы.
Дәріс XIII. Моралдық месілдендіру
Этикадағы моралдық іс-әрекет түсінігі. Әрекет-операция және әрекет- мінез-құлық. Адамгершілік іс-қозғалыс, мінез-құлық, адамгершілік әрекеттердің қатынасы.
Этическое содержание понятий «Месіл» және "месілдендіру" түсініктерінің этикалық мазмұны. Этикалық анализдегі мінез-құлық құрылымы. Месілді және тәртіп ережелерін таңдаудың обьективті және субьективті мүмкіндіктеріі. Адамгершілік қарама-қайшылықтар және оны шешу жолдары.
Дәріс XIV. Мораль және қоғамның басқа салалары
Мораль және экономика. Моралдың экономикалық қатынастар сипатына тәуелділігі мәселелері. Қазіргі өндірістегі жекетұлғалық фактор. Гуманитарлық экономика принципі, адамның өз еңбегінен рахат табу жағдайы. Аргументтер өкілетті демократияны қолдауда. Элиталық басқару теориясы, көпшіліктің компетентсіздігі: иә не қарсы аргументері. Құқықтық мемлекетте заңның билік етуі жөнінідегі адамгершілік ойлар идеясы. Депутататың, партия жетекшісінің, саяси жетекшінің кәсіптік этикасы. Мораль және құқық. Мораль мен құқық арасындағы қарама-қайшылық және шешу құралы. Юристің кәсіптік этикасы. Мораль және дін. Әлемдік діндердің адамгершілік мазмұны. Өнер адамгершілік идеалының көрініс құралы ретінде. Көпшілік мәдениеті және жеке тұлға.
Дәріс XV. Қолдаңбалы этика. Экологиялық этика
Қолдаңбалы этика. Этикалық білімдер құрылымындағы қодаңбалы этиканың орны. ХХ ғ екінші жартысындағы этикалық қолдаңбалы зерттеулердің дамуы және этикалық білімдер құрылымының өзгеруі.Этикалық білімнің үш негізгі бөлігі: философиялық этика, нормативтік этика, қолдаңбалы этика. Кәсіптік этика.
Шаруашылық этикасы ( бизнес- этикасы)- әлеуметтік-этикалық кретиериелерді экономика саласында қолдану (шаруашылық). Кәсіпкерліктің әлеуметтік-шығармашылық потенциалы. Қайырымдылық, әлеуметтік инженерия, өз еркілік қарекеттер. Қайырымдылық және әділдік.
Зорлық-зомбылық түсінігі. Зорлық-зомбылық конфликтті жағдайлардағы іс-әрекет тәсілдерінің бірі. Л. Н. Толстой зорлық-зомбылық пен мораль түсініктерінің тіптен сәйкеспейтіндігі жөнінде. Зорлық-зомбылықсыз түсінігі. Зорлық-зомбылық және мемлекет. Моралдағы мақсаттар мен құралдардың арақатынасының мәселелері. Соғыс аксиологиясы.
Соғыстың философиялық концепциясы; соғыс классификациясы. Соғысты ақтауды аргументтері. Терроризмнің күшеюі және оның қазіргі қоғамда қауіптілігінің күшеюі. Терроризм саясаттың криминалдануы көрінісі мен салдары. Терроризм адамгершілік фанатизмінің соңғы түрі. Өлім жазасы.
Биоэтика этикасы. Биоэтика және медициналық этикасы. Биоэтика принципьтері. Дәрігерлердің міндеттері адам құқығы, пациенттің құқығы. "Иә" және "қарсылық" аргументтері Адам органдарын адамнан адамға және жануардан адамға салу мәселелері. Органдарды жасанды түрде өсірудің, кланированиенің этикалық шектеулері. Генетикалық бақылау мәселелері
Экологиялық этика түсінігі. Экологиялық этика түсінігіне әр түрлі бағытт ұстанушылық. Философиядағы адамның табиғатқа қатынасын ойталқылау. Табиғат адамгершілі міндетткерлік пәні және жалпы игілігі. О. Леопольд табиғат жүйелерінің обьективті құндылықтары жөнінде. Табиғатты саналы пайдалану арқылы сұлулықты сақтау, экожүйені тұрақтылығы мен біртұтастығы, табиғат ресурстарын пайдаланудың моралдық тиымдары.
7. Тәжірибелік сабақтардың мазмұны
Тақырып I. Этика, оның пәні, түрлері, құрылымы
1.Этиканың философиялық статусы. Этика "тәжірибелік философия" ретінде.
2. "Этика" және "мораль" терминдері, олардың этимологиялық туыстығы және тарихи қалыптасқан ерекшелігі.
3. Этиканың анықтамасы. Этика "морал туралы ғылым" ретінде. Этика "өміроқуы" ретінде. Теоретикалық және нормтивтік этика, оның мәселелері, құрылымы мен қызметі.
4. Метаэтика дегенімі не? Метаэтиканың алғы тар.ихы. Философиялық моралдағы Британдық аналитикалық дәстүр. (Д.Юм, Дж.Ст.Милль, Г.Сиджвик және т.б.). " Юм принципі ". Метаэтиканың қалыптасуы
5. 20 ғ аналитикалық философия және метаэтика. Дж.Э.Мур: "натуралистистік қателік" сыны. Неопозитивизм және метаэтика (Л.Витгенштейн, Б.Рассел, М.Шлик, Р.Карнап және т.б. Фактілер және құндылықтар.
6. Метафизиканың этикаға қатынасындағы негізгі қызметі:этика тілінің анализі және моралі; этикалық ой толғауларды логикалық құрылымының көрінісі; Дәстүрлі этика мәселелері нақтылау. Метаэтиканың негізгі әдістемелік идеясы: разграничение "білімнің моралдан" шектеулігі және "моралдық оқулар».
Тақырып II. Ежелгі Шығыс этикалық оқулары
Ежелгі Шығыс этикалық оқулары. Конфуциандық және даосизм, брахманизм мен буддизм өмірдің адамгершілік негіздері жөнінде. Будда жолы: рахаттылық пен соғысқұмар аскез аралығында. Төрт қайырымды шыңдық. Қайғыру мен өмір рахаттылығының думан құруы. Нирвана: түсінікті оқу көптүрлілігі. Сегізжолдық адамгершілік және діни мазмұны. . Будданың нормативтік бағдарламасының ерекше айырмасы. Буддизмдегі моралдық әрекет месілдерінің қарама-қайшылығы. "Дао" концепциясының метофизикалық негіздері. "Дао" диалектикасындағы «мейірімділік» пен «қаталдық». "Увэйдің" адамгершілік аспектілері. Дао данышпаны идеалы мен жақынның игілігі үшін талпыныс.
III. Антикалық этика
Аристотель. Никомахова этикасы.
1. Этика пәнінің ерекшелігі / этик тілі - "таным емес, ал іс-әрекет", Сократ пен Платонның интеллектуализмінің этикалық сыны; этиканың игеру мінездің өскен шағының алғышарты.; этикалық білім нақтылығының шектеулігі/.
2. Жоғарғы игілігі оқулары /мақсаттың мақсаты жоғарғы игілігі ретінде; бақыт және адамның тағайындалуы: жанның әрекеті; бақыт және сырты-қы игілік/.
3. Этикалық қайырымдылықтар /жанның құрылымы және қайырымдылар құрылымы; жан құрылымын алу; мінез-құлықтың қалыптасқан түрі.ортасын игеру; астыртын және қасаққаналы іс-әрекеттер;.
4. Әділеттілік туралы оқулар /адам саналы тіршілік иесі және полистік тіршілік иесі ретінде; жалпы әділеттілік және әділдік ерекше қайырымдылық ретінде; әділдік пропорция ретінде, теңестіруші әділдік.
5. Қайырымдылықтың екі классы және бақыттың екі деңгейі /этикалық және дианоэтикалық қайырымдылар; талқылаушылық және оның даналықтан ерекшелігі;
Тақырып IV. Ортағасырлық этика
1. Фома Аквинский: жүйедлеудің аристотельдік негізі; синтетитикалық-компромисстік этика мінездемесі
2. Христиан этикасы
Тақырып V. Жаңа заман этикасы
Августина Аврелияның «Исповедь» еңбегіндегі этикалық категориялардың анализі. Бентама мен Миляның этикалық айтылымдарындағы утилитаризм концепциясы.
Тақырып VI. Неміс классикалық этикасы
Т. Кант. Мінез-құлық метафизикасының негізгі ережелері.
1. Қайырымды жігер адамгершілік заңдарының абсолюттік қажеттілігін нақтылаушы ретінде / мораль туралы жалпы таралған сипаттамалар; моралдың априортілігі, адамгершілік метафизикасы және эмпирикалық этика; сана мен мейірімді жігердің думан құру; адамгершілік месілдерінің тазалығы; парыздылық және икемділік/.
2. Категориялық императив және оның негізгі формулировкасы /категориялық және гипотетикалық императивтер; жігердің автономиясы:
3. Еркіндік постулаты ; әлем құбылысының феноменальдық ерекшелігі және бір өзіндегі әлемнің номинальдық заты /әркім өзімен өзі/; мінез-құлық еркіндігі және оның себептілігі. /.
4. Канттың /формализм, антиэвдемонизм, ригоризм/ қарсы негізгі ойлар. .
Тақырып VII. 19-20 ғғ. Батыс этикасы
Ф. Нищие. Мораль генеологиясына.
1. Ф. Ницшенің моралға сенімсіздігінің бастауы.
2. Ф. Ницше ақсүйектік морал, құлдар моралі жайында; рессантименттің философиядағы түсінігі; серілік-ақсүйектік және абыздық бағалау әдістері; "моралдағы құлдардың көтерілісінің" мәні.
3. Ф. Ницше мораль тарихындағы мейірімсіздіктің рөлі. /міндеттіліктің пайда болуы; міндеттілік еркіндік ретінде, міндеттілік ұят ретінде; "мнемотехника": адамгершіліктің қалыптасу тарихындағы қатегездіктің рөлі; әділеттілік түсінігінің мәні (әділеттілік келісім ретінде; әділдік кек р қайтару ретінде; әділдік заңға сәйкестілік ретінде); әділеттілік және қайырымдылық; христиандықтағы парыз және күнәнің тасымалдануы/.
4. Ф. Ницше абсолют пен идеал мәселесі /аскетичестік идеал еркіндікке жол ретінде; христиандық аскетикалық идеалдың мазмұны мен қызметі; христиандық моралдандыру идеологиясы әлсіздердің билікке жігерін растап алуы ретінде.
Джон Ролз. Әділеттілік теориясы.
1. Әділдік шыншылдық ретінде / әділдікті кез-келген этикалық теорияны құрастырудың соңғы категориясы көрінісі жөнініде; қоамның базистік құрылымы түсінігі; әділдіктің қоғамның технологиялық, экономикалық; әлеуметік өміріне тәуелділігі және осы жағдайда аса қажетті әділдік теориясын таңдау қажеттілігі/.
2. Әділдік тең жағдайдағы еркін таңдау ретінде /әділдік шыңшылдық сияқты қоғамдық келісім концепциясындағы жағдай ретінде; әділдік туралы түсінікті нақтылауда ревлексивті теңестіру әдісі; интуитивизм, перфекционизм, утилитаризм сыны/.
3. ДӘділдіктің екі принципі .
4. Әділдіктің екінші сынының нақтылаудағы нәтижелілік сынының мен айырмашылығының сәйкестенуі..
5. Жеке тұлғаға арналған принциптер /адалдық принципі; қапрапайым міндеттілік/.
6.Әділдіктің әлеуметтік институты /демократиялық еркіндіктер, әділдік қайырымдылық ретінде; еркіндік және толерантық; конституциялық бекітілген негізгі құқықтар мен міндеттер.
7.Формальды және шың әділдіктің байланысы /әділетсіз заңға бағыну міндеттілігі;әлеуметтік жүенің тұрақтылығы және әділдік
8. Қоғамдық ұйымдардың игілігі мен рациональдылығы /игілік теориясы; әділдік қасиеті; әділдік игілігі/.
Тақырып VIII. Қазақ этикасының тарихы
Ш. Құдайбердиевтің «Үш анық» еңбегіндегі этикалық-құндылық сапаларына талдау жасау. А. Кұнанбаев еңбегіндегі этикалық шығармалар. Ұлттық этос: қалыптасуы, дамуы және мәселелері.
Тақырып IX. Діни этика ( Будда, Моисей, И.Христос, Мұхаммед сияқты ұстаздардың уағыздары).
Адамгершілік-діни доктриналар "Дхаммападе", «Люнь юю», «Пятикнижью», «Кұран», «Дао де дзин» бойынша)
Тақырып X. Мәдениет тарихындағы адамгершілік
1. Алғашқы қоғам тарихындағы табу институты / инцест тиымы: азық тиымдары, уақытша өмір сүрген тиымдар, табу және қорқыныш, "өлімші қорқыныш" адамның алғашқы тиымдарды адамгершілік тұрғыда налуы/.
2. Салт-жораның мәні мен қызметі /Қоғам тәжірибесінің салт-жоралануы;
3. Талиона және сыйлау-айырбас институтының пайда болуы /талионтуыстық-қандық ұжымның арақатынасын реттейтін қатынас түрі; қанды кектің адам санасындағы орны; әлеуметтік өзарабайланыс, шаруашылық іскерлікжәне басқа да байланыстар, айырбастау мен сыйлау арқылы нығая түсу құралы.
4. Ежелгі өркениет дәуіріндегі моралдық кодекс. (Адамгершіліктің жүйеленуі,әлеуметтік-құқықтық және мәдени нормалар; діни санкцияның рөлі және ерте моралдық кодекстердің авторитарлықнығаюы.
5. Грек-рим мемлекеттері дәуіріндегі адамгершілік-құқықтық кодекстер / Дракон заңдары, өлім түрлері және ол үшін жазаның түрлері, қанды кектен заң бойынша жазалау мен айып төлеуге өту.
6.Ортағасырлық «терезе және серілер» этикалық кодексі ортағасырлық әскери-саяси ұйым ретінде және "еркні одақ"; жолдастық және иерархиялық қатынастар нормасы; серілік кодексінің негізігі талаптары/ батылдық, адалдық, өзін-өзі құрбан ету, намыс, кеңпейілдік және т.б./; нақты-тарихи салыстыру,серілік-батырлық нориалары және жершаруашылығы этосы.
Тақырыбы XI. Мораль адам өмірі мен қоғамға тән құбылыс: моралдың қалыптасуы мен анықтамасы
1. Мораль түсінігінің анықтаудың тарихи тәжірибесі мен оның ішкі мазмұнының жан-жақтылығы" /моралдың манифестациялануы мен өмір сүруінің басты ерекшеліктері, күнделікті мораль, антикадағы, Ортағасырдағы, Жаңа замандағы мораль спецификасы.
2. Мораль тілі/императивтер мен бағалау ой талқысы, негізгі терминдер; мораль лексикасыныдағы кейбір сөздердің этимологиясы моралдық тілідң деградациялану қауіпі; тілдің моралдан автономиялануы/.
Тақырып XII. Мораль тілі
Моральдың мәселе ретінде негізделуі /моралдың негізделуінің қажеттіліг; рациональдық және эмоциональдық, саналы және санасыз түрде; моралдың теоретикалық түсінігінің күрделілігі - идеологиялық жүйенің ықпалы, ойлаудың тарихи шектеулілігі.
2. Моралдың негізделу принциптері, утилитаризм; абсолюттік-гетерономдық, абсолюттік-автономдық, интуитивистік теория; натурализм-класскалық натурализм, неонатурализм, психологиялық теориялар.
Тақырып XIII. Моралдық месілдендіру
1.Этикадағы "моралдық іс-әрекет түсігі" /адамгершілік спецификалық мораль месілдері туғызатын іскерлік ретінде, мораль кез-келген әлеуметтік іскерліктің құрылымы ретінде, "міне-құлық", "тәртіп", "мінездің" этикадағы түсінігі.
2. Этикалық анализдегі мінез-құлық құрылымы /мінез-құлықтағы обьективтілік пен сбьективтіліктің бірлігі; автономдық-субъективтік концепциядағы біржақытылы, с одной стороны.
3. Месіл және месілдендіру /себебі, пиғыл және месіл; "месіл" мен "месілдендіру" түсініктерінің мазмұны.
Тақырып XIV. Мораль және қоғамның басқа салалары. Экологиялық этика
1.Мораль мен құқықтың адамның ішкі жағының көрінісі ретінде айырмашылығы
2. Мораль мен құқық нормасы: ( оның бастауындағы ұқсастық пен ерекшелік, оның көрініс табу формасы; институционалдық және институционалдық емес адам мінез-құлқының көрініс табу түрі.
3. Сотөндірісі этикасы.
1. Зорлық-зомбылықты жақтау мәселелері /зорлық-зомбылыққа әр түрлі бағыт ұстанушылар, И. А. Ильиннің зорлық-зомбылықпен күштеудің айырмашылығы бар екендігн көрсеткісі келген концепциясы.
2. Зорлық-зомбылықсыз моралдық таңдау ретінде эжәне қоғамдық позиция.
3. Қарама-қайшылықтарды зорлық-зомбылықсыз шешу
8. Өзіндік оқуға арналған тақырыптар
Тақырып VII. 19-20 ғғ. Батыс этикасы
Сұрақтарға жауап беру:
Соғыс: иә және қарсылық.
1. Соғысты ақтау аргументі / соғыс туралы метафизикалық ой; зұлымдықпен қарулы күресті жақтау; соғыс биологиясы; агрессия инстигі, соғыстың саяси қажеттілігі және т.б.
2. Пацифизм және радикалды соғысты адамгершілікті тұрғыда мойындамау.
3. Әділ және әділетсіз соғыстар /әділетті және әділетсіз соғыстар шектеулігі сыны; /.
Өлімжазасы: иә және қарсылық.
Өлім жазасы тәжірибесі және оны өзгертудің тенденциясы /жарияланған өлім жазасының түрі – құпия; біліктірленген өлім жазасы түрініен- қарапайым түріне дейін.
Өлім жазасы пайдасына айтылатын негізгі аргументтер және оған мүмкін қарсылықтар. 3. Өлім жазасына қарсы аргументтер.
Тақырып XIV. Мораль және қоғамның басқа салалары. Экологиялық этика
Сұрақтарға жауап беру:
Доклад жазуға тақырыптар:
Эвтаназия: иә және қарсылық.
Эвтаназия мәселе ретінде. /эвтаназия: өліп бара жатқан адам үшін саналы түрде өлім пайдасыншешу;биология, медицинадағы жаңа технологиялармен байланысты мәселелер қажеттілігі.
Эвтаназияға иә немесе қарсы аргументтер.
1.Экологиялық этикадағы негізгі құнды және әдіснамалық бағыт ұстанушылық. (антропоцентризм, биоцентризм, биоцентрикалық эгалитаризм).
2. Қазіргі экологиялық дағдарыстың тарихи тамыры. Адамның табиғатқа қатынасының негізгі принциптері: а) табиғатты жаулап алу моралі; б) басқару моралі, табиғаты басқару; в) серіктестік моралі; г) "құтқару қайығы" моралі.
10. СОӨЖ кеңеснамаларының кестесі
(СОӨЖ СӨЖ-дың 25%-ын құрайды)
№
|
Оқу түрлері
|
дүйсенбі
|
сейсенбі
|
сәрсенбі
|
бейсенбі
|
жұма
|
сенбі
|
1.
|
Дәріс сұрақтары бойынша кеңес беру
|
|
|
|
|
|
|
2.
|
Тәжірибе тақырыптары бойынша кеңес беру
|
|
|
|
|
|
|
3.
|
СӨЖ тапсырмаларының сұрақтары бойынша кеңес беру
|
|
|
|
|
|
|
4.
|
Докладты орындау бойынша кеңес беру
|
16.00
17.00
|
|
|
|
|
|
5.
|
Тест тапсырмаларының сұрақтары бойынша кеңес беру
|
|
|
|
|
|
|
Барлық сұрақтар бойынша кеңеснамалар ағымдағы семестрдің МОӨЖ кестесіне сәйкес іске асырылады
11. Студенттердің білімін тексеру кестесі
Дәріс пен тәжірибелік сабақтарға қатысу 0-100 балл бағаланады
Пән бойынша тапсырмаларды орындау мен тапсыру кестесі
№
|
Жұмыс түрлері
|
Тапсырманың тақырыбы, мақсаты мен мазмұны
|
Ұсынылатын әдебиет
|
Орындалу мерзімі
|
Бақылау түрі
|
Тапсыру мерзімі
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
1
|
Реферат
|
« Қазақ ойшылдары мораль хақында »
|
|
4 жұма
|
|
4-ші жұма
|
2
|
Реферат
|
« Жеті Жарғы және оның қазіргі замандағы өзектілігі»
|
|
2 жұма
|
|
6-шы жүма
|
3
|
Межелік бақылау
|
Модуль 1,2
|
|
|
коллоквиум
|
8-шы жұма
|
4
|
Реферат
|
«Абайдың шығармашылығындағы адамгершілік мәселесі»
|
|
3 жұма
|
|
11-ші жұма
|
5
|
Реферат
|
«М.Ж.Көпеевтің шығармашылығындағы этика мен эстетика»
|
|
2 жұма
|
|
14-ші жұма
|
6
|
Межелікбақылау
|
Модуль 3,4
|
|
|
коллоквиум
|
15-ші жұма
| 12. Студенттердің білімін тексеру критерилері
Пәннің игерілуі жыл өткен мәліметті құрайтын аралас түрде (тест+ауызша) өтетін емтиханмен аяқталады. Емтиханға жіберу шарты ретінде бағдарламада қарастырылған барлық тапсырмалардың орындалуы міндетті шарт ретінде қарастырылады.
Әрбір тапсырма 0-100 балл негізінде бағаланады.
Жіберу рейтингісі ағымдағы сабақтардағы барлық тапсырмалардың орындалуының (дәрістерге қатысу, үй тапсырмалары, МӨЖ бойынша тапсырмалар, тәжірибе бойынша тапсырмалар және т.с.с., өтпелі бақылау) орташа арифметикалық жиынынан анықталады.
Қорытынды бақылауға (ҚБ) жұмыс оқу бағдарламасының (барлық зертханалық жұмыстардың, МӨЖ бойынша жұмыс пен тапсырмалардың орындалуы мен тапсырылуы) барлық талаптарын орындаған және жіберу рейтингісін алған (50 баллдан кем емес) магистранттар жіберіледі.
Әрбір пән бойынша магистранттардың білім жетістіктерінің деңгейі (оның ішіндеМЕ қорытынды бақылау түрі бар пәндер бойынша да) қорытынды бағамен (Қ) анықталады. Ол МБ мен ҚБ (емтихан, дифференциалды есеп немесе курстық жұмыс/жоба) бағаларынан олардың таразылық үлестерін (МБТҮ мен ҚБТҮ) ескере отырып есептелінеді.
Қ = МБ*0,6 + ҚБ*0,4
Таразылық үлестер жыл сайын университеттің ғылыми кеңесімен бекітіледі және де МБ үшін 0,6-дан артық емес, ал ҚБ үшін 0,3-тен кем емес болуы тиіс.
КЖ/КЖ комиссия алдында қорғалады. Баға көрсетілген білімге сәйкес және жетекшінің түйіндемесін есепке ала отырып қойылады.
Пән бойынша қорытынды баға тек егер де жіберілу рейтингісі бойынша және де сонымен бірге қорытынды бақылауы бойынша жағымды бағаларға ие болған кезде ғана есептелінеді. Қорытынды бақылауға себепсіз жағдайлармен келмеу «қанағаттанарлықсыз» бағасына сәйкес келеді. Емтихан мен аралық аттестацияның қорытындысы магистарнттарға сол күні немесе егер де жазбаша емтихан күннің екінші жартысында өткізілген жағдайда екінші күні хабарландырылады.
Магистранттың межелік бақылау (рейтингі) мен қорытынды емтихандағы білімінің қорытынды бағасының дұрыс есептелуі мақсатында олар пайыздық мөлшерде 0-ден 100%-ға дейінгі аралықта бағаланады.
Межелік бақылаудың бағасы ағымдағы бағалар мен межелік бақылаудың бағасынан есептелінеді.
Магистранттардың білімін бағалау.
Әріптік жүйе бойынша бағалау
|
Баллдардың сандық эквиваленті
|
Пайыздық мазмұны
|
Дәстүрлі жүйедегі баға
|
A
|
4,0
|
95-100
|
Өте жақсы
|
A-
|
3,67
|
90-94
|
B+
|
3,33
|
85-89
|
Хорошо
|
B
|
3,0
|
80-84
|
B-
|
2,67
|
75-79
|
C+
|
2,33
|
70-74
|
Қанағаттанарлық
|
C
|
2,0
|
65-69
|
C-
|
1,67
|
60-64
|
D+
|
1,33
|
55-59
|
D
|
1,0
|
50-54
|
F
|
0
|
0-49
|
Қанағаттанарлықсыз
|
13. Оқытушының талаптары, саясаты мен рәсімі
Әрбір студент сабақтың барлық түріне қатысуға міндетті, топтың тақырыпты таллқылауында белсенділік танытып, өз курстарыныңыздық қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтіреді. Сабақта өзін-өзі устаудың алгиақтығына шара қолданылыды, типті аудиториядан қуылғанға шейін. Мен сіздерден мына талаптардың орындалуын талап етемін: сабақ барысында ұялы телефондар сөндірілсін, аудиторияға сырт киімен кірмеу, университеттің ішкі ережесін бұзбау.
Сабақтың жібергендерге мен мынадай айыптық санкция белгілеймін; белгісіз себептермен дәріс, тәжірибе сабақтарына қатысқапағандардан 3 балл алынып тасталынады.
Үй тапсырмасын орынағандарға ең жоғарғы сандық 11 балл қойылады, сөннымен қатар тәжірибелік сабақты болмағанға (белгісіз себептермен) – 0 балл, үй тапсырмасы орындалмай қолғандықтан – минус 1 балл. Осы жіберілген сабақтарды магистрант қайыра орындап шыққан жағдайда ең жоғарғы 10 баллдың орнына 5 балл қатылады, алайда тәжірибе сабағында белгілі себептермен қатыса алмай қалған жағдайда 11 балл қоямын. Магистранттардың өздін жұмысы орындалса 1 балл, орындалған жағдайда 0 баллмен өлшенеді.
Әрбір сабаққа дайындық міндетті, берілген тапсырма толығымен оқылуға тиіс. Сіздің дайндығыңыз тәжірибе сабағы барысында сұрақ беру мен тест тапсырмаларын арқылы пәннің әрбір аяқталған тарауы барысында тексеріледі.
Дәрістік және тәжирибелік сабақ барысында белсенділік танытқан магистрант марапатына 3 балл қосылады. Белсенділікке жауап берген магистранттың айтарына қосымша тың материалдар ұсыну.
Егер сіз бақылау шаралары уақытында белгілі себептермен қатыса алмасаңыз, сізге келесі сабақтың барысында қайта өтуіңізге мүмкіндік беріледі, басқаша жағдайда сіз «0» баллға не баласыз.
Семестр барысы 2 мәрелік бақылаудан тұраып тест түрінде өтеді. Тест бақылауы пәннің өтілген тараулары материадарынан беріледі.
14. Әдебиеттер тізімі
Негізгі әдебиеттер
Гусейнов А.А., Апресян Р.Г. Этика. М., 2008.
Зеленкова И.Л., Беляева Е.В. Этика. Мн.,2010.
Зеленкова И.Л. Основы этики. Мн., 2010.
Золотухина-Аболина Е.В. Курс лекций по этике. Ростов н/Д., 2009.
Кондрашов В.А. Этика. Чичина Е.А. Эстетика. Ростов н/Д., 2010.
Қосымша әдебиеттер
Основы этических знаний. СПб., 2009.
Словарь по этике. М., 2008.
Шрейдер Ю.А. Лекции по этике. Учеб. пособие. М., 2009.
Этика /под ред. Мишаткиной Т.В., Яскевич Я.С.: Учеб. пособие. Мн., 2008.
Этика: фундаментальный курс в авторизованном изложении. М., 2008.
Абеляр П. История моих бедствий. М., 2009.
Августин А. Исповедь. М., 2008.
Бёме Я. Аврора, или Утренняя заря в восхождении. М., 2007.
Кант И. Из лекций по этике // Этическая мысль: научно-публицистические чтения. М., 2006.
Живая Этика. Избр. М., 2008.
Камю А. Бунтующий человек. М., 2008.
Кропоткин П. А. Этика. М., 2007.
Кьеркегор С. Страх и трепет. М., 2006.
Ницше Ф. По ту сторону добра и зла. У генеалогии морали. М., 2009.
Ортега-и-Гассет Х. Эстетика. Философия. Культура. М., 2006.
Розанов В.В. Сумерки просвещения. М., 2008.
Сартр Ж.-П. Экзистенциализм - это гуманизм // Сумерки богов. М., 2008.
Соловьев В.С. Оправдание добра // Соч.: В 2-х т. М., 2008. Т. 1.
Сумерки богов (Ницше, Фрейд, Фромм, Камю, Сартр). М., 2008.
Тейяр де Шарден П. Феномен человека. М., 2009.
Толстой Л. Н. Не убий никого// Этическая мысль: научно-публицистические чтения. М., 2006.
Торо Г.Д. Жизнь без принципов. СПб., 2008.
Ясперс К. Смысл и назначение истории. М., 2007.
Достарыңызбен бөлісу: |