Пiкiр жазғандар: E. Омар – профессор, педагогика ғылымдарының докторы Ш. Оразов
жүктеу/скачать 2,01 Mb. Pdf көрінісі
|
Bastauysh mektep pedagogikasy Babaev
- Бұл бет үшін навигация:
- Даму және тәрбие Нәсiлдiк пен қоршаған орта ықпалдары тәрбиемен қажеттi бағдарға келтiрiледi. Тәрбие
| нәсiлдiк, қоршаған орта
және тәрбие – бiрлiктi әсерiмен анықталады. Нәсiлмен берiлетiн қабiлеттер емес, тек нышандар ғана. Биологиялық нәсiлдiкпен бiрге әлеуметтiк нәсiлдiк те болады. Осы жағдаяттан дүниеге жаңа келген адам ата-аналарының және төңірегiндегiлердің әлеуметтiк-психологиялық тәжiрибесiн, тiлiн, әдеттерiн, мiнез бiтiстерiн, адамгершiлiк сапаларын, тағы басқаларды игередi. Адамның дамуына нәсiлдiктен басқа қоршаған орта да мәндi ықпал жасайды. Даму және тәрбие Нәсiлдiк пен қоршаған орта ықпалдары тәрбиемен қажеттi бағдарға келтiрiледi. Тәрбие – табиғаттан болған кемшiлiктер мен ортаның зиянды әсерлерiн “жөндейтiн” – басты күш. Осы тәрбиеге ғана байланысты қоғамға толыққанды тұлға келедi. Тәрбиенің тиiмдiлiгi оның мақсат бағдарлы, жүйелi болуымен бiрге кәсiби маманданған басшылықтан. Тәрбиенің нәтижелілігі оның адам санасына негiзделiп, және сол адамның өзiнің қатысуын талап етуiнде. Ал онымен бiр уақыттағы нәсiлдiк және орта ықпалы ырықсыз, санадан тыс жүріп жатады. Осы 47 жәйттерге орай адамның қалыптасуындағы тәрбиенің рөлi, орны, мүмкіндiктерi айқындалады. Тәрбие күшi (тиiмдiлiгi) әр түрлі бағаланады, бұл бағалардың шектерi өте кең. Қолайсыз нәсiлдiк немесе қоршаған ортаның келеңсiз ықпалы басым болса, тәрбие нәтижесi мәнсiз, тiптi жоқтың қасы. Ал қолайлы жағдайларда – адам табиғатын өзгертiп, оны керектi бағытта қалыптастыруда бiрегей де ең күштi құрал – тәрбие. “Бәрi тәрбиенің қолында” деп жар салған педагогикалық теория өзiн ақтамады. Тәрбиемен, әлбетте, көп нәрсеге жету мүмкін, бiрақ адамды толығымен өзгертуге оның күшi жетпейдi. Адам- дар тағдырында тәрбиенің әрқилы үлесi бар: көзге көрiнбейтiн әсерден ең жоғары мүмкіндiктердi дамытуға дейiн. Орынды ұйымдастырылған тәрбиенің маңызды мiндеттерiнің бiрi – қабiлеттерi мен табиғи мүмкіндiктерiне сәйкес адамды дамыту және оның бейiмдiлiгi мен дарынын ашып, айқындау. Табиғаттан берiлген нышандарға арқа сүйеген жағдайда ғана тәрбие қажет болған сапалардың дамуын қамтамасыз ете алады. Егер табиғи ерекшелiктер ескерiлмесе, тәрбие нәтижесiн күту – босқа кеткен еңбек. Бұған жарқын мысалдар бар. Зерттеушi Н.И.Ладыгина-Котс өз сәбиiмен бiрге маймылдың баласын қоса тәрбиелеудi жоспарлапты. Тамақ, режим, күтiм, ойындар және тағы басқалар, яғни өмiрлiк шарттар екеуiне де бiрдей болған. Маймыл баласы сәбиге болған жағдайлардың бәрiнде теңдей жасаса да, адамға тән болған бiрде-бiр психикалық сапаны меңгере алмаған. Адам дамуына ықпал жасай отырып, тәрбие сол дамудың өзіне тәуелдi келедi, сонымен бiрге дамудың әр деңгейiнен жаңа бастаулар алып отырады. Осыдан даму мен тәрбиенің күрделi диалектикалық өзара қатынасы көрiнедi. Тәрбиенің тиiмдiлiгi баланың тәрбие ықпалдарын қабылдауға деген дайындық деңгейiнен байқалады. Адамдар тәрбие ықпалына теңдей түсе бермейдi. Әрқилы адамдар, әртүрлі жағдайлардағы тәрбиелiк ықпалдар күшiн әртүрлі қабылдайды. Тәрбиеге икемдiк әр балада әрқилы: кей балалар жылдам әрi көп еңбектенбей-ақ тәрбие жолына түседi, ал екiншi бiр балаларды көзделген мақсатта тәрбиелеу көп еңбек сарп етудi қажет қылады. Тәрбиелеушiлер тара- пынан болатын сыртқы күштерге, яғни тәрбиеге қарсылық - 48 соңғы нәтижеден күнi iлгерi дерек бередi. Сондықтан, тәрбие үдерiсiндегi нақты жағдайлар мен адамдар арасындағы қарым- қатынас үлкен маңызға ие. Тәрбиелiк ықпал күшi бiрнеше шарттар мен жағдайларға тәуелдi. Танымал педагог және психолог жүктеу/скачать 2,01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|