Оқу мазмұны Дидактиканың өзектi сұрақтарының бiрi – неге үйрету ке- рек? – бiздi оқу мазмұнына бағыттайды. Оқу мазмұны – бұл

134
әрекет тәсiлдерi.
Бастауыш мектепте ненi оқыту қажет, адам-
зат топтаған барша құндылықтар iшiнен қандай бiлiмдердi iрiк-
теу керек - өте күрделi де даулы мәселе. Бүкiл дүниежүзi педа-
гогтары бұл мәселе төңірегiнде тынымсыз iзденуде. Бастауыш 
бiлiм тұғырының қаншалықты берiк болары, қоршаған дүние 
мен адамзат мәдениетiн бiздің бүгiнгi және келер ұрпағымыз 
қалай түсiнерi – осы мәселенің дұрыс та оңтайлы шешiмiне 
тәуелдi. 
Бастауыш бiлiм мазмұны оқушылардың жан-жақты да-
муы, олардың ойлауы, таным-қабiлеттерiнің қалыптасуы, 
бiлiм жалғастыру мен болашақ еңбекке дайындығының негiзiн 
қалайды. 
Оқу (бiлiмдену) мақсаттарының iске асу құралы 
болғандықтан мазмұн қоғам мен жеке адамдардың 
күнделiктi, сондай-ақ болашақ 
қажеттерiн
айқындайды. 
Жеке және қоғамдық қажеттер көп жағдайда осы мазмұнды 
қалыптастырады. Мазмұн түзiлуi күрделi әрi қайшылықты iс, 
себебi ол көп адамдар мен топтардың мүдделерiне байла-
нысты келедi. Бастауыш мектептегi бiлiм мазмұны, құрылымы 
және сипаттарының қандай болу қажеттiгi әркiмдi де – ата-
аналар және оқушылардың өздерiнен бастап министр, акаде-
мик, өкiмет мүшелерiне дейiн – толғандырады. 
Бастауыш бiлiм мазмұнының қалыптасуына ықпал жасаушы 
себептердің арасында аса маңыздылары: 1) оқу мақсаттары; 
2) әлеуметтiк және ғылыми жетiстiктер; 3) қоғам қажеттерi; 4) 
жеке талғамдар; 5) педагогикалық мүмкіндiктер және т.б.
Қажеттiктер
(қоғамдық және жеке) – мазмұнды 
қалыптастыруда ең алдымен еске алынатын жағдаят.
Қазақстан Республикасының жаңа мектебiн құрудың
бүгiнгi кезеңiнде, жаңа демократиялық мемлекет iргесiн 
көтеруде, мәдени-рухани қайта тiктелуде, адамдық iс-
әрекеттер аймағында бұрын-соңды болмаған жаңғыртулар, 
демократиялық қоғам мен нарықтық қатынастар түзiлуде, 
Отандық ғылым мен техниканың әлемдiк стандарттар 
деңгейiне көтерiлуiнде оқу мазмұны iргетас қызметiн атқаруы 
тиiс. Сондай-ақ мазмұн мәселесiмен бiрге келесi көкейкестi 
мәселелер шешiлуi қажет: қоғамдық және жеке мүдделер 
арасын ұтымды байланыстыру; қоғамдық қажеттердi 

135
қамтамасыз ету бағытын бiрде әлсiретпей, бiлiмдi әр жеке 
адам үшiн мәндi, нәрлi әрi қажеттi ету. 
Педагогикалық үдерiстің жабдықталу деңгейiн, оның 
материалдық-технологиялық және экономикалық қорын 
мүмкіндiктер
реттеп барады. Оқушылардың жас сатыларына 
да байланысты шектеулер болады. Өткен ғасырдың 70-жыл-
дары көрiнiс берген бастауыш мектеп мазмұнын бұрын тек 
жоғары сыныптарда өтiлетiн күрделi тақырыптарды бастауыш 
мектеп бағдарламасына ендiру жолымен жетiлдiрудi көздеген 
педагогикалық қадамдар өзiн ақтамады, бұл мiндеттi түрде ес-
керiлуi қажет балалар жасына тәуелдi оқу мүмкіндiктерi бола-
тынын және бiр дәлелдедi. 
Бала жаттауға шебер, ол неғұрлым кiшi болса, оның есте 
сақтап қалу бейiмдiлiгi соғұрлым жоғары, бiрақ ұғыну, түсiну, 
саналы игеруi – басқаша. Бұл үшiн белгiлi даму деңгейi қажет.
Бастауыш мектеп оқу мазмұнына қойылатын талаптар 

жүктеу/скачать 2,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: