Құрамы мен классификациясы. Газ заңдары Сұрақтар
жүктеу/скачать 0,5 Mb. Pdf көрінісі
|
darister
Срс 1
| a
CO 3 + HF = C a F 2 + CO 2 + H 2 O известняк Ӛңделетін жыныстардың химиялық-минералдық құрамы мен олардың коллекторлық қасиеттеріне байланысты, сазқышқылдың әр түрлі концентрациясы қолданылады. Мысалыға, 8% НС l +4% HF; 10% НС l +4-5% HF; 12% НС l +6% HF және т.б. [6]. Доломиттен тұратын кристаллдық құрылымдарда тұз қышқылында ерімейтін кремний оксидінің кристалл аралық пленкасы жиі кездеседі. Бұл жағдайда сазқышқыл кремний оксидін ерітеді және қышқыл ерітіндісіне ӛте шалғай жатқан жақсы еритін бӛлікке қарай ӛтуге мүмкіндік береді. Бұл кезде кальций оксидінің екінші қайтара шӛгуін болдырмау мақсатында қабатқа карбонаттарды еріту үшін алдын ала тұз қышықылын айдау (қалқан ретінде) қажет. Алдын ала жасалған сынақтар. Қышқылдық ӛңдеу кезінде бірнеше сипаттамаларды бағалау керек болады, сондықтан-да сынақтың қажеттілігі сондай маңызды. Тасбаған немесе бұрғыланған жыныстың сынықтары кеуектілік, ӛткізгіштік және қабаттың су мен мұнайға қанықтылығы туралы мәлімет береді. Қабаттан алынған шикі мұнай үлгісін эмульсиялануға бейімділігіне тексеруге де болады. Егер шикі мұнай жаңа немесе пайдаланылған қышқылда эмульсия түзетін болса, онда сәйкес деэмульгаторларды қосу керек. Тағы бір маңызды фактор – қабат жыныстарының силикаттық компоненттерінің ісіну қабілетін анықтау. Кейбір жағдайларда саздар мен бентониттердің бӛлшектері қышқылдық ерітінділердің әсерінен бірнеше есе ӛлшемге дейін үлкейе алады. Бұл үлкейген бӛлшектер коллектордағы микросағаларды бітеуге немесе сағлардың ӛлшемдерін бастапқыға қарағанда кішірейтуге қабілетті. Осылайша, егер тексеру жыныс үлгісі ісінуге икемді екенін кӛрсетсе, онда силикаттарды ісінуден және соның әсерінен қабаттың ӛткізгіштігінің бүлінуінен қорғау үшін қосымша бақылау құрылғылары қажет. Қышқылдық өңдеуге арналған жабдықтар. Мұнай және газ ұңғымаларын қышқылдық ӛңдеу үшін арнайы кӛлік және сораптық жабдық жасалған. Қышқыл ерітінділерін кәсіпшілікке сыйымдылығы 2 ден 13м 3 -қа дейін болатын автоцистерналарда тасымалдайды. Қышқылға химиялық қоспалар цистернаны толтыру кезінде қосылады. Жүк автомобильдерінде орнатылған сораптар қышқыл ерітіндісін ұңғыма арқылы ӛнімді қабатқа беру үшін қолданылады. Сораптардың бензиндік және дизельдік қозғалтқыштары гидравликалық қуатты 1000 ат күшіне дейін жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл үлкен қуаттар қышқылды қабаттағы табиғи күшке қарсы қозғалта отырып жыныс кеуектеріне енуге мәжбүрлеу үшін қажет. Ұңғыманы және тұз қышқылы ерітіндісін өңдеуге дайындау. Ұңғыманы ӛңдеу алдында құмнан, ластанудан және коррозия ӛнімдерінен мұқият тазарту қажет. Табан сулары болған жағдайда ұңғыманың түбін тығыздығы 1,2-1,3 г/см 3 болатын хлорлы кальций ерітіндісімен немесе тығыздығы қышқыл ерітіндісі тығыздығынан 0,1- 0,15г/см 3 -ке кӛп болатын тұзды су құю арқылы оқшаулайды. Қиманың жеке зоналарын бӛлшектеп немесе таңдап ӛңдеу кезінде де ұңғыма түбіне хлорлы кальций ерітіндісін құяды. Бұл мақсат үшін пакерлерді және ұңғымаға сұйық күйінде енгізіліп, онда қышқылмен араласпайтын гельге айналатын химиялық заттарды қолдануға болады. Құрамына енгізілетін барлық реагенттерді ескере отырып белгілі концентрациядағы тұз қышқылын оны қолдану алдында дайындайды. Егер ерітіндіні дайындау кезінде концентрленген қышқыл мен судың ӛте дәл арақатынасын алу керек болса, мына формуланы қолдануға болады [6]: . Д с cД V V (4.1) мұндағы V – араластырылған қышқылдың ақырғы кӛлемі; с – араластырылған қышқылдың керекті концентрациясы; Д – араластырылған қышқылдың тығыздығы; V – концентрленген қышқылдың қажетті кӛлемі; с – концентрленген қышқылдағы НСl-дың пайыздық құрамы; Д – концентрленген қышқылдың тығыздығы. Далалық жағдайда алынған қышқылдың концентрациясын ареометрмен бақылайды. Ұңғыманы ӛңдеуге арналған қышқылдың шамасы мен концентрациясын қабаттық шарттардан шыға отырып таңдайды. Жоғары қабаттық қысым есебінен ӛңдеп болғаннан кейін жоғары депрессиялар тууы мүмкін болатын ұңғымаларды ӛңдеу үшін 12 – 15 %-дық қышқылды қолданады. Шамалы қабаттық қысымы бар ұңғымаларда реакция ӛнімдерін шығару шарттарын жақсарту үшін концентрациясы 8-ден 12 %-ға дейін болатын қышқылды қолдану керек (қышқыл концентрациясының ӛте жоғары кезінде қабат кеуектерінен қиын шығарылатын жоғары тұтқырлы реакция ӛнімдері түзіледі). Бұл кезде концентрацияның жоғарғы шектері аз ӛткізгішті жыныстар үшін, тӛменгісі – жақсы ӛткізгішті жыныстар үшін ұсынылады. Қабатқа айдалатын қышқыл кӛлемін ӛңделетін қабат бӛлігінің 1 м қалыңдығына 0,4-тен 1,5 м 3 -қа дейін алу ұсынылады. Бұл кезде 0,4 – 0,6 м 3 /м қышқылды аз ӛткізгішті жыныстарға, 0,8 – 1,0 м 3 /м – орташа ӛткізгішті жыныстар үшін, 1 – 1,5 м 3 /м – жоғары ӛткізгішті жыныстар үшін алады [6]. Қабаттық қысымға байланысты ұңғымаларда қышқылды ұстаудың келесі уақыттары ұсынылады. Қысым, МПа 0,7-ге дейін 0,7 – 2,0 2,0 – 6,0 Ұстау уақыты, сағ 3 – 6 12 – 24 30-ға дейін және жоғары жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|