Сасай генетопонимге жатады. Сасай - Кіші
жүздегі үлкен рулардың бірі, Байбақты руының бір тайпасы. Демек, бұл тұрғыдан,
Сасай сөзі
этнотопоним болып келеді.
Қамыс Самар - Жаңақала ауданының оңтүстік жағында Нарын құмына қарай орналасқан
көл. Бұл атаудың құрамындағы
самар компонентінің шығуы төңірегінде қалыптасқан бірнеше
пікір бар. Е.Қойшыбаев бұл сөзді көне тілдер жұрнағы деп санайды. Ғалымның бұл пікірімен
келісуге болмайды. Қалай десек те,
самар сөзі жұрнақ емес, керісінше көне түркі тілдеріндегі
географиялық термин болуы керек. Бұл сөздің көне түркі географиялық термині екендігін
оның таралу аймағы да дәлелдейді. Ресейдің Самара қаласының атауы да осы сөз негізінде
қалыптасқан.
С.Аманжолов көне түркі тіліндегі
самар сөзін
су бассейні деп түсіндірсе,
кейбір
ғалымдар «астау» мағынасын білдіретін сөз негізінде қалыптасқан географиялық термин деп
есептейді (29, 36). «Астау» мен «су бассейнінің» беретін ұғымы бірдей. Сондықтан қамысы
қалың, су құятын қойма секілді көл суретін бергендіктен
Самар деп атаса керек. Қазіргі
мағынасы күңгірт, көне түркі сөзі.
Жайық - Батыс Қазақстан облыстарын басып өтіп, Каспий теңізіне құятын қазақ
даласының ірі өзендерінің бірі. Бұл гидроним - көнеден жеткен баға жетпес тілдік мұра.
Жайық гидронимі Орта ғасырда төменгі Волга арқылы өткен арабтың саяхатшысы әрі
жазушысы Ахмед ибн Фадланның жазбаларында да кездеседі. «. Потом мы прибыли к
печенегам. Они стояли у воды, напоминающей настоящее море (Бұл Шалғар көлғ болса керек -
¬.Е.). У печенегов мы стояли один день. Потом отправились в путь и сделали остановку у реки
Джайх. Это самая большая река, которую мы видели, и она с самым быстрым течением. И
действительно, я видел, как перевернулся дорожный мешок при переправе, и люди потонули. И
вообще, при переправе через нее мы потеряли много людей, верблюдов и лощадей. Мы
переправились через Джайх с большим трудом. Через много дней пути нам пришлось
переправляться через реку Джаха» Осы жолжазбада келтірілген
