ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ «Ш.ЕСЕНОВ АТЫНДАҒЫ КАСПИЙ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНОЛОГИЛАР ЖӘНЕ ИНЖИНИРИНГ УНИВЕРСИТЕТІ» ШЖК РМК «ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛАР» ФАКУЛЬТЕТІ Пән: Эмоционалды интелект
Тақырыбы: Эмоционалды интеллектіні дамыту әдістері
мен тәсілдері.
Эмоциялық интеллект – психология ғылымында қарқынды зерттеу нысанына айналған өзекті мәселелердің бірі. Қазіргі кезде психологияда эмоция жайындағы ілім және оның теориялық дамуы жалпы психологияның өзге тақырыптарымен салыстырып қарағанда өзіндік сипаты бар күрделі мәселелер қатарына жатады. Эмоцияның теріс көріністері ерекше дамуымен байланысты өзгеге қиянат зорлық көрсету, нашақорлық, токсикомания, адам бойында кері әсердің жиылуы, агрессивтілік әрекеттің бой көрсетуіне алып келетіндігі психологияда дәлелденген.
Эмоция тұлғалық құрылымдармен, тұлғалық иденттілікпен тығыз байланысты, адамның негізгі мотивациялық жүйесін бейнелейді. Сондықтан, эмоциялық интеллектіні дамыту тұлғаның үйлесімді, тұлғалық дамуына зор ықпалын тигізеді».
Эмоция тұлғалық құрылымдармен, тұлғалық иденттілікпен тығыз байланысты, адамның негізгі мотивациялық жүйесін бейнелейді. Сондықтан, эмоциялық интеллектіні дамыту тұлғаның үйлесімді, тұлғалық дамуына зор ықпалын тигізеді».
И.Н. Андрееваның пікірінше, «эмоциялық интеллектіні дамыту – аса өзекті мәселе, себебі эмоцияның бейімделуші табиғаты индивидтің белсенді өмір сүруіне мүмкіндік жасап, тұлғаның белгілі бір ортаға бейімделу қабілетін және оның қоғаммен үйлесімді қатынасын арттырады. Эмоциялық интеллект – эмоциялық ақпаратты талдауға, өңдеуге және қолдануға интеллектуалды қабілеттердің жүйелі көрінуі болып табылады.
Эмоционалды интеллектіні дамытудың бірнеше қадамдары бар.
Адам бойнда эмоционалды интеллектіні дамытудың бірінші қадамы.
Эмоционалды интеллектіні дамыту үшін ең алдымен – өз эмоциямызды сезіну өте маңызды. Әдетте ештеңеге қарамастан өз әрекетімізді сезінбей тұрып қандайда бір нәрсені басқару, әлде қайда қызықты болып көрінеді. Сондықтан да ең алдымен әрдайым (қажетінше) мен қазір не сезініп тұрмын және қандай эмоцияны басымнан өткізіп жатырмын деген сұрақтарға жауап іздеп оны тану маңызды. Бірақ-та мұны тану біз ойлағандай оп-оңай емес.
Бірінші қадамды жүзеге асыру үшін алдымызға мақсат қоя отырып эмоционалдық жағдайымызды күнделікті бақылып жүргеніміз жөн. Мәселен «Өзіңді қалай сезінесің» деген ескертпені ұялы телефоныңызға белгілеп қойыңыз немесе, эмоция күнделігін арнап бір күндік қорытындыны күнделікті жазып жүріңіз. Сіз бір күн ішінде қандай эмоцияны бастан кешірдіңіз және бұл эмоциялардың пайда болуы немен байланысты болғанын бақылап, көңіл-күйіңіздің жалпы фонын байқаңыз.Осы уақыт аралығында қандай күшті эмоциялар есіңізде қалды және де ол эмоциялар қандай моменттерде пайда болып отырды. Осы эмоцияларды бастан кешіргенде денеңізде қандай сезімдер пайда болып, қандай ойлар келгенін жазып жүріңіз. Кез-келген эмоция-бұл белгілі бір гормонның көрінісі. Сондықтан да сезім дененің қай бөлігінен пайда болатынын байқау керек
Өз эмоцияңызды байқауды еркін түрде немесе таблица түрінде жазсаңыз да болады:
Факт (жағдаят, адам)
Ойлар
Физикалық сезімдер
Эмоциялар
«Қоғамдық транспорт» техникасы. Бұл ойынның қосымша бонусы бар. Жоғарыда аталған «Тілсіз теледидарды» бақылау үшін сізге белгілі бір уақыт, теледидар немесе компьютер және оларды пайдалана тұру үшін туыстарыңыздың рұқсаты керек болды. Ал егер сіз қоғамдық көлікте болсаңыз сізде пайдалы іспен шұғылданатын бос уақытыңыз болады. Сондықтан да сіздің метрода отырғанда оқу үшін алған газетіңізді оқуға зауқыңыз соқпай тұрса, немесе тікұшақта, пойызда оқимын деп алған кітабыңызды оқып, аяқтап қойған болсаңыз осы ойынға толықтай көшіп алсаңыз болады.
«Қоғамдық транспорт» техникасы. Бұл ойынның қосымша бонусы бар. Жоғарыда аталған «Тілсіз теледидарды» бақылау үшін сізге белгілі бір уақыт, теледидар немесе компьютер және оларды пайдалана тұру үшін туыстарыңыздың рұқсаты керек болды. Ал егер сіз қоғамдық көлікте болсаңыз сізде пайдалы іспен шұғылданатын бос уақытыңыз болады. Сондықтан да сіздің метрода отырғанда оқу үшін алған газетіңізді оқуға зауқыңыз соқпай тұрса, немесе тікұшақта, пойызда оқимын деп алған кітабыңызды оқып, аяқтап қойған болсаңыз осы ойынға толықтай көшіп алсаңыз болады.
Бұл адамдар не сезінуде? Егер жұбайлар көрсеңіз, олар қандай қатынаста? Егер біреу келесі біреуге әңгіме айтып келе жатырса бұл әңгіме қызықты ма әлде мұңды ма? деген секілді сұрақтар қою арқылы өзге адамдардың эмоциясын таныған жөн.
Өз эмоциямызды басқарудың «Дене әдісі» техникасы. Кезкелген жағдайда тәжірибеде қолдануға болатын эмоцияны басқарудың дене әдісін таңдаңыз. Мысалы: ешкімге байқатпай алақанды ашып, жұму. Қолыңызды бірнеше рет айқастырып ұстап тұрыңыз. Орныңыздан тұрып, кішкене жүріп, қайта отырыңыз. Осы әдісті кем дегенде сағатына бір рет жасаңыз.
Өз эмоциямызды басқарудың «Дене әдісі» техникасы. Кезкелген жағдайда тәжірибеде қолдануға болатын эмоцияны басқарудың дене әдісін таңдаңыз. Мысалы: ешкімге байқатпай алақанды ашып, жұму. Қолыңызды бірнеше рет айқастырып ұстап тұрыңыз. Орныңыздан тұрып, кішкене жүріп, қайта отырыңыз. Осы әдісті кем дегенде сағатына бір рет жасаңыз.
