Пікіржазған химия ғылымдарының докторы, профессор С. М. Тәжібаева
жүктеу/скачать 3,1 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 9.1.Сұйықсинтетикалықжуғышқұралдардыалу
| 9.СҰЙЫҚ,ПАСТАТӘРІЗДІЖӘНЕ
КЕСЕКТІСИНТЕТИКАЛЫҚ ЖУҒЫШҚҰРАЛДАРДЫ АЛУТЕХНОЛОГИЯСЫ Пас та жә не сұй ық тық күйін де шы ға ры ла тын син те ти ка лық жу ғыш құ рал дар дың кө ле мі ұн тақ тар ға қа ра ған да әл де қай да аз, бі рақ соң ғы жыл да ры олар дың өн ді рі сін арт ты ру тен ден циясы бай қа лып жа тыр. Се бе бі олар дың өн ді руі мен тұ ты ну ын да бір- қа тар ар тық шы лық тар бар: энер гия шы ғы ны аз; шаң дал май ды; ері гіш ті гі жақ сы; ма та тал шық та ры ның құ ра мы мен құ ры лы мын өз ге рт пей ді жә не т.б. 9.1.Сұйықсинтетикалықжуғышқұралдардыалу Сұй ық жу ғыш құ рал дар тұр мыс та, то қы ма, азық-тү лік өн ді рі- сін де жә не эко но ми ка ның бас қа да са ла ла рын да кең қол да ныс қа ие бо лып отыр. Сұй ық СЖҚ өн ді рі сі энер гия мен отын ның көп мөл ше рін та лап ет пей ді жә не қор ша ған ор та ны лас та май ды. Бі- рақ сұй ық жу ғыш құ рал дар дың бір қа тар кем ші лік те рі бар: көп те- ген БАЗ-дар дың (әсі ре се пай да лы бей ор га ни ка лық қос па лар дың қа ты сын да) су да ғы на шар ері гіш ті гі нің сал да ры нан ре цеп ту ра ға СЖҚ-ның жу ғыш, комп лекс түз гіш, ан ти ре со рб ция лық қа сиет- те рін кү шейтетін зат тар ды қа жет ті мөл шер де ен гі зу ге мүм кін дік бол майды. Сон дық тан сұй ық жу ғыш құ рал дар дың ас сор ти мен ті шек теу лі бол ған дық тан, олар кө бі не се жүн, жі бек, син те ти ка лық ма та лар мен ыдыс жуу үшін, сон дай-ақ бас қа да ша ру ашы лық- тұр мыс тық мақ сат тар да қол да ны ла ды. Соң ғы кез де әр түр лі ма- та лар дан жа сал ған қат ты кір лен ген бұй ым дар ды жууға ар нал ған сұй ық СЖҚ ре цеп ту ра лар да пай да бол ды. 9.1.Сұйықсинтетикалықжуғышқұралдардыалу 145 Қол да ну мақ са ты мен ак тив ті зат тар кон цент ра циясы на қа ра- мас тан сұй ық жу ғыш құ рал дар ке ле сі та лап тар ға сай ке луі ке рек: – лай ла ну тем пе ра ту ра сы тө мен бо лып, өз де рі нің мөл дір лі гі мен тұ рақ ты лы ғын тем пе ра ту ра ның кең ара лы ғын да сақ тау ке рек; – тұт қыр лы ғы тө мен, ал ақ қыш ты ғы жо ға ры бо луы ке рек; – жа ғым ды түс пен иіс ке ие бо луы қа жет. Сұй ық СЖҚ фи зи ка лық-хи миялық қа сиет те рі кө бі не се қол- да ны ла тын бет тік-ак тив ті зат тар дың та би ға ты мен кон цент ра- циясы на тәуел ді. СЖҚ ре цеп ту ра сы на эмуль га тор лар, гид рот роп- тық зат тар, элект ро лит тер сияқ ты пай да лы қос па лар ды ен гі зу ар қы лы дай ын өнім ге жа ңа функ ция лық қа сиет тер бе ріп, ком по- зи циялар дың фи зи ка лық-хи миялық қа сиет те рі өз гер ті ле ді. Сұй- ық син те ти ка лық жу ғыш құ рал дар дың бел сен ді зат тар ре тін де анион ды (нат рий ал кил сульфо нат та ры, екін ші лік спирт тер дің ал- кил суль фат та ры) жә не бей ион ды (син та нол, син та мид жә не т.б.) бет тік-ак тив ті зат тар қол да ны ла ды. Сұй ық син те ти ка лық жу ғыш құ рал дар ды алу дың тех но ло гия- лық сыз ба сы 19-су рет те көр се тіл ген. Сұй ық СЖҚ алу үшін, ал ды - мен, пен та ка лий фос фа тын, пен та нат рий фос фа тын, нат рий гек са- ме та фос фа ты ның су да ғы ері тін ді ле рін дай ын дай ды. Фос фат тар ара лас тыр ғыш жә не жы лыт қыш қап шық пен жаб дық тал ған ап па- рат та ара лас ты ры лып, 70-80 о С-де ері ті ле ді. Фос фат тар ері тін ді сін сү зіп 20-20 о С-ге дейін суыта ды. Құр ғақ ши кі зат бун кер ле рі нен (1) шлюз дік бе кіт пе ар қы лы ке зек пен сал- мақ тық до за тор ға (2) бе рі ле ді. Транс пор тер мен (3) құр ғақ ком по- не нт тер фос фат ері тін ді лер ді дай ын дау үшін реак тор ға (4) не ме се ті ке лей қос па лауыш реак тор ға (9) жі бе рі ле ді. Сұй ық ком по не нт- тер қос па лауыш реак тор ға шы ғын дауыш ыдыс тар дын (7) сал мақ- тық до за тор (8) ар қы лы ке ліп тү се ді. Сұй ық ком по не нт тер түс кен нен кейін кер мек ті лік тұз да ры жоқ су дың қа жет ті мөл ше рін қо сып, 60-70 о С-ге дейін қыз ды рып ара- лас ты ра ды. Одан кейін до за тор (8) ар қы лы фос фат тар ері тін ді сін не ме се транс пор тер мен (3) құр ғақ фос фат тар ды, гид рот роп тық зат тар ды, оп ти ка лық ағарт қыш тар ды әке ліп тү сі ре ді. Ара лас ты ру нә ти же сін де бір тек ті мөл дір ері тін ді алын ған соң, қыз ды ру ды тоқ та тып, 40-50 о С тем пе ра ту ра да ара лас ты ра оты- рып, иіс тен дір гіш қо са ды. Алын ған го мо ген ді ері тін ді ні қос па- лауыш тан сүз гі (11) ар қы лы не ме се сор ғыш пен (10) жи на ғыш қа (12) жі бе ре ді. Одан әрі қа рай дай ын өнім бө ліп құюға бе рі ле ді. Дай ын сұй ық жу ғыш құ рал дың са па сын лай ла ну тем пе ра ту ра- сы бой ын ша ба қы лай ды. 9.Сұйық,пастатәріздіжәнекесектісинтетикалықжуғышқұралдарды... жүктеу/скачать 3,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|