Қылмыстық-атқару құқығының принциптері

Қылмыстық атқару құқығы принциптері-қылмыспен күресуді реттейтінқұқықтың жалпы принциптеріне және оның салалық принциптеріне негізделіпсүйенеді. Олар барлық қылмыстық атқарудың заң шығаруы арқылы өтеді және міндетті түрде:

1. 
   қылмыстық-атқару саясатының жалпы бағытынбейнелейді;
   
2. 
   қылмыстық-атқару заңын жетілдіруді және негізгі даму бағытын көрсетеді.
   
3. 
   Жалпы құқықтық құрылымы принциптерімен ара қатысты және іштей келісімде болу;
   
4. 
   Тұрақтылықпен бейнелеу;
   

Жалпы құқықтық принциптерге кіретіндер: заңдылық,демократизм, гуманизм; сала аралықтарға-әділеттілік және жазаның болмай қалмайтындығы, заң жолында азаматтардың теңдігі; салалыққа –жазаны орындауда дифференциялау мен даралау, мәжбүр ету амалдарын тиімді пайдалану және түзетудің қатысуы; институтционалдықтарға –жазаны бір мекемеде өтеу, сотталғандардың әр түрлі категорияларын бөлек ұстау. Қылмыстық атқарудың құқықтық жүйе принциптері-тиісті халықаралық актілерге, Қазақстан Конститутциясы нормаларына негізделіп, сотталғандармен айналысқанда бейнеленеді.

Демократизм принциптері жаза орындайтын мекемелер мен органдар қызметінің жариялылық принципіменжәне жазаны атқару кезінде, ең бастысы тәрбие жұмысына, жұртшылықтың қатысу принципі және олардың жазаны атқару органдарының қызметіне бақылау жүргізумен тығыз байланысты. Демократизм принципі бостандық пен ссотталғандардың заңды мүдделерін қамтамасыз ету принциптерімен тығыз байланысты. Оның себебі, сотталғандар, яғни бас бостандығынан айыруға жазаланғандар құқығына едәуір шек қойылғандықтан, олар мүдделерін қорғауға мұқтаж. Заң алдындағы теңдік принципі-Қазақстан Республикасы Конститутциясының 14-бабының 1-тармағында бекітілген. Қылмыстық-атқару құқығының гуманизм принципі тек қана мемлекеттердің шығарған заңдарында ғана емес, адам құқығы және сотталғандармен айналысу туралы көптеген Халықаралық актілерде бекітілеген. Қылмыстық-атқару құқығы салаларының ішінде жазаны орындауда дифференциялау мен жекешелендіру принципі олардың қылмысына, кінәсінің түріне, қылмысты өтеу кезіндегі тәртібіне байланысты қабылданған классификацияға сәйкес сотталғандарды бөлек ұстауды қамтамасыз етеді. Жазаны атқаруды жекешелендіру топтық түрде емес, жеке өзгешелігіне негізделеді де, әр түрлі мағыналы жағдай жасау, шартты жаза мерзімінен бұрын шығаруға ұсыну, мәжбүрлеу құралдарын тиімді пайдаланумен бірге құқыққа бой ұсынушылыққа себепші болу арқылы жеткізіледі.Жазаны түзеу ықпалымен біріктіру әр түрлі тәрбиелік мәні бар шара қолдануды талап етеді. Олар: қоғамға пайдалы еңбекпен, психологиялық-педагогикалық қарқынды ықпалмен, мамандыққа дайындаумен, жалпы білім беруге оқытумен іске асырылады. Сонымен бірге қатаң режим талаптарын сақтауды, жазаны атқару орындарында тәртіпке, жөнге салуды қамтамасыз етеді. Жоғарыдай қарастырғанымыздай, қылмыстық-атқару құқығының қағидаттары бір-бірімен өзара тығыз байланысты және олар жазаны өтеу процесіндежинақталып іске асырылуы тиіс.