-тақырып: Оқыту жұмысын ұйымдастыру формалары

1. 
   Оқытуды ұйымдастыру формасы туралы түсінік.
   
2. 
   Оқытуда сыныптық-сабақ жүйесінің маңызы.
   

Оқытуды ұйымдастырудың формасы дегеніміз мұғалім мен оқушылардың оқу әрекетіне қолайлы жағдай жасау үшін арнайы ұйымдастырылған, белгілі тәртіппен өтілетін жұмыс.

Оқыту жұмысын ұйымдастырудың тарихында оның негізінен үш түрлі формасы қалыптасқан: жеке-дара, топтық және кластық-сабақтық жүйе.

Жекелеп оқыту жүйесі көне Афин елінде пайдаланылды. Мұғалім жеке оқушының орындаған жаттығу жұмыстарын тексеріп, тексті оқытып тыңдайтын, қалай оқу керектігін көрсететін, үй тапсырмаларын орындау амалдарын түсіндіретін, музыкалық құралдармен пайдалануды үйрететін.

Революциядан бұрын қазақ еліндегі модалардың балаларды оқытуы да осы орта ғасырлық оқу жүйесіне өте ұқсас еді. Әр жастағы балалар молданың алдында жүгініп отырып, әр кітаптан оқыған.

Сол сияқты XVII ғ. аяғында – XIX ғ. басында Англияда оқытудың «белль-ланкастер» жүйесі тарады. Оқытуды ұйымдастырудың бұл түрінің ерекшелігі, бір оқу жылында жас шамалары, білім дәрежелері әртүрлі, құрамы тұрақты емес оқушыларды жылдың қай мезгілінде болмасын оқуға қабылдап отырған. 600-ден астам оқушыны мұғалім сатылап оқытуды ұйымдастырған, түске дейін мониторларды оқытса, түстен кейін олар өз кезегінде жас шамалары кіші оқушыларға өздерінің мұғалімнен алған білімдерін үйретіп отырған. Оқытуды бұлай ұйымдастыру нәтижелі болмады.

Америка Құрама Штаттарында XX ғ. басында Дальтон қаласында пайда болған «дальтон-жоспар» деген атпен оқу жүйесі тұнғыш рет қолданылды. Бұл жүйенің ерекшелігі, оқу жеке дара, әрбір оқушының өз күшімен, белгілі бір бағдарламаларды бөлшектеп оқытуды ұсынды. Яғни сабақтарды өткізбеу, оқушыларды өз бетінше жұмыс істеуге үйретуді көздеді. Мұндай оқытуды ұйымдастыруда мұғалімнің басшылық рөлі төмен болды.

Өмірдің өзі, өнер-кәсіптің, ғылым және техниканың дамуы кең көлемде білім беруді қажет еткенде, яғни тұрлі салаларда сауатты жұмысшылар, білімді мамандар қажет болғанда, оқытудың басқа жоғары дәрежеде білім беруге жарайтын түрлері пайда болды. Бұл жұйе сыныптық-сабақтық деп аталады.

Оқытудың жаңа сыныптық-сабақ жүйесінің негізін қалаған Ян Амос Коменский болды. Ол өзінен бұрын өткен және қатардағы педагогикалық тәжірибелерді зерттеп, оқу ісін жүйелі ұйымдастыруды ұсынды.

• 
  оқушыларды сыныпқа жас шамалары мен таным қабілеттерін ескере отыра топтастыру;
  
• 
  сыныптағы оқушылар құрамының әркезде тұрақты болуы;
  
• 
  жеке пәндері оқыту тұақты оқу кестелері арқылы жүйелі жүргізілуін қамтамасыз ету;
  
• 
  оларды оқытуды оқу жоспарына, оқу бағдарламалары және оқулықтарға негіздеу;
  
• 
  оқытуды жылдың тұрақты бір мезгілінде бастап, аяқтау;
  
• 
  оқытуды ұйымдастыру тек мұғалімнің басшылығында жұргізілуін жатқызады.
  

Сабақ күрделі психологиялық және дидактикалық процесс, онда оқушылармен педагогикалық қарым-қатынас жасау және тәрбиелеу міндеттері іске асырылады.