Құмарлық – адамның белсенді іс-әрекетін оятатын күшті сезім.
Эмпатия - қайғы қасіретті жағдайлар мен қиыншылықтарға ұшыраған өзгелерге жанашырлық білдіріп, олардың қалін өз басыңа түскендей сезіну.
9-тақырып. Тұлға психологиясы
1.Тұлға туралы жалпы түсінік.
а) адам дамуы мен тұлғаның қалыптасуындағы биологиялық және әлеуметтік компонентерінің рөлі туралы.
б) А. Н. Леонтьев концепциясы мен басқа тұлға теорияларындағы индивид пен индивидуалдық түсінігі.
2. Психологиялық құрылым және тұлғаның бағытталығы.
3. Қажеттіліктер тұлғаның белсенділігінің қайнар көзі ретінде.
4. Тұлғаның қалыптасу факторлары.
1. а) Адам қасиеттері: табиғи және әлеуметтік, туа берілген және жүре қалыптасқан, индивидуалды және жалпы, анатомо – физиологиялық , психологиялық және т.б. болып келеді.
1. а) Адам қасиеттері: табиғи және әлеуметтік, туа берілген және жүре қалыптасқан, индивидуалды және жалпы, анатомо – физиологиялық , психологиялық және т.б. болып келеді.
1. б) А.Н. Леонтьев концепциясы бойынша:
1. б) А.Н. Леонтьев концепциясы бойынша:
Индивид – биологиялық эволюция өнімі, адам түрінің өкілі.
Индивидуалдылық – тұлғаның қайталанбас өзіндік үлгіде аяқталатын психологиялық ерекшеліктеріне ұқсас жағы.
Тұлға – қоғамдық қатынастарда тарихи процестерде объект және субъект ретіндегі саналы адам
2) Тұлға құрылымы – тұлға қасиеттерінің бірлік жүйесінде.
2) Тұлға құрылымы – тұлға қасиеттерінің бірлік жүйесінде.
Биологиялық құрылымы – индивид ретіндегі адам қасиеттерінің жүйесі: жыныс, жас, жүйкелік – физиологиялық қасиеттер, физикалық мәліметтер, темперамент.
Психологиялық құрылымы : психикалық таным процестері, тұлғаның эмоционалды – еріктік қасиеттері.
Психологиялық құрылымы : психикалық таным процестері, тұлғаның эмоционалды – еріктік қасиеттері.
Әлеуметтік құрылымы – тұлғаның қоғамдық тәжірибесі: білімі, шеберлік, дағдылар.
Тұлғаның бағыттылығы - өмірлік мақсаттар, түрткілер, қызығушылықтар, бейімделулер, идеалдар, дүние көзқарасы, сенімі, мінез және қабілеттер.
Тұлғаның бағыттылығы - өмірлік мақсаттар, түрткілер, қызығушылықтар, бейімделулер, идеалдар, дүние көзқарасы, сенімі, мінез және қабілеттер.
Тұлға құрылымы динамикалы, өйткені тұлға қасиетітері үнемі даму үстінде болады.
Тұлғаның бағытталығы оның мақсатында, болшақтық жоспарында, талаптануында, әлеуметтік позицияларында көрінеді.
3) Тұлға белсенділігінің қайнар көзі – қажеттіліктер.
3) Тұлға белсенділігінің қайнар көзі – қажеттіліктер.
Қажеттілік – нақты өмір шарттары мен дамуына қажет болатын тұлғаның жағдайы.
Қажеттіліктер – туындауына байланысты: тарихи және мәдени;
Тұлғаның даму деңгейі байланысты: биогендік, өзіндік бекітілуі, өзіндік дамуы, қоғамдық – саяси, адамгершіліктер;
Тұлғаның даму деңгейі байланысты: биогендік, өзіндік бекітілуі, өзіндік дамуы, қоғамдық – саяси, адамгершіліктер;
Қанағаттану сипатына байланысты: материалды және рухани болып бөлінеді.
Еңбекке қажеттілік – тұлғаның маңызды қажеттілігі.
Сенім – көзқараспен сәйкес іс-әрекет жасаудың саналы түрткісі.
Сенім – көзқараспен сәйкес іс-әрекет жасаудың саналы түрткісі.
Талпыныс – қажетті жағдай тудырдудың саналы түрткісі.
Қызығушылық – танымның саналы түрткісі.
4) Тұлғаның қалыптасу факторлары: тұқым қуалаушылық, орта (микро –және макро- ), оқу және тәрбие, іс - әрекет.
4) Тұлғаның қалыптасу факторлары: тұқым қуалаушылық, орта (микро –және макро- ), оқу және тәрбие, іс - әрекет.
Негізгі фактор – әлеуметтік – тарихи тәжірибені меңгеруге бағытталған іс-әрекет.
Тұлғаның қалыптасуы интериоризация көмегімен жүзеге асатын әлеуметтену болып табылады.
10-тақырып.Темперамент
Темперамент жайлы түсінік, темпераменттің физиологиялық негіздері.
Темперамент қасиеттері.
Темперамент түрлері және олардың психологиялық сипаттамалары.
1.Темперамент – бұл психикалық іс - әректтің динамикасын көрсететін тұлғаның индивидуалды – психикалық қасиеттерінің жиынтығы.
1.Темперамент – бұл психикалық іс - әректтің динамикасын көрсететін тұлғаның индивидуалды – психикалық қасиеттерінің жиынтығы.
Темпераменттің физиологиялық негізі жүйке жүйесінің жалпы типі болып табылады. И.П. Павловтың жоғары жүйке іс - әрекеті типтері жайлы ілімі: Қозу және тежелу процестерінің күші. Қозу және тежелу процестерінің тепе теңдігіҚозғалымпаздығы – процестердің алмасу жылдамдығы. Негізгі 2 типтің сәйкес келуі: әлсіз және күшті.
Темпераменттің физиологиялық негізі жүйке жүйесінің жалпы типі болып табылады. И.П. Павловтың жоғары жүйке іс - әрекеті типтері жайлы ілімі: Қозу және тежелу процестерінің күші. Қозу және тежелу процестерінің тепе теңдігіҚозғалымпаздығы – процестердің алмасу жылдамдығы. Негізгі 2 типтің сәйкес келуі: әлсіз және күшті.
Күшті тип 3 формаға ие: салмақты, қозғалмалы, қозғыш. Әлсіз – салмақты, инертті.
Күшті тип 3 формаға ие: салмақты, қозғалмалы, қозғыш. Әлсіз – салмақты, инертті.
Сангвиник – күшті, тепе-тең, қозғалымпаз тип;
Флегматик – күшті, тепе-тең, инертті тип;
Холерик – қозуы тежелуінен басым тип.
Меланхолик - әлсіз тип.
2. Темперамент қасиеттері:
2. Темперамент қасиеттері:
Сензитивтілік (психикалық құбылыстар мен реакцияларды тудыратын тітіркендіргіштің минималды күшімен сипатталады).
Реактивтілік (реакциялардың ырықсыз деңгейі).
Белсенділік (қоршаған ортаға әсер ету күші, қуаттылығы).
