Оқудың психологиялық ерекшеліктері. Оқу – іс-әрекеттің негізгі саласы, еңбек процесін нәтижелі орындауға қажетті білімді, дағды мен шеберлікті меңгерту процесі

Оқудың психологиялық ерекшеліктері. Оқу – іс-әрекеттің негізгі саласы, еңбек процесін нәтижелі орындауға қажетті білімді, дағды мен шеберлікті меңгерту процесі.

• Оқу іс-әрекеті – тұлғаның қалыптасуына көмектесетін әлеуметтік ұйымдасқан іс-әрекет.
• Оқыту – адамның индивидуалды ерекшеліктері, оның қабілеті, қызығушылығы, мінез – құлықтарының көріну процесі.

Оқыту аспектілері:

• Оқыту аспектілері:
• - мазмұнды (оқыту пәндер туралы білімде көрінетін мазмұнды тәжірибенің дамуы мен қалыптасу процесі).
• - операциялы (оқыту практикалық әрекеттердің қалыптасу процестері: перцептивті, ойлау, мнемикалық, тілдік, эвристикалық, орындаушылық және т.б.)
• - мотивациялық (оқыту – түрткілердің оянуы, жаңа түрткілердің қалыптасу процесі)
• - дүниеге көзқарас (оқыту – көзқарастар мен сенімдердің қалыптасу процесі);

Еңбек

• Еңбек – материалды құндылық пен рухани құндылықтың пайда болу нәтижесіндегі адамның іс - әрекет формасы.
• Еңбек – бұл тұлғаның дамуы мен тіршіілк ету және адам қоғамының тұтастылықтағы шарты.
• Еңбек құралдары мен өнімдері.
• Күрделінген заттық әрекеттер белгілі бір тұлғаның алдына қойылған білім, иреушілік және дағды қасиеттерінде алға шығады.

Білім – шынайылықтың көрінуі мен заттың саналы бейнеленуі. Бұл іс - әрекеттің нәтижесі мен алғышарттары.

• Білім – шынайылықтың көрінуі мен заттың саналы бейнеленуі. Бұл іс - әрекеттің нәтижесі мен алғышарттары.
• Білімнің үлгілі (көрнекілі) және түсіндермелі (түсінік, бақылау, тіл арқылы айтылу) формалары.
• Дағды – саналы автоматтандырылған әрекет.
• Дағдының қалыптасу этаптары: таныстурылық, аналитикалық, ситуативті;

Жаттығу - әрекеттің жиі орындалуы. Индукция (тасымал), жеке интерференция.

• Жаттығу - әрекеттің жиі орындалуы. Индукция (тасымал), жеке интерференция.
• Әдет – орындалу процесі қажеттілік болып табылатын әрекет.

Икемділіктің мазмұны әртүрлі білімдер мен әрекеттер жүйесін мақсатты және эффективті қолдану болып табылатын күрделі әрекет.

• Икемділіктің мазмұны әртүрлі білімдер мен әрекеттер жүйесін мақсатты және эффективті қолдану болып табылатын күрделі әрекет.
• Икемділік құрылымдағы шығармашылық элемент.
• Икемділіктің қалыптасу жолы: кейінгі жалпыланумен тапсыраны шешу.
• Икемділіктің ерекшелігі – білім, икемділік, жалпыланушылық, негізінде орындау.

Адамның іс-әрекетінің даму жүйесін сөз еткенде, біз оның мына төмендегідей іс-әрекеттерінің прогрешіл қайта жасалу аспектілерінің түрлерін айтамыз:

• 1. Адам іс-әрекетінің филогенетикалық даму жүйесі .
• 2. Адам түрлі іс-әрекеттер процестер араласа отырып өзінің онтогенезде болатын жеке дамуы.
• 3. Іс-әрекет түрлерінің өзгеруі және ішінара өз ішінде алмасу .
• 4. Іс-әрекет диференциялциясы. Бір іс-әрекеттің әлсіреуінен өзге жекелеген дербес іс-әрекетке айналуы.

4 -тақырып. Адам аралық қарым-қатынастар психологиясы

• Қарым-қатынас - өзара ақпарат алмасу, өзара әрекеттестік жасау, өзара қатынас жасау.
• Қарым-қатынастың құрылымы;
• Коммуникация;
• Интеракция;
• Перцепция.

Қарым-қатынас деңгейлері:

• Макродеңгей (адамның өмірбойы қоршап келе жатқан қарым-қатынас)
• Мезодеңгей (анықталған, белгіленген бір уақыт мерзіміне қатысты қарым-қатынас)
• Микродеңгей (бір-екі көрісумен қалатын қарым-қатынас)

Қарым-қатынастың түрлерi:

• 1. Маскiлi қарым-қатынастар; бiр күннiң iшiнде бiрнеше маска кию. Формалды қарым-қатынас, яғни мұнда маскiлердi пайдаланып сұхбаттасушылардың тұлғалық ерекшелiгiн түсiнiп ескеруге талпынамыз (сыпайлық, қаталдық, тұйықтық). Шынайы сұхбаттасушыға деген сезiмдерiн, эмоцияларын қарым-қатынас барысында көрсетпейдi.
• 2. Формалды рөлдiк қарым-қатынас – мұнда сұхбаттасушының тұлғасы мен әлеуметтiк рөлi маңызды болып табылады.
• 3. Iскерлiк қарым-қатынас – мұнда сұхбаттасушының iске деген тұлғалық ерекшелiгi, мiнезi, жасы, көңiл-күйi ескерiледi. Сонымен бiрге оның iске деген қызығушылығы мәндiк маңызды орын алады.
• 4. Достардың рухани және тұлғалық қарым-қатынасы – мұнда кез келген тақырыпқа әңгiме қозғауға болады, тек сөз арқылы ғана емес жест, мимика арқылы бiрiн-бiрi жақсы түсiнедi.
• 5. Манипулятивтiк қарым-қатынас сұхбаттасушыдан белгiлi бiр пайда табуға бағытталған. Ол үшiн сұхбаттасушының тұлғалық ерекшелiгiне байланысты түрлi әдiстер пайдаланады.
• 6. Вербалды және вербалды емес қарым-қатынас.

• Қарым-қатынас механизмдері:
• рефлексия;
• эмпатия;
• идентификация;
• децентрация;
• стереотипизация;
• каузальді атрибуция;
• ореол эффектісі.

• Рефлексия – қарым-қатынасқа түсушінің басқа адам оны қалай қабылдайтынын түсінуі.
• Эмпатия – басқаның қуаныш- сүйініштерін дұрыс сезіне білу қасиеті.

Идентификация - қарым-қатынасқа түсуші адаммен өзіңді теңестіру, сол адамның орнына өзіңді қоя алу.

• Идентификация - қарым-қатынасқа түсуші адаммен өзіңді теңестіру, сол адамның орнына өзіңді қоя алу.
• Децентрация – қарым-қатынасқа түсуші адамның позициясын қабылдай алу.

Стереотипизация – қарым-қатынас кезінде адамның жасына, жынысына, ұлтына, бет әлпетіне, дене бітіміне, т.б. қатысты адекватты емес қорытынды жасау.

• Стереотипизация – қарым-қатынас кезінде адамның жасына, жынысына, ұлтына, бет әлпетіне, дене бітіміне, т.б. қатысты адекватты емес қорытынды жасау.
• Каузальді атрибутция – адамдар туралы алынған мәлімет жеткіліксіз болғанда, оның мүмкін әрекеттері мен қасиеттерін тауып, сол объектіге телу.

• Ореол эффектісі –адамды жалпы бағалауда адам туралы ақпараттың жеткіліксіз кезінде пайда болатын, оның іс-әрекеті және тұлғалық сапаларын қабылдаудан алатын әсерлер.