ПОӘК 042- 18-10 20/03-2015 11. 09. 2015ж №1 басылым

Мұндағы Фвх және Фвых – жылу ағынты, тиісінше бағанға енгізілетін және шығарылатын , Вт (1 Вт = 1 Дж/с).

Мұндағы − сұйық шикізат энтальпиясы, Дж/кг;

Мұндағы − шикізат буының энтальпиясы, Дж/кг;

немесе

1) дистиллят буымен

Онда - дистилляттың буының энтальпиясы , дж/кг

төменгі сұйық өніммен

Онда- сұйық қалдық энтальпиясы, Дж/кг;

3) Үстінгі суландыру − Ф_ор.

Бағаннан шығатынсуландыру булары дистиляттағы булардың температуралары,− t_D сияқты болады, конденсациядан кейін суланатын сұйықтық бағанға t_ор. температурамен кіреді.

Сонда (2.4) теңдігі мына түрде жазылады:

Бағанның концентрациялық және лютерлі бөліктер үшін материалдық тепе-теңдік жеке-жеке құрастырылады.

Бағанның концетрациялық және лютерлі бөліктер үшін материалдық тепе-теңдік жеке құрылады.

Ректификациялық бағанның материалды және жылулық баланстарын құру шығарылатын шикізат құрамы, ректификат мен қалдық құрамы, бу құрамы, дистилят, флегмалық сан, баған биіктігі мен қрылымына негізделіп құралады.

Бұл баланстың математикалық балансы төменде көрснтілген.     

Конденсатор мен ректификациялық баған үшін жылулық тепе-теңдік конденсатор мен ребойлер жүктемесін анықтау үшін құрылады.
    Ректификациялық баған үшін жылулық тепе-теңдік былай құралады

 Ректификациялық бағанның технологиялық есептелуі келесі операциялардан тұрады

материалдық тепе-теңдік құру

бағандағы қысымды анықтау

температуралық режимді есептеу

флегма саның анықтау

жылулық тепе-теңдік құру

ішкі материалды ағындарды анықтау

теориялық қалқалар санын есептеу

шынайы қалқалар санын анықтау [c.250]

1. 
   Ұсынылған әдебиеттер тізімі
   

2. 1 Негізгі әдебиет

   
   
3. 
   1. Омарәлиев Т.Мұнай мен газды өңдеудің химиясы және технологиясы: - Астана: Фолиант. – 2011. I бөлім: Құрылымды өзгертпей өңдеу процестері. -504 б.
   
4. 
   2. Омарәлиев Т.Мұнай мен газды өңдеудің химиясы және технологиясы: - Астана: Фолиант. – 2011. II бөлім: Құрылымды өзгертіп өңдеу процестері. -344 б.
   
5. 
   3. Бишімбаева Г.Қ. Мұнай және газ химиясы мен технологиясы. – Алматы: Бастау, 2007.-242 с
   
6. 
   4. Серіков Т.П., Ахметов С.А. Мұнай мен газды терең өңдеу технологиясы: оқұлық: 3-томдық – Атырау мұнайй және газ институты. – 2005
   
7. 
   5. Надиров Н.К. Высоковызкие нефти и природные битумы. Т. 1-5. – Алматы.: Гылым, 2001.
   
8. 
   6. Туманян Б.П. Практические работы по технологии нефти. – М.: «Техника» ТУМА ГРУПП, 2006. – 106с.
   
9. 
   7. Умергалин Т.Г. Методы расчетов основного оборудования нефтепереработки и нефтехимии. – Уфа.: Нефтегазовое дело. 2007-236 .
   
10. 
    8. Дауренбек Н.М., Еркебаева Г.Ш., Калдыгозов Е.К. Мұнай мен газ технологиясы және мұнай химиясы бойынша мысалдар мен есептер Оқу құралы Шымкент: М. Әуезов атындағы ӨҚМУ, 2009. – 142б.
    
11. 
    9. Капустин В.М. Технология переработки нефти. – М.: КолосС. – 2008.-334с.
    
12. 
    10. Савельянов В.П. Общая химическая технология полимер. М.: Академкнига, 2007 – 336с.
    
13. 
    11. Крыжановский В.К., Кербер М.М., Бурлов В.В., Паниматченко Н.Д.: Производство изделий из полимерных материалов. Санкт-Петербург.: Профессия.2004.-460с.
    
14. 
    12. Тасанбаева Н.Е., Абдулхаликова И.Р., Сақыбаева С.А., Бимбетова Г.Ж. «Органикалық заттардың химиялық технологиясы» пәнінен лабораториялық жұмыстардды ұйымдастыру мен өткізуге арналған әдістемелік нұсқаулар.-Шымкент.: М.Әуезов атындағы ОҚМУ, 2010 ж.-88б.
    
15. 
    7.1.13 Тасанбаева Н.Е., Абдулхаликова И.Р., Сақыбаева С.А., Бимбетова Г.Ж. «Органикалық заттардың химиялық технологиясы» пәнінен студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастыру бойынша әдістемелік нұсқау ( 050721-«Органикалық заттардың химиялық технологиясы» мамандығы үшін) - Шымкент.: М.Әуезов атындағы ОҚМУ, 2010 ж.-56б.
    
16. 
    2 Қосымша әдебиет
    
17. 
    1. Рудин М.Г., Драбкин А.Е. Краткий справочник нефтепереработчика.-Л.: Химия, 1980. -327с.
    
18. 
    2. Вержичинская С.В. , Дигуров Н.Г., Синицие С.А. Химия и технология нефти и газа. М.: ФОРУМ-ИНФРА-М, 2009.-400с.
    
19. 
    3. Ахметов С.А. Технология глубокой переработки нефти и газа.- Уфа.: Гилем, 2002. -672с.
    
20. 
    4. Рябов В.Д. Химия нефти и газа. – М.: ТГУ НиГ им. И.М. Губкина, 2004. -288с.
    
21. 
    5. Сериков Т.П. Перспективные технологии переработки нефтей Казахстана. – Алматы.: Гылым, 2001. -276с.
    

Вакуумдық гидроциркуляциялық агрегаттар (ВГЦ агрегаттар) әртүрлі вакуумдық аппараттар (ретификациялық бағандар,буландырғыштар, конденсаторлар, реакторлар, кептіргіштер, мұнай өңдеу системалары және басқа да құрылғылар) құру мақсатында газдарды, буларды және булы-газды сұйықтарды тартып шығару үшін арналған агрегат.

ВГЦ агрегаттары вакуум құрағыштың дәстүрлі альтернативті жүйесі болып табылады. Вакуумдық сорғыштартар, бу эжекторлар, булыэжекторлы вакуум сорғыштар белгілі бір шартта тұрақты жұмыс пен эксплуатация бағасы жақсы көрсеткіштер көрсетеді.

Бірсатылы ВГЦ агрегатының схемасы.

1 – вакуумқұрағыш құрылғы 2 - сепаратор 3 - тоңазытқыш 4 - сорғыш I – вакуумдалатын ыдыстағы бу-газдық қоспа II – қысылған газ беретін магистраль III – жұмыс сұйықтығының артық мөлшерін ағызу магистралі IV – жаңа жұмыс сұйықтығын құнарландыратын магистраль

Технологиялық аппараттан алынатын орта, мысалы, ректификациялық баған, вакуум құратын құрылғыға кіретін жерге бағытталған 1. Вакуум құратын құрылғыда 1 аппаратқа 1 сорғышпен берілетін энергия жұмыс сұйық ағынының есебінен бу-газдың қысылуы жүреді. Жұмыс сұйықтығы ретінде құрылғының технологиялық бір ағымын пайдалануға болады.

Мұнай өңдеуде жұмыс сұйықтығы ретінде дизель фракциясы немесе вакуумдық газойль қолданылады.

Капролактам өндірісінде жұмыс сұйықтығы болып циклогексанолдың циклогексанмен қоспасы болып табылады.

Бу мен газдың қысылумен қатар жұмыс ағынында бу конденсация процесі жүреді. Бұл кездегі будың конденсациясы мен газдың суытуы вакуумқұратын құрылғыда изобарамен, ал қысылу изотермамен жүреді. Осы процесстер аппаратты басқа вакуумдық сорғыштармен салыстырғанда әсіресе көп үлесті булы газдардың қоспаларын шығаруды тиімді етеді.

Вакуумқұраушы құрылғыдан 1 пайда болған сұйықтықты-газ қоспасы сепараторға түседі 2, онда газ бен сұйықтықтың бөлінуі жүреді.

Талап етілген қысым бойынша қысылған газ одан әргі утилизацияға бағыттылады, мысалы, жағуға. Жұмыс сұйықтығы жылу шығынның шығарылуынан кейін тоңазытқышта 3 сорғыш арқылы 4 вакуумқыраушы құрылғыға жіберіледі. Қажетті жағдайда жұмыс сұйықтығының жаңартылуы үшін қоректендіру жүргізіледі. Жұмыс сұйықтығының баланстық шығыны системадан шығарылады.
Бағанның негізгі өлшемдерін анықтау.

Негізгі конструктивті өлшемдер диаметр мен биіктік болып табылады. Бұл өлшемдер бір-біріне байланысты, себебі екеуі де бағанның бу жылдамдығы мен бос қиылысуна тәуелді.

Бағанның диаметрі жылдамдық пен бағанда көтерілетін булардан анықталады.

, (10.3)

мұндағы – бағанның толық көлденең қиылысына қатысты бу жылдамдығы, м/с; – көтерілетін будың 1 секунтағы көлемі, м³/с .

Егер дистилляттың массасы кг/с болса, онда баған арқылы өтетін будың шығын көлемі (м³ /с)

Бағанда рұқсат етілетін оптимальды жылдамдығы (м/с)

Мұндағы G– конструкциялық қалқаларға тәуелді коэффициент, зависящий, олардың арақашықтығы, қыымы және бағанның сұйықтықты жүктемесй (графикпен анықталады);

Егер , онда .

Бу жылдамдығын басқа да әдибиеттердегі формулалармен есептеуге болады.

Баған диаметрін есептеп,

Бу патрубогінің диаметрі d = 50, 75, 100, 125, 150 мм. Берілген d диаметрімен қалқалардағы қалпақшалар санын анықтайды. Барлық патрубоктар қиылысы баған қиылысының 10 % құрауы керек. Сонда патрубоктардың қалпақшалар саны мына теңдікпен анықталады

.

Осыдан

Бу патрубыгінің үстінен қалпақша ұлғаюы Қалпақша диаметрі бу патрубогінің және қалпақша мен патрубок арасындағы сақина саңылауы ішіндегі бу жылдамдығына теңестіріледі. (м):

Мұндағы d – патрубок қабырғасының қалыңдығы, м. Қалпақшалардың жоғарғы деңгейінен сұйықтықтарды ұлғайту деңгейі мм.

Патубок құйылысының диаметрі (м)

Баған биіктігі массаалмассаалмасу процесінің жылдамдығына тәуелді болып, бірнеше тәсілдермен анықталады. Барботажды бағандар үшін негізінен екі әдіс қолданылады.

Бағаның биіктігі h қалқалар саны мен олардың арасындағы арақашықтығына тәуелді болады

Мұндағы h – қалқалар арасындағы арақашықтық, м.

Баған диаметріне байланысты h таңдау үшін келесі мәліметтерді пайдалануға болады: баған диаметрі, м – 0 - 0,6; 0,6 - 1,2; 1,2 - 1,8; 1,8 және одан көп; Қалқалар арасындағы арақашықтық h, мм– 152, 305, 46О, 610.

Қалпақшалары дөңгелекті, атмосфералық қысымда жұмыс жасайтын ректификациялық бағандарда қалқалар арасындағы арақашықтық h = 250, 300, 350, 400, 450 мм. Әдетте h мағынасы 0,1 - 0,6 м аралықтарында болады.

Тасымалдау бірлігінің биіктігі (м)

Мұндағы : –бу шығыны , кг/с; – массаалмасудың орташа коэффиценті, кг/(м² с); S – бағанның қөлденен қимасы, м²; s _н – насадканың ? бөлінген беті, м²/м³.

Егер болса, онда

Мұндағы – теориялық қалқалар саны (концентрация сатыларының өзгеруі); – насадка қалыңдығының биіктігі, бір сатылы өзгерудің эквиваленті немесе бір теориялық қалқа

Бір қалқаның теориялық эквивалентінің практикалық биіктігі насадканың түрі мен будың жылдамдығына байланысты (10.1 кесте).

Кесте 10.1 – Насадка түрі мен бу жылдамдығынан биіктіктің тәуелділігі

Насадка түрі	Бу жылдамдығы, м/с	,м
Керамикалық Рашига сақиналар 25- 25 мм	0.2 - 0.5	0.12 - 0.21
Шыны Рашига сақиналар 5.0 - 5.0 мм	0.1 - 0.3	0.11 - 0.17
Болат спираль 4 мм	0.1 - 0.4	0.1 - 0.14
Болат спираль 2.5 мм	0.05 - 0.3	0.03 - 0.06
Карборунд дәні 4 мм	0.03 - 0.1	0.04 - 0.13