- Перифериялық ақуыздар – гидрофильді, липидтермен байланыспайды, беткейлік екі жақта да орналасады.
- Интеграциялық ақуыздар – гидрофобты – ішке бағытталып, екі липидті қабатқа да еніп орналасады. Мұндай ақуыздардың каналдары немесе саңылаулары болады.
- Жартылай интеграциялық ақуыздар липидті бір қабатқа енеді.
- Липидтер мен ақуыздар гидрофильді-гидрофобты өзара әсерлесумен байланысады.
- Олигосахаридті бүйірлік тізбек
- Сыртқы (шар тәрізді)
- ақуыз
Жасуша мембранасы - Липидті қабат
- (мембрананың құрылымдық ерекшеліктерін қамтамасыз етеді)
- Ақуыздар
- (көптеген қызметтер атқарады: рецепторлық, ферментативтік, транспорттық)
Жасушаға заттардың енуі және шығуы - Эндоцитоз
- (заттардың жасушаға енуі)
- Қарапайым диффузия
- Осмос
- Жеңілдетілген диффузия
- Белсенді транспорт
- Фагоцитоз
- Пиноцитоз
- Экзоцитоз (заттардың жасушадан шығуы)
ЭНДОЦИТОЗ - Қарапайым диффузия – энергия жұмсауынсыз концентрация градиенті бойынша плазмолемма арқылы иондар мен ұсақ молекулалардың жасушаға енуі.
- Липидті қабат – гидрофобты – мочевина, этанол, оттегі, көмірқышқыл газ.
- Ақуыздық канал (ақуыздық саңылаулар) – гидрофильді – иондар (оның ішінде Ca, K, Na да бар).
- Заттардың концентрация градиентіне қарсы қозғалысы транспорттық ақуыздар – пориндер және энергия жұмсалып АТФ-азалар арқылы жүзеге асады. Энергия АТФ молекуласының АТФ-аза ферментінің әсерінен ыдырауы кезінде бөлінеді. Осындай жолмен жасушаға Na+ және K+, Н+ иондары, ішекте АМК, бұлшықетте Са иондары мен бүйректегі глюкоза түседі. Белсенді транспорт мысалы ретінде жануарлар жасушасында калий-натрийлі насосты, ал өсімдік жасушаларында сутектік помпаны айтуға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
