Политические и правовые учения в странах Древнего Востока
ҚЫТАЙ ДҮНИЕТАНЫМЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ
жүктеу/скачать 5,76 Mb.
|
Үнді және Қытай философиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- ЕЖЕЛГІ ҚЫТАЙ ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ МЕН БАСТЫ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ МЕКТЕПТЕРІ
ҚЫТАЙ ДҮНИЕТАНЫМЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ:1. АДАМ, ТАБИҒАТ, КОСМОСТЫ БІРТҰТАС НӘРСЕ ДЕП ҚАРАСТЫРУ. 2. САНАДАҒЫ КОНСЕРВАТИЗМ. 3. АДАМДАР ҚАТЫНАСТАРЫНДАҒЫ КОНФОРМИЗМ. 4. АТА-АНАНЫ, ҮЛКЕНДЕРДІ, ӘРУАҚТАРДЫ ҚАДІРЛЕУ. ЕЖЕЛГІ ҚЫТАЙ ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ МЕН БАСТЫ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ МЕКТЕПТЕРІЕжелгі Қытай елінде еркін шығармашылықпен дамыған алты түрлі философиялық мектеп болды:Бұлардың мазмұнында өмір даналығы мәселелерімен қатар, құлықтылық проблемалары, ел басқарумен байланысты өмірлік тәжірибе философиясы басым болды.
4) Дао мектебі; 5) «Инь-ян» (табиғат философиясы); 6) Аттар (мин цзя) мектебі. ЕЖЕЛГІ ҚЫТАЙ ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ БАСТЫ ҰҒЫМДАРЫ «ИНЬ»И «ЯН» – Қытай философиясының басты ұғымдары: рационалдық және бейсаналық бастаулар. Табиғаттағы ең шеткі қарама-қарсылықты көрсетеді, олар: жарық пен қараңғылық, қатты мен жұмсақ, еркек пен әйел, күн мен түн, күн мен ай, аспан мен жер, ыстық пен суық, жақсы мен жаман т.б. Инь-янь ұғымдары қытай философиясындағы диалектиканың элементі. «ДАО» – әлемдегінің бәрі жолда, қозғалыста, өзгерісте болады, бәрі де тұрақты емес, шекті дегенді білдіретін ұғым. Оның басты мағынасы жол – жол. Адам өз өмірінде дао принципі бойынша – өмір сүруі керек, заттардың табиғи жолы да дао принципіне бағынады. «ДЭ» - Конфуцийшілдікте күш деген ұғымды білдіретін термин. Даоға (жол) ішкі өзіндік шығармашылық күш те (дэ) тиесілі. Сол арқылы, дао инь мен янның әсерінен заттарда өз көрінісін табады. Дэ адамның атау беретін заттарының нақтылануы деп түсініледі. «ЧЖИ» – Конфуцийдің ілімі, білім дегенді білдіреді. «ЦИ» – «барлық дүние белгілі бір өмірлік энергиямен толықтырылған» дейтін Көне Қытай ілімі. ЕЖЕЛГІ ҚЫТАЙ ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ БАСТЫ ҰҒЫМДАРЫ «ЖЭНЬ» – адамды сүю, үлкендерді , лауазымы жоғарыларды сыйлау идеясын ұстанған ұғым мен Конфуций мектебі. ЛИ – Конфуцийшілдікте мінез-құлық ережелері мен нормалары, дәстүрді (ритуалды), ұстану, заттардың орналасу тәртібін білдіретін ұғым. «У ВЭЙ» – дүниедегі болып жатқан процестерге араласпау және табиғилыққа қарсы ештеңе істемеу ұғымын білдіреді. «СЯО» – Конфуцийшілдікте баланың ата-анаға деген әдептілігі және үлкендерді құрметтеу мағынаны білдіреді. «У СИН» – дүниенің бастамасы ретіндегі алғашқы 5 материалдық элементті көрсетеді. Олар – жер, су, от, ағаш, металл. . Қытай эстетикасы – б. з. д. 7 ғ-дан басталады. Басты ұғымдары - У син - 5 эле-мент, 5 үн - пентатоника, 5 негізгі түс (ақ, қара, қызыл, көк, жасыл), кеңістіктегі 5 негізгі нүкте (жарық дүниенің ортасы мен 4 жағы - шығыс, батыс, оңтүстік, солтүстік). Қытай эстетиктері көркем шығармаларды 4 деңгейге бөлді: 1-деңгей – табиғаттың өзі сияқты шынайы кемеңгерлік шығармалар (ең жоғары); 2-деңгей – ұлы дарындар шығармалары, 3-деңгей – нағыз шеберлер шығармалары, 4-деңгей - қолөнершілер шығармалары. Қытай суретшісі Се Хэ көркемсуреттің «алты заңын» жасады: 1 заң (циюнь шэндун) – көркемсурет жанды рухтандыруы қажет; 2 заң – көркемдеп жазудың маңыздылығы (каллиграфия өнері); 3, 4, 5 заңдар – көркем бейненің мазмұнымен сәйкес болуы; 6 заң – шебердің жеке стилінің болуы. ҚЫТАЙ ЭСТЕТИКАСЫ жүктеу/скачать 5,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|