Қоғамдағы әлеуметтік қатынастардың түрлері

Қоғамдағы әлеуметтік қатынастардың түрлері

• Қоғамдағы әлеуметтік қатынастардың түрлері
• Әлеуметтік қатынастар келесі критерийлерге сәйкес жіктеледі:
• билік көлемі бойынша (көлденең немесе тігінен қатынастар);
• мүлікті иелену және иеліктен шығару (класс, сынып);
• көрініс салаларында (экономикалық, діни, моральдық, саяси, эстетикалық, құқықтық, массасы, тұлғааралық, топтық);
• реттеу (ресми және бейресми);
• ішкі әлеуметтік-психологиялық құрылымға (когнитивтік, коммуникативті, конституциялық) қатысты.

Әлеуметтік қатынастардың кейбір түрлері кіші түрдегі топтарды қамтиды. Мысалы, ресми және бейресми қатынастар:

• Әлеуметтік қатынастардың кейбір түрлері кіші түрдегі топтарды қамтиды. Мысалы, ресми және бейресми қатынастар:
• ұзақ мерзімді (достар немесе әріптестер);
• қысқа мерзімді (кездейсоқ танысу);
• функционалдық (мердігер және тапсырыс беруші);
• тұрақты (отбасы);
• білім беру;
• бағынуға (бастықтар мен бағынышты);
• себеп-салдар (жәбірленуші және қылмыстық).

ӘЛЕУМЕТТІК ИНСТИТУТТАР

• Әлеуметтік институт – қоғамдық қарым-қатынастардың тұрақтылығын қамтамасыз ететін мамандандырылған іс-әрекетті жүзеге асырудың бір түрі.
• Әлеуметтік ғұрыптар мен санкциялар арқылы әлеуметтік институттар қоғамда ұйымдастырушы, реттеуші, басқарушы, тәрбиелеуші қызметтерін атқарады.
• Қоғамның негізгі кажеттіліктерін қанағаттандырып, қоғамдық құндылықтар мен процедураларды біріктіретін байланыстар мен әлеуметтік нормалардың ұйымдасқан жүйесі.

Әлеуметтік институттар - адамдардың бірлесіп өмір сүруін қамтамасыз ететін өзін-өзі ұйымдастыру тетіктері.

• Әлеуметтік институттар - адамдардың бірлесіп өмір сүруін қамтамасыз ететін өзін-өзі ұйымдастыру тетіктері.
• Әлеуметтік институттардың негізгі мақсаты - маңызды өмірлік қажеттілікті қанағаттандыру.
• Кез келген институт әлеуметтік қажеттіліктен туады, соған сай қызмет етеді.

Г. СПЕНСЕР ӘЛЕУМЕТТІК ИНСТИТУТТАРДЫ БЕС ТҮРГЕ ЖІКТЕДІ.

• 1. Үй-жайлық институттар, бұлар отбасы, некелік қатынастар, бала тәрбиесі, туыстық, көршілік қарым-қатынастар.
• 2. Рәміздік институттар, бұлар адамдар арасындағы күнделікті өзара түсіністікті қамтамасыз ететін дәстүр, талғам, рәміз және т.б.
• 3. Саяси институттар, бұлар топтар арасындағы жанжал-егес негізінде пайда болды. Соғыс пен егестер қоғамның топтық құрылымы мен саяси ұйымдардың пайда болуына әкелді. Бұл топқа мемлекет, құқық, әскер, полиция және т.б. кіреді.
• 4. Діни институттар, бұлар қоғамның рухани бірлігін қамтамасыз етеді.
• 5. Кәсіби-өнеркәсіптік институттар, бұлар қоғамдағы еңбек бөлінісінің нәтижесінде пайда болды. Бұған өнеркәсіп орындары, кәсіподақтар және т.б. материалдық өндіріс аймағындағы ұйымдар кіреді.

ӘЛЕУМЕТТЕНУ ЖӘНЕ БІРЕГЕЙЛІК.

• Әлеуметтену (социализация) - әлеуметтік ролдер мен мәдени нормаларды игеру үрдісі.
• Бұл үрдіс адамның жеке, даралық бейнесін қалыптастырады.
• Әлеуметтену үрдісі адамның басты өмірлік айналымын (цикл) қамтиды.
• Бұлар балалық шақ, жасөспірім, есею кезеңі және қарттық.
• Әлеуметтену үрдісінің қорытындысына орай бастапқы және ересек әлеуметтену кезеңдері бөлінеді.