Пән коды: hrmi 3213 Мамандығы: 051101

1. 
   Іріңді хирургия бөлімінде «Сол жақ аяқ басының облитерациялайтын эндартерииті. Сол өкшенің ылғалды гангренасы» деген диагнозбен әйел адам ем алуда. Жалпы қарағанда: сол жақ өкшесі және балтыры ісінген, бозғылт түсті, өкше беткейінде пульсация анықталмайды. Геморрагиялық құрамға толы күлдір бөртпе аймағы байқалды, ортасында тері беткей болбыр, жұмсақ және сасық иісті. Науқастың жалпы жағдайы ауыр, тежелген, пульсі минутына 116 рет соғады, толымдылығы әлсіз, дене температурасы – 39,2 °C, олигурия.
   

2. Операциядан кейінгі палатада асқазан ойық жара ауруы бойынша асқазан резекциясы жасалған науқас жатыр. Алғашқы тәуліктің соңында науқас жағдайы нашарлады, іш ауыруының күшеюі және ықылық қату байқалған. Жалпы жағдайы орта дәрежелі ауырлықта. Тілі құрғақ, ақ жабындымен қапталған. Іші кепкен, тынысы тарылған, ішек перистальтикасы естілмейді, жел шықпайды.

Тапсырма:

Науқаста туындаған асқыну түрін атаңыз?

Науқаста қандай қажеттіліктері бұзылған?

Науқастың мәселелерін анықтаңыз және оның басты мәселелерін айырыңыз?

Мейірбикелік процестің жоспарын және мақсатын құрыңыз.

3. Хирургия бөлімінің палатасына операция бөлмесінен ІІІ – ІV дәрежелі өңеш рагы бойынша паллиативті операциядан кейінгі науқасты ауыстырды. Науқас тежелген, жағдайы ары қарай қандай болатынын білмейді. Жалпы жағдай қанағаттанарлық. Алдыңғы құрсақ қуысының эпигастральді аймағында – гастростома, онда зажиммен қысылған резиналы түтік енгізілген. Стома айналасы – клеолды таңғыш таңылған.

Тапсырма:

Болуы мүмкін асқынуларды атаңыз.

Науқаста қандай қажеттіліктер бұзылған?

Науқастың мәселелерін анықтаңыз және оның басты мәселелерін айырыңыз?

Мейірбикелік процестің жоспарын және мақсатын құрыңыз.

4. Операциядан кейінгі палатада науқас жатыр, 80 жаста, атабезінің аденомасына байланысты эпицистостома қойылған. Мейірбике қарағанда таңғыш зермен суланып, ажыраған.

Науқаста қандай қажеттіліктері бұзылған?

Науқастың мәселелерін анықтаңыз және оның басты мәселелерін айырыңыз?

3. 
   САБАҚ
   

• 
  Студенттің өз бетінше атқаратын жұмыс тақырыбы бойынша әдебиеттерді жинақтау (каталогпен, журналмен, монографиялармен, анықтама кітаппен, оқу әдебиетімен, бұйрықтармен, интернетпен жұмыс жасау);
  
• 
  Сабақ тақырыбы бойынша конспект жазу, реферат немесе презентация, сонымен қатар көрнекі құралдар жасау;
  
• 
  Сабақ тақырыбы бойынша тесттік сұрақтарды шешу және ситуациялық сауалдарды талдау;
  
• 
  Сабақ тақырыбы бойынша 5 тесттік сұрақтар мен 2 ситуациялық сауалды өз бетінше құру;
  

• 
  реферат;
  
• 
  презентация;
  
• 
  есеп құрастыру;
  
• 
  тесттер;
  
• 
  алгоритмдер құрастыру;
  
• 
  сырқатнама жазу;
  
• 
  рольдік ойындарға сценарий жазу;
  
• 
  пікір жазу және т.б.
  

• 
  Дайын реферат сабақ тақырыбы бойынша жан – жақты қамтылған ақпаратты қамту қажет және онда тақырып бойынша өз көрінісі, пікірі және мәселелері айқындалған болу қажет.
  
• 
  Тақырып бойынша презентация қысқа, көрнекті және мазмұны мәнді болу керек.
  
• 
  Аяқ – қолдың зақымдануымен ауыратын науқастарды қараудан кейін есеп тапсыру, есепте науқасты күту кезінде мейірбикелік процесті ұйымдастыру, оны іс жүзіне асыру, анықталған мәселелерді шешу бойынша студенттің өз пікірі болуы қажет.
  
• 
  Әдістемелік өңдеудегі тесттерді және ситуациялық сауалдарды дұрыс шешу.
  
• 
  Өз бетінше тесттер және ситуациялық сауалдарды сауатты құрау.
  
• 
  Өз қатарласының СӨЖ – на сауатты пікір беру.
  

• 
  «өте жақсы» баға студенттің сабақ тақырыбын толық меңгергенін көрсетеді, ешқандай қателік жібермегенін, тапсырманы өз уақытында орындағанын және тапсырманы тапсыру барысында ой - өрісін жоғары деңгейде көрсеткенін, қосымша әдебиеттерді мерзімінде және өз бетінше қолдана алған, бағдарламадағы материалды өз бетінше жүйелендіре алғанын білдіреді.
  
• 
  «жақсы» баға студенттің сабақ тақырыбын 75 % төмен емес деңгейде меңгергенін көрсетеді, жауап беру кезінде дөрекі қателіктерді жібермегенін, берілген тапсырманы өз уақытында орындағанын және принципиальді емес ескертулерсіз тапсырғанын білдіреді. Оқытушының нұсқауы бойынша қосымша әдебиеттерді қолданғанын, принципиальді емес дәлсіздіктерді немесе принципиальді қателіктерді жібергенін және ол қателіктерді өзі дұрыстағанын білдіреді. Бағдарламадағы материалды оқытушының көмегімен жүйелендіре алғанын білдіреді.
  
• 
  «қанағаттанарлық» баға студенттің сабақ тақырыбын 50 % төмен емес деңгейде меңгергенін көрсетеді, тапсырманы орындау барысында оқытушының көмегін мұқтажданғанын, тапсырманы орындап өз мерзімінде тапсырғанын білдіреді. Жауап беру кезінде принципиальді емес қателіктерді және дәлсіздіктерді жібергенін, белсенділік танытпағанын, оқытушы көрсеткен оқу әдебиеті мен ғана шектелгенін және материалды жүйелендіруде қиындықтарды сезінгенін білдіреді.
  
• 
  «қанағаттанарлықсыз» баға студенттің сабақ тақырыбын 50 % төмен деңгейде меңгергенін көрсетеді, тақырыпты меңгеру барысында өз білімі бойынша туындаған мәселелерді анықтағанын, қойылған сұрақтарға жауап беру мерзімінде принципиальді қателіктерді жібергенін, өз бетінше орындауға берілген тапсырманы орындамағанын, өз уақытында тапсырмағандығын және әдістемелік нұсқауда көрсетілген негізгі әдебиеттердің барлығыменен таныспағандығын білдіреді.
  

1. 
   Барыкина Н.В. Сестринское дело в хирургии : учеб.пособие. – 5е изд. – Ростов н/Д: 2005г.
   
2. 
   Вязьмитина А.В. Медсестра хирургического профиля: практические навыки.- Ростов н/Д: 2002г.
   
3. 
   Галкин Р.А., Двойников С.И. Сестринское дело в хирургии – Самара, 1998г.
   
4. 
   Кузнецова А.В., Сестринское дело в хирургии, М., 2000г.
   
5. 
   Шевченко А.А., Клинический уход за хирургическим больным, уч. пособие – М., 2008г.
   
6. 
   Евсеев М.А., Уход за больным в ирургической практике, уч. пособие – М., 2008г.
   
7. 
   Левитэ Е.М., Введение в анестезиологию-реаниматологию, уч. пособие под ред. И.Г. Бобринской – М., 2007г.
   
8. 
   Яромич И.В. Сестринское дело: учеб.пососбие.-6изд., испр.-М., 2007г.
   
9. 
   Общая хирургия В.К. Гостищев, изд. «Медицина», Москва, 1993, 1997, 2006гг.
   
10. 
    Абдрахманов М.С. Хирургия саласындағы мейірбике ісі, А., 2001ж.
    

1. 
   Клипина Т.Ю. Справочник медицинской сестры: справ.изд. – М., 2006г.
   
2. 
   Мухина С.А., Тарновская И.И, Практическое руководство к предмету «Основы сестринского дела», Москва, 1998г.
   
3. 
   Иванова В.И., Матвейчик Т.В., Организация сестринского дела, Миннск, 2006г.
   
4. 
   Манипуляции в сестринском деле: учеб.пособие/под ред.А.Г.Чижа.-Ростов н/Д: 2008г.
   
5. 
   Островская И.В. Основы сестринского дела: учебник для мед. училищ и колледжей.- М., 2008г.
   
6. 
   Ремизов И.В. Основы реаниматологии для медицинских сестер: учеб.пособие. – Ростов н/Д: 2005г.
   
7. 
   Садикова Н.Б. 10000 советов медсестре по уходу за больными: моногр.- Минск, 2002г.
   
8. 
   Справочник медицинской сестры: справ.изд./под ред. Ю.Ю.Елисеева.- М.,2004г.
   
9. 
   Ю.Ю. Елисеева. Справочник медицинской сестры. Изд-во Эксмо, 2003г.
   
10. 
    Тоблер Рита. Основные медсестринские процедуры: пер.с англ.- М., 2004г
    
11. 
    А.К. Белоусова, Л.А. Сербина. Практические навыки и умения медсестры инфекционного профиля. Ростов -на -Дону, 2003г.
    
12. 
    Приказ № 476 МЗ РК от 11.10.1999г «Об организации инфекционного контроля за ВБИ»;
    
13. 
    СанПиН № 8-01-013-03 «Стерилизация и дезинфекция изделий медицинского назначения. Методы, средства, режимы»;
    
14. 
    Рекомендация УМЦ Казахстанской республиканской СЭС от 3.06.2001 «Профилактика внутрибольничных инфекций в лечебно-профилактических учреждениях» (приложение к приказу № 476);
    
15. 
    СанПиН № 8-01-011-2001 от 6.03.2001 «Организация и проведение мероприятий по профилактике гнойных послеоперационных осложнений»;
    
16. 
    Инструкция ВОЗ, серия СПИД, №2, 1989 г. «Рекомендации по методикам стерилизации и дезинфекции, эффективным в борьбе с вирусом иммунодефицита человека (ВИЧ)».
    
17. 
    Апсатаров Э.А., Алмагамбетов А., Ибадильдин А.С., Кукеев Т.К., Оразбеков Н.И., Балмагамбетов Б.Р., Гусман З.К., Хирургиялык аурулар, Алматы, «Санат»,1997г.
    
18. 
    Касенов Т.С., Дурманов К.Д., Жалпы хирургия жэне анестезология, Алматы, 1992г.
    
19. 
    Касенов Т.С., Жалпы хирургия, Алматы, 1992г.
    

1. 
   Аяқ – қолдың травмалық зақымдануы мен науқасты күту кезінде мейірбикелік процесті ұйымдастыру.
   
2. 
   Сүйек және буындардың зақымдануының жіктемесі.
   
3. 
   Сынықтың нақты және қосымша белгілерін атаңыз.
   
4. 
   Травмалық шығудың жиі кездесетін клиникалық белгілері қандай.
   
5. 
   Сүйек сыну, шығу белгілері байқалған кезінде дәрігерге дейінгі көмектің көлемі қандай?
   
6. 
   Транспортты иммобилизация көрсетілімі қандай?
   
7. 
   Аяқ – қолдың ашық және жабық зақымдануы кезінде транспортты шендеуішті қою ережесі.
   
8. 
   Стационар жағдайында сыну және шығуды диагностикалаудың және емдеудің негізгі принциптері.
   
9. 
   Емдеу процессінде аяқ – қолдың қанайналым бұзылысының белгілері қандай?
   
10. 
    Аяқ – қолдың зақымдануы мен науқасты жалпы және арнайы күтім ерекшелігі.
    

12.Сепсис жіктемесінің негізіне қандай принциптерді ұстанады?

13.Сепсис патогенезінің негізгі этаптары?

14.Жалпы іріңді инфекцияның негізгі клиникалық белгілері?

15.Сепсистің негізгі емдеу принциптері

16.Сепсиспен ауыратын науқасқа күтім жасау кезінде мейірбикелік үрдіс ерекшеліктері.

17.Жеке қорғану ережесі.
Тесттер:

1. Жұмыс орнында мейірбике қауіпсіздігінің жалпы шараларына жатпайды:

1) қолды жуу деңгейлерін сақтау;

2) биологиялық сұйықтықпен жұмыс жасағанда медициналық қолғапты кию;

3) медициналық қолғапты шешкен бойда қолды жуу;

4) қолданылған құралдарды дезинфекциялау;

5) АИТЖС-мен ауырған науқас адамның қаны мен жұмыс жасағанда респираторды қолдану.

2. 
   Фармацевтикалық препараттармен жұмыс жасағанда қорғану шаралары:
   
   1. 
      дәрілік заттар мен жұмыс жасап болған соң қолды мұқият жуу және сүрту;
      
   2. 
      сақтау мерзімі өтпеген дәрілік заттарды ғана қолдану;
      
   3. 
      таблетканың өзін қорғаныссыз қолмен ұстамау;
      
   4. 
      дәрілік заттарды парентеральді жолмен енгізу кезінде медициналық қалпақ кию;
      
   5. 
      шприцтегі ерітіндіні сыртқа шашыратпай, ішіндегі ауаны бос ыдысқа шығару;
      

А) 1,3,5 Б) 2,4,5 В) 1,4,5 Г) 2,3,4 Д) 2,3,5

3. 
   Уытты химиялық заттармен жұмыс жасау кезінде жалпы қауіпсіздіктің шараларына жатпайды:
   
   1. 
      Қорғаныс киімді кию (бетперде, халат, фартук, қолғап, қорғаныш көзілдірік);
      
   2. 
      Жұмыс орнының жақсы вентиляциясы;
      
   3. 
      Емшараны (процедураны) орындау және оның қауіпсіздік ережелерін қызметкерлерге үйрету;
      
   4. 
      Емдік – сауықтыру тәртібінің ережесін сақтау;
      
   5. 
      Терінің үздіксіз күтімі;
      
   6. 
      Денсаулық жағдайын бақылау;
      

7. 
   Жара;
   
8. 
   Бөлінділер;
   
9. 
   Таңу;
   
10. 
    Киім;
    
11. 
    Бір рет қолданылатын құрал;
    

1) жоғары температура

2) қалтырау

3) алғашқы ошақтың болуы

4) бактериемия

5) көздің ақ қабығы және терінің сарғаюы

Дұрыс жауап комбинациясын таңдаңыз:

А) 1.2.3 Б) 2,4,5 В) 1,4,5 Г) 3,4,5 Д) 2,3,5

6. Сепсис кезінде жараның сыртқы көрінісінің белгілеріне келесі жатады:

4. 
   ) іріңнің көптеп бөлінуі
   
5. 
   ) іріңнің аз бөлінуі
   

4) жарақат тіндері кірлі – сұр түсті

5) жарақаттың тінінің бірден ісінуі

Дұрыс жауап комбинациясын таңдаңыз:

А) 1,3,5 Б) 1,4,5 В) 2,4,5 Г) 2,4 Д) 2,5

7.Сепсистің жалпы клиникалық белгілері қандай?

1. 
   жоғары температура
   
2. 
   бас айналу
   
3. 
   әлсіздік
   
4. 
   брадикардия
   
5. 
   қалтырау
   
6. 
   төкпе тердің шығуы
   

А) 1.4.5 Б) 2,4,5 В) 2,3,5 Г) 1,2,3 Д) 1.3,5,6

8. Сепсистің даму кезеңінде дене қызуының көтерілуі келесі типтерде кездеседі:

1) ремиттирлеуші қызба

2) гектикалық

3) толқын тәрізді

4) дұрыс емес түрде

5) тұрақты

Дұрыс жауап комбинациясын таңдаңыз:

А) 1,2,3,5 Б) 1,3,4,5 В) 1,2,4 Г) 1,3,5 Д) барлық жауап дұрыс

9. Бактериальді – уытты шоктың негізгі белгілеріне жатады:

1) дене қызуының жоғарылауы

2) брадикардия

3) қалтырау

4) артериальді қан қысымның төмендеуі, олигурия

Дұрыс жауап комбинациясын таңдаңыз:

А) 1,3,4 Б) 1,2,3 В) 2,3,4 Г) 1,3,4 Д) барлық жауап дұрыс

10. Іріңді – резорбтивті қызба үшін тән белгілерге жатады:

1) алғашқы іріңді ошақтың кеңге таралуы

2. 
   Іріңді қабынудың барлық түрлері байқалады
   
3. 
   Қоздырғыш көзі анықталады
   
4. 
   Науқастың тез арада жүдеуі
   

А) 1,2,3 Б) 1,3,5 В) 3,4,5 Г) 1,3,4 Д) 1,2,4,5

11. ҚР ЕПҰ – да қолданыстағы қандай бұйрықтарды негізге ала отырып, санитарлы – эпидемиологиялық тәртіп сақталады:

а) №702 бұйрық

б) №330, №241 бұйрық

в) №1050, №476 бұйрық

г) №218, №150 бұйрық

д) №630, №780 бұйрық

12. «АІИ (аурухана ішілік инфекция) инфекциялық бақылауды ұйымдастыру» туралы ҚР ДСМ бұйрығы:

а) №420 бұйрық 17.08.1998ж шыққан

б) Сан ПиН №8.01.011.2001, 06.03.2001ж шыққан

в) №1050 бұйрық 26.11.2002ж шыққан

г) Сан ПиН №3.01.083.02, 8.07.2002ж шыққан

д) №476 бұйрық 11.10.1999ж шыққан

1. Операциядан кейінгі палатада асқазан ойық жара ауруы бойынша асқазан резекциясы жасалған науқас жатыр. Алғашқы тәуліктің соңында науқас жағдайы нашарлады, іш ауыруының күшеюі және ықылық қату байқалған. Жалпы жағдайы орта дәрежелі ауырлықта. Тілі құрғақ, ақ жабындымен қапталған. Іші кепкен, тынысы тарылған, ішек перистальтикасы естілмейді, жел шықпайды.

Тапсырма:

Науқаста туындаған асқыну түрін атаңыз?

Науқаста қандай қажеттіліктері бұзылған?

Науқастың мәселелерін анықтаңыз және оның басты мәселелерін айырыңыз?

Мейірбикелік процестің жоспарын және мақсатын құрыңыз.

2. Сепсиске шалдыққан науқасқа гемосорбцияның кезекті сеансын жасағаннан кейін иектен қансырау, терісінде геморрагиялық бөртпенің пайда болуы және мұрыннан қан кету байқалды.

Науқаста туындаған асқыну түрін атаңыз?

Науқаста қандай қажеттіліктері бұзылған?

Науқастың мәселелерін анықтаңыз және оның басты мәселелерін айырыңыз?

Мейірбикелік процестің жоспарын және мақсатын құрыңыз.

5 САБАҚ
1. Тақырыбы: Травмалық шок синдромы. Диагностика және емдеу принциптері. Мейірбикелік процесті ұйымдастыру. Кеуде зақымдануында пайда болатын негізгі клиникалық синдромдар. (гемоторакс, пневмоторакс). Диагностика және емдеу принциптері. Мейірбикелік процесті ұйымдастыру.

• 
  Студенттің өз бетінше атқаратын жұмыс тақырыбы бойынша әдебиеттерді жинақтау (каталогпен, журналмен, монографиялармен, анықтама кітаппен, оқу әдебиетімен, бұйрықтармен, интернетпен жұмыс жасау);
  
• 
  Сабақ тақырыбы бойынша конспект жазу, реферат немесе презентация, сонымен қатар көрнекі құралдар жасау;
  
• 
  Сабақ тақырыбы бойынша тесттік сұрақтарды шешу және ситуациялық сауалдарды талдау;
  
• 
  Сабақ тақырыбы бойынша 5 тесттік сұрақтар мен 2 ситуациялық сауалды өз бетінше құру;
  
• 
  Кеуде зақымдануында науқасты күту кезінде жеке қорғану ережелері мен танысу.
  

• 
  реферат;
  
• 
  презентация;
  
• 
  есеп құрастыру;
  
• 
  тесттер;
  
• 
  алгоритмдер құрастыру;
  
• 
  сырқатнама жазу;
  
• 
  рольдік ойындарға сценарий жазу;
  
• 
  пікір жазу және т.б.
  

• 
  Дайын реферат сабақ тақырыбы бойынша жан – жақты қамтылған ақпаратты қамту қажет және онда тақырып бойынша өз көрінісі, пікірі және мәселелері айқындалған болу қажет.
  
• 
  Тақырып бойынша презентация қысқа, көрнекті және мазмұны мәнді болу керек.
  
• 
  Кеуде хирургия бөлімінде жоғарыда көрсетілген белгілермен ем алып жатқан науқастарды қараудан кейін есеп тапсыру, есепте науқасты күту кезінде мейірбикелік процесті ұйымдастыру, оны іс жүзіне асыру, анықталған мәселелерді шешу бойынша студенттің өз пікірі болуы қажет.
  
• 
  Әдістемелік өңдеудегі тесттерді және ситуациялық сауалдарды дұрыс шешу.
  
• 
  Өз бетінше тесттер және ситуациялық сауалдарды сауатты құрау.
  
• 
  Өз қатарласының СӨЖ – на сауатты пікір беру.
  

• 
  «өте жақсы» баға студенттің сабақ тақырыбын толық меңгергенін көрсетеді, ешқандай қателік жібермегенін, тапсырманы өз уақытында орындағанын және тапсырманы тапсыру барысында ой - өрісін жоғары деңгейде көрсеткенін, қосымша әдебиеттерді мерзімінде және өз бетінше қолдана алған, бағдарламадағы материалды өз бетінше жүйелендіре алғанын білдіреді.
  
• 
  «жақсы» баға студенттің сабақ тақырыбын 75 % төмен емес деңгейде меңгергенін көрсетеді, жауап беру кезінде дөрекі қателіктерді жібермегенін, берілген тапсырманы өз уақытында орындағанын және принципиальді емес ескертулерсіз тапсырғанын білдіреді. Оқытушының нұсқауы бойынша қосымша әдебиеттерді қолданғанын, принципиальді емес дәлсіздіктерді немесе принципиальді қателіктерді жібергенін және ол қателіктерді өзі дұрыстағанын білдіреді. Бағдарламадағы материалды оқытушының көмегімен жүйелендіре алғанын білдіреді.
  
• 
  «қанағаттанарлық» баға студенттің сабақ тақырыбын 50 % төмен емес деңгейде меңгергенін көрсетеді, тапсырманы орындау барысында оқытушының көмегін мұқтажданғанын, тапсырманы орындап өз мерзімінде тапсырғанын білдіреді. Жауап беру кезінде принципиальді емес қателіктерді және дәлсіздіктерді жібергенін, белсенділік танытпағанын, оқытушы көрсеткен оқу әдебиеті мен ғана шектелгенін және материалды жүйелендіруде қиындықтарды сезінгенін білдіреді.
  
• 
  «қанағаттанарлықсыз» баға студенттің сабақ тақырыбын 50 % төмен деңгейде меңгергенін көрсетеді, тақырыпты меңгеру барысында өз білімі бойынша туындаған мәселелерді анықтағанын, қойылған сұрақтарға жауап беру мерзімінде принципиальді қателіктерді жібергенін, өз бетінше орындауға берілген тапсырманы орындамағанын, өз уақытында тапсырмағандығын және әдістемелік нұсқауда көрсетілген негізгі әдебиеттердің барлығыменен таныспағандығын білдіреді.
  

1. 
   Барыкина Н.В. Сестринское дело в хирургии : учеб.пособие. – 5е изд. – Ростов н/Д: 2005г.
   
2. 
   Вязьмитина А.В. Медсестра хирургического профиля: практические навыки.- Ростов н/Д: 2002г.
   
3. 
   Галкин Р.А., Двойников С.И. Сестринское дело в хирургии – Самара, 1998г.
   
4. 
   Кузнецова А.В., Сестринское дело в хирургии, М., 2000г.
   
5. 
   Шевченко А.А., Клинический уход за хирургическим больным, уч. пособие – М., 2008г.
   
6. 
   Евсеев М.А., Уход за больным в ирургической практике, уч. пособие – М., 2008г.
   
7. 
   Левитэ Е.М., Введение в анестезиологию-реаниматологию, уч. пособие под ред. И.Г. Бобринской – М., 2007г.
   
8. 
   Яромич И.В. Сестринское дело: учеб.пососбие.-6изд., испр.-М., 2007г.
   
9. 
   Общая хирургия В.К. Гостищев, изд. «Медицина», Москва, 1993, 1997, 2006гг.
   
10. 
    Абдрахманов М.С. Хирургия саласындағы мейірбике ісі, А., 2001ж.