Білім, инновация, бәсекелік қабілет, кәсіп, техника, ғылым, қызмет. МІНДЕТ, ЖАУАПКЕРШІЛІК МӘНДІ СӨЙЛЕМ Қазақ тілінде міндеттілік модальдік мағынаны негізінен
керек, қажет, тиіс, ла- зым сөздерінің қатысуымен жасалатын
–у керек, у қажет, у лазым; -мақ керек, -мақ- қа керек, -уға тиіс, -уы (-уі) тиіс сияқты аналитикалық форманттар білдіреді.
Сөз шығарушылар сөздің асыл болуының жалпы шарттарын білуі қажет (Байтұрсы- нов). Сәулет өнерпазы үй салуға ұсталатын заттардың қасиетін жақсы білуге тиіс (Байтұрсынов). 1. Бос орынға қажет сөздерді қойыңыз: қалдырарға керек, болмақ керек, ке
-
ңесу керек, жинаулары тиіс.
Түркістандағы, әсіресе Қазалыдағы хат білетін азаматтардың Базардың сөзін ...
(Жұмабаев). Ондай іс кез болғанда білімділерді жиып ... (Шәкәрім). Оқыған нәр-
сенің ішкі мағынасымен бірге оның сөзін де есінде ... (Міржақып). Естіген нәрсені
ұмытпастыққа әуелі көкірегі байлаулы берік ... (Абай).
2. Еңбек кодексінен берілген сұрақтарды қарап, міндет, жауапкершілік мәнді сөйлемдер арқылы жауап беріңіздер: 1) Ұжымдық шарт деген не?__________________________________________
2) Жұмыс немен өлшенеді?____________________________________________
3) Қысқартылған жұмыс мөлшері деген не?_____________________________
4) Кәмелетке толмағандар үшін жұмыс уақыты қанша?__________________
ТЫЙЫМ МӘНДІ СӨЙЛЕМ -(у) ға, -(у) ге, -қа, -ке болады (болмайды) лексикалық-грамматикалық тіркесінің түрленуі арқылы беріледі. Қазақ өмірінде бір бөлім сөздер ежелгі мифтiк, дiни наным-сенімге байланысты өз атымен тура аталмай, басқаша мағынада аталады. Міне, тілде осындай атын тура айтуға тыйым салынған сөздер тыйым сөздер (табу сөздер) деп аталады. 1. Денсаулыққа зиянды және денсаулыққа пайдалы әдеттерді теріп жазып, се-
бебін түсіндіріңіздер:
Істеуге болады
Істеуге болмайды
1. Қазақтың салт-дәстүрінде денсаулыққа қатысты қандай ырым-тыйымдар
бар? Ол тыйымдар не үшін шықты деп ойлайсыз?
