Реферат Тақырыбы: Үсіктерді ( бозқырауларды) болжау Орындаған

Орташа төзімділер.
Көктеу кезеңінде -3...4ْ С, ал гүлдену кезінде -
1...-2ْ С шыдамды. Бұл топқа май бұршақ, шалғам, могар жатады.
Үсіктерге төзімділігі
төмен дақылдар- жүгері, сорго, картоп, темекі. 
Олар – 2ْ С дейін шыдай алады, гүлдену кезінде 1ْ С зақымданады.
Үсіктерге төзімсіз 
жылу сүйгіш дақылдар. Көктеулері -0,5..-1,5 С 
зақымданады. Бұларға жататындар: қарақұмық, үрме бұршақ, мақта, бақша 
дақылдары, күнжіт, арахис.
Үсіктерді болжау үшін үш әдіс пайдаланылады:
1.
Ауаның ылғалдылығын өзгеруі арқылы. 
2.
Броуновтың ұсынған тәсілі. 
3.
Михайлевский тәсілі бойынша. 
Ауа ылғалдылығының өзгеруі бойынша, үсікті болжау үшін ауаның 
ылғалдылығын сағат 21-де өлшейді. Көлбеу сызықтың бойына абсолюттік 

ылғалдылық қойылады. Ал тік сызықпен қиылысқан жерлерде үсік болуы 
ықтимал екені айтылады, бұл процентпен есептеледі.
Үсіктік жарақаттанудың ағымында 2 кезеңді ажыратады: реактивтіге 
дейінгі кезең (аяқ-қолды жылытқанға дейінгі) және реактивті кезең 
(жылытқанда). Әрбір кезеңнің өзіне тиісті клиникалық белгілері болады. 
Реактивтіге дейінгі кезең: 
зақымдалған аяқ-қолдың терісі бозғылт, 
ұстап тексергенде суық болады. Сезімталдығы әлсіреген, кейде күйіп 
жатқандай сезім, парестезия байқалады. Шеткі тамырлардағы пульсация 
әлсіреген, теріні инемен шаншығанда қанның тамшысы шықпайды. 
Жарақаттың тереңдігіне байланысты буындардағы белсенді қозғалыстар 
жоғалуы мүмкін. Осы кезеңде зақымдалу дәрежесін (тереңдігін) болжау 
қиын. 
Реактивті кезең: 
Науқасты жылытқанда аяқ-қолдың жылынғаны және 
гиперемия немесе айқын цианоз байқалады, кейде терісі мрамор түстес 
болады, ауыру сезімі мен тіндердің ісінуі дамиды, янтарь түстес немесе 
геморрагиялық сұйықтыққа толған көпіршіктер пайда болады. Осы кезеңде 
де, алғашқы сағаттарда немесе тәуліктерде болжам жасау қиындыққа 
соғады. 
Қазіргі кезде үсіктің 4 дәрежелі жіктелуі қабылданған 
(Т.Я. 
Арьев, 1940). 
I дәрежелі үсікте - 
ауыру сезімі болады, қозғалғанда күшейеді; аздаған 
гиперемия, ісіну байқалады; терісі ұстағанда жылы, ауыру және сипап-сезу 
сезімталдықтары жылытқаннан соң калпына келеді, буындағы қозғалыстар 
белсенді болады. Ісіну мен гиперемия 1 -ші аптаның соңында жоғалады. 
ІІ дәрежелі үсікте - 
терінің жартылай өліеттенуі байқалады, өсу қабаты 
зақымдалмаған, бұл жараның өздігінен эпителиймен қапталуын 
қамтамасыз етеді. Көпіршіктердің пайда болуы II дәрежелі күйікке тән. 
Олар жарақаттан кейін 1-2 тәуліктен соң, кейде 3-5 -ші күндері 
пайдаболады. Тырнақтары түсуі мүмкін, бірақ оларды жұлғанда ауырады. 
III дәрежелі үсікте - 
тері қабаты мен тері асты шелмайы өліеттенеді, 
сондықтан өліеттенген тіндер ажырағаннан соң, грануляциялық тін 
дамиды. Дерманың регенерациясы мүмкін емес. Ауыру сезімі айқын, 
көпіршіктер үлкен болады, кейде олар зақымдалған сегментті айналдыра 
қаптайды. Цианозы айқын, аяқ-қолдарын ұстап көргенде суық болады, 
шеткі тамырлардың пульсациясы элсіреген, тырнақтары ауырмай 
ажырайды, регенерация жүрмейді. Жарақаттан кейінгі 1-2 аптада дененің 
температурасы жоғары болады. Өліеттенген тіндердің ажырап түсуі 2-3-ші 
аптада аяқталады, жарада грануляциялар түзіліп, 1-1,5 айда тыртықтанады. 

IV дәрежелі үсікте - 
тіндердің зақымдалу шекарасы сүйек пен буынның 
деңгейінде болады. Терінің температурасы төмендеген, аяқ-қолы мұздай, 
терісі көгерген, мраморлы түстес аймақтар бар. Сезімталдықтың 
барлықтүрлері жоғалған. Көпіршіктердегі сұйықтық - қою-қоңыр түсті 
(ихорозды). Шеткі тамырлардағы пульсация әлсіреген, ауыру сезімі мен 
ісіну айқын болады. Жараның түбі қошқыл-көктүсті, беті солғанжэне 
құрғақ. Бірінші аптаныңсоңындадемаркациялықжолақ пайда болады, 
тіндердің өліеттенуі айқындалады, ол құрғақ немесе ылғал гангрена түрінде 
дамиды. Некрэктомия орындалмаса, өліеттенген тіндер ажырап, 
грануляциялар түзіліп, жара тыртықтанып жазылады. Консервативті 
жолмен жара 2 айда немесе одан да көп уақытта жазылады. 
Броунов 
әдісімен 
үсікті 
ертерек 
болжау 
үшін 
ауаның 
температурасынан сағат 13.00 және 21-де анықтау керек және осы екі 
бақылаудағы температураның айырмашылығын табу қажет. Бұл (Дt0). 
Төмендегі Броунов график бойынша Х осі бойынша температураны t0, ал У 
осі бойынша У= Дt0 салу керек. Нүктелердің қосылған жері үсіктің болатын 
болжамын көрсетеді. Бұл пайызбен белгіленеді.

Михайлевский 
тәсілі 
бойынша 
болжау 
үшін 
шаруашылықта 
аспирациондық психрометр болу керек. Болжайтын ауаның ең төменгі 
температурасы келесі формуламен есептелінеді:
Мв=t1-(t-t1)хС,
Топырақтың жоғарғы қабатының ең төменгі температурасы:
Mn=t1-(t-t1)х2С,
Бұл жерде t – сағат 13.00-гі құрғақ термометрдің температурасы;
t1- сағат 13.00-гі ылғалды термометрдің температурасы;
С – салыстырмалы ылғалдыққа байланысты коэффициент, оның 
көрсеткіштері томендегі кестеде көрсетілген.

Аспандағы бұлттарға байланысты түзетулер жасалады, оны А 
әріпімен белгілейді. Мысалы, бұлттану 1-4 ұпай болса А= -2 ºС, ал бұлттану 
4-7 ұпай болса, А= +0 ºС, бұлттану 7 жоғары ұпай болса А= +2 ºС.