Razdel1 1 Кәсіпорын –нарықтық экономиканың негізі ретінде



бет27/37
Дата01.03.2023
өлшемі489,79 Kb.
#170578
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   37
Байланысты:
Ekonomika Baza

    Бұл бет үшін навигация:
  • Табыс
Өзіндік құн - өнім бірлігін өндіру және өткізуге жұмсалатын барлық шығындар жиынтығы. Бірлік өзіндік құн S келесі түрде есептеледі:


S = Сжалпы / Q (1)

Сжалпы – кәсіпорынның жалпы шығындары


Q - өндірістің жылдық көлемі.

Кәсіпорынның түсімі мен таза табысы, рентабельділік көрсеткіші.


Кәсіпорынның қаржысының басты көзі түсім мен табыс, бұл екеуіде ақша әкеледі. Түсім дегеніміз кәсіпорынның өндірген өнімін сатқаннан алынатын ақша. Осы жерде жалпы түсім,тауарлы өнімнен түскен түсім дегендерге тоқтала кету керек. Іліми экономикада айтылатындай жалпы өнім кәсіпорындағы өндірірілген өнімнің көлемі, ал тауарлы өнім айналымға түскені, сатылғаны. Бұл екеуінің құны нарықтағы бағамен есептелінеді. Демек түсімді табу үшін өндірілген өнімді бағаға көбейтеміз, қайсысына жалпы өнімге ме, тауарлы өнімге ме көбейтуге байланысты жалпы түсім, тауарлы өнімің түсімі шығарылады. Табыс деген кәсіпорынның атқарған қызыметінен түскен ақша. Ол әртүрлі жұмыстарын істеп бергеніне төленген ақы.. Ал іліми экономикада жалпы табыс деген ұғым бар,оны кәсіпорынға байланысты да, пайдаланады,мағынасы түскен ақша.


Таза табыс — міндетті төлемдер шегерілгеннен кейінгі табыс немесе елеген субъектілердің билігіндегі табыс, яғни жалпы табыс пен төленген салықтарды қосқанда өндіріске жұмсалған шығынның арасындағы айырма, яғни субъект есепті кезеңде алған қалдықтық нәтиже. Таза табыс бейрезидент-заңды тұлғаның тұрақты мекемесінің табыс салығы бойынша салық салу объектісі болып табылады.
Таза табыс (Таза пайда) деп те аталады, сатылған өнімнің өзіндік құнын, өткізуді, жалпы және әкімшілік шығыстарды, операциялық шығындарды, амортизацияны, пайыздарды, салықтарды және басқа да шығыстарды шегеріп тастағандағы сатудан алынады .

Кәсіпорынның түсімі, қолдану бағыттары.


Кәсіпорынның қаржысының басты көзі түсім мен табыс, бұл екеуіде ақша әкеледі. Түсім дегеніміз кәсіпорынның өндірген өнімін сатқаннан алынатын ақша. Осы жерде жалпы түсім,тауарлы өнімнен түскен түсім дегендерге тоқтала кету керек. Іліми экономикада айтылатындай жалпы өнім кәсіпорындағы өндірірілген өнімнің көлемі, ал тауарлы өнім айналымға түскені, сатылғаны. Бұл екеуінің құны нарықтағы баға мен есептелінеді. Демек түсімді табу үшін өндірілген өнімді бағаға көбейтеміз, қайсысына жалпы өнімге ме, тауарлы өнімге ме көбейтуге байланысты жалты түсім, тауарлы өнімің түсімі шығарылады.Табыс деген кәсіпорынның атқарған қызыметінен түскен ақша. Ол әртүрлі жұмыстарын істеп бергеніне төленген ақы.. Ал іліми экономикада жалпы табыс деген ұғым бар,оны кәсіпорынға байланысты да, пайдаланады,мағынасы түскен ақша.Кәсіпорын үшін ең маңыздысы түсім мен табыстың пайда әкелуінде. Осыған орай пайда (прибыль), зиян (убыток) деген ұғымдарды қолдану керек. Пайда-(түсім+табыс) өндірістік шығын. Егер түсім мен табыс өндірістік шығынды жапса зиян болады, оның көлемін анықтау үшін өндірістік шығыннан түсім мен табысты алып тастайды.Пайда мен зиянды өнім бірлігіне байланысты да табуға болады. Әдебиеттерде пайданың бірнеше түрлері көрсетілген, олар жалпы пайда, таза пайда, бухгалтерлік пайда, экономикалық пайда.Жалпы (теңдіктегі) пайда-қосымша құн еңбек ақы, салық қосындысының айырмасы.Таза пайда-салық, аударымдар, міндетті төлемдерден қалған пайда.Бухгалтерлік пайда-бухгалтерлік құжаттардың негізінде есептелген кәсіпорын пайдасы.Экономикалық пайда-табыс пен экономикалық шығынның айырымы.Бухгалтерлік (есептеудегі) жылдық есепте теңдіктегі (баланстан) пайда шығарылады,ол табыс пен шығыстың айырымы (доход-расход, дебет-кредит).


Кәсіпорынның қаржы ресурстары, түсінігі, құрамы, қаржыландыру көздері.

Кәсіпорынның қаржылық ресурстары ақша қаражаттары, бағалы қағаздар, мүліктер, несиелік қаражаттар және басқа да кірістер болып табылады. Қаржы бөлу және бақылау функцияларын орындайды, ал көрсеткіштерді талдау қызметтің негізгі аспектілерін сипаттауға және жоспарларды жасауға мүмкіндік береді.


Кәсіпорынның қаржылық ресурстары – бұл кәсіпорынның қарамағындағы қаражаттар, бағалы қағаздар, активтегі қаражаттар, несиелік қорлар және басқа да кірістер мен түсімдер.
Кәсіпорындағы қаржы екі маңызды функцияны орындайды – бөлу және бақылау. Бөлу функциясы әрбір пәнді қамтамасыз ету болып табылады экономикалық қызметоған қажетті қаржылық ресурстар. Қаржыландыру субъектілері әртүрлі меншік нысанындағы дербес кәсіпорындар, аумақтық басқару органдары, жеке тұлғалар болуы мүмкін.
Кәсіпорынның шаруашылық қызметін қаржыландыру үшін пайдаланылатын негізгі қаражат көздері:

  • кәсіпорынның меншікті қаражаты (пайда, амортизация және т.б.);

  • инвестициялық банктердің несиелік ресурстары;

  • бюджеттік қаражат бөлу;

  • коммерциялық құрылымдардың әртүрлі типтерінің қаржылық ресурстары ( инвестициялық компаниялар, коммерциялық банктер, сақтандыру компаниялары және т.б.);

  • шетелдік инвестициялар;

  • жеке жинақтар жеке тұлғалар;

  • басқа инвестициялар.

Кәсіпорындағы бағаны қалыптастыру жолдары.






Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   37




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет