ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Аналитикалық химия пәнінен есеп шығару әдістемесі» «5В0011200 – Химия» мамандығы үшін ОҚУ-Әдістемелік материалдары

«Құрғақ» жолмен талдау қатты заттармен жүргізіледі, екіге бөлінеді.

1. 
   пирохимиялық талдау;
   
2. 
   ұнтақтау әдісімен талдау;
   

а) боялған ұсақ шыны кристаллдарын алу;

б) жалын түсінің боялуы;

Ұнтақтау әдісін 1898 ж. Ф.М. Флавицкий ұсынған. Зерттелетін затты фарфор ұнтақтағышқа салып қатты реагентпен араластырып, ұнтақтау, реакция нәтижесінде боялған зат түзіледі, сол бояу арқылы анықталатын ионды біледі.

Тамшылы әдіс (1878 – 1959 ж. А.Н. Тананаев ) – фарфор не шыны бетінде немесе фильтр қағазында орындалады. Зерттелетін заттың бір тамшысына реагентпен әсер еткенде түзілген ертінді түсінің өзгеруі немесе кристалдардың түзілуі арқылы байқалады.

Микрокристалоскопиялық талдау әдісі – реакция нәтижесінде түзілген затты микроскоппен қараған уақытта өзіне тән пішіні, түсі, жарықсындырғыш қабілеті бар кристалдардың түзілуіне негізделген.

Реакцияның сезімталдығы өзара бір – бірімен байланысты көрсеткіштермен сипатталады.

Анықталатын минимум – М белгілі жағдайда реагент көмегімен анықталатын заттың (ионның) ең аз мөлшері. Шамасы (мгк) өрнектеледі.

Шекті концентрация (С шекті) – анықталатын ион массасының, сол бірлікпен алынған еріткішке қатынасы (г/мл).

Шекті сұйылту (V шекті) – 1 грамм анықталатын ион сулы ертіндінің қандай мөлшерінде болатынын көрсетеді (мл).

Минимальды көлемі (V мин.) – анықталатын ионның ең аз мөлшері болатын ертіндінің көлемі.

m=V_мин∙1∙10⁶/V_шекті;

С_шекті=V_мин∙1∙10⁶/m;
Егер шекті сұйылту берілсе

С_шекті=1/V_шекті;

V_шекті=V_мин∙1∙10⁶/m;
Егер ертіндінің шекті концентрациясы берілсе

V_шекті=1/C_шекті;

V_мин=m∙V_шекті/1∙10⁶;
Катиондарды талдаудың сульфиттік жүйесі. Бұл талдау жүйесі сульфидтердің хлоридтің, карбонаттардың ерігіштігіне негізделген. Ерігіштіктері бойынша катиондарды бес аналитикалық топқа бөледі:

Бірінші топқа сілтілік металдардан катиондары: К⁺, Na⁺ және NH₄,Mg²⁺ жатады. Топтық реагенті жоқ.

Екінші топқа сілтілік жер металдардың катионы: Ba²⁺, Ca²⁺,Sr²⁺ Топтық реагенті аммоний карбонаты.

Үшінші топқа Al³⁺, Cr³⁺, Fe²⁺,Fe³⁺,Ni²⁺,Co²⁺,Mn²⁺,Zn²⁺ т.б. бұл катиондар бейтарап және сілті ертінділерден (рН 7 – 9) жалпы топтық реагент аммоний сульфидімен ((NH₄)₂S) суда ерімейтін сульфидтер мен гидроксидтер түрінде тұнбаға түседі. Бұл топ катиондары екі топшаға бөлінеді:

1. 
   Al³⁺, Cr³⁺ т.б. топтың реагент аммоний сульфидімен аммиакты буфер ертіндісінде гидроксидтер түрінде тұнбаланады.
   
2. 
   Mn²⁺,Fe²⁺,Fe³⁺,Co²⁺,Ni²⁺,Zn²⁺ т.б. Бұл топща катиондағы топтың реагент сульфид түрінду тұнбаға түседі.
   

1. 
   Мыс топшасы: Cu²⁺,Cd²⁺,Hq²⁺,Bi³⁺ т.б. натрий сульфиді мен аммоний полисульфиді ертіндісінде ерімейді.
   
2. 
   Мышьяк топшасы: As⁺³,As⁺⁵,Sb⁺³,Sb⁺⁵,Sn²⁺,Sn⁺⁴ т.б. натрий сульфидінің ертіндісінде тиотұздар түзе ериді.
   

Бұл жүйе бойынша катиондарды 5 топқа бөледі:

1. 
   Ba²⁺,Sr²⁺,Ca²⁺,Mq²⁺,Mn²⁺,Fe²⁺ жатады, фосфаттары сірке қышқылында ериді.
   
2. 
   Фосфаттары сірке қышқылында ерімейтін катиондар Fe³⁺,Al³⁺,Cr³⁺ Bi³⁺ жатады.
   

• 
  қышқыл мен сілтіге қатынасы;
  
• 
  гидроксидтердің амфотерлігі;
  
• 
  элементтердің комплекс түзу қабілеттері;