2-тапсырма. Мәтінді мәнерлеп оқыңыз. Арал туралы әңгімелеңіз.
Арал Барша адамзат Арал теңізі десе, экологиялық апатты еске түсіреді. Қайраңда қараусыз қалған, тат басқан кемелер...
Жер шарындағы болашақ ұрпақ, өкінішке орай, Арал теңізінің қандай болғанын біле бермейді. Бір кездері Арал маңы – балығы тайдай тулаған бай өлке еді. Өткен ғасырдың басында Арал қаласына орыс көпестері орналасып, Хиуа хандығымен сауда-саттық жасаған. Олар мақта, мата әкеліп, балық т.б. тауарлар тасып отырған. ХХ ғасырда Арал теңізімен алып кемелер мен көп қабатты баржалар жүрген, кеме жасау зауыты да салынған.
Арал әлемде көлемі жағынан 3- ішкі теңіз болды. Мұнда сазан да, ақбалық та, қаяз да, итбалықтар да болған. Бұл өлке тұз ресурсына да бай.
60- жылдардың басында «данагөй» кеңес билеушісінің басына Аралға құятын Әмудария мен Сырдарияның арнасын Өзбекстандағы мақта мен күріш алқаптарына бұру туралы ой келеді. Содан кейін теңіз деңгейі 22 метрге төмендейді. Жағалау 200 метрге шегінеді. Мұнда жаңбыр сирек жауып, құмды, тұзды дауыл жиі соғатын болды. Арал суының тұздылығынан балықтар да азая бастады. Арал маңы елсіз қу тақырға айналды. Бұл өңір экологиялық апат аймағы болып жарияланды.
3-тапсырма. Мәтін бойынша ойтүрткі сұрақтарға жауап беріңіз.
1. Қазақстанның табиғаты қандай?
2. Қазақстанда табиғаты әсем жерлер бар ма?
3. Экологиялық апат, экологиялық дағдарыс туралы не айтасыз?
4. Экологиясы нашар аймақ, елдер туралы не білесіздер?
4-тапсырма. Төмендегі пікірмен келісесіз бе? Әлде қарсы пікір айтасыз ба? 1. Қазіргі кезде экология туралы көп айтады, жазады, бірақ нәтиже жоқ.
2.Экологиялық апат адамдардың әрекетіне байланысты емес.
3. Жерде табиғат ресурстары шектеусіз.
4. Адамдар табиғат берген байлықты тиімді, үнемдеп пайдаланады.
5.Экологиялық трагедия – экологиялық апат болған жердегі адамдардың трагедиясы.
6. Ғылым мен техниканың соңғы жетістіктері қошаған ортаға тек қана зиян әкеледі.
7. Жер шарын экологиялық апаттардан құтқару үшін адамдар табиғатпен тіл табысуы керек.
8. Жерді Ана деп айта алмаймын.
9. Көшпенділіктің жерге пайдасы мол.
