Соңғы кезде топырақтағы радий мен уранның арасындағы, торий мен уранның арасындағы қатынасты топырақ түзілу процесінің көрсеткіштері ретінде пайдалану керек деген пікір айтылып жүр.
Бұл қатынастарды гидроморфті жəне жартылай гидроморфті топырақтардағы процестерге пайдалануға болады. Басқа топырақтарда бұл көрсеткіштердің өзгеруі анық байқалмайды, ТРЭ топырақтардағы процестерге қатысып, органикалық молекулаларды полимерлеу құбылысына катысып, топырақтың құрылымын жақсарта алады деген де ойлар бар. Ыдыраған радиоактивті сəулелердің реакциялық жоғары белсенділігіне байланысты, сондай құбылыстар өтуі мүмкін деп есептелді.
Бірақ та мұндай əдіспен топырақтың құрылымын жақсартудың мүмкін еместігі, оған табиғи радиоактивті элементтер сəулелерінің дозасы бос радикалдарды құруға жетпейтіндігі дəлелденді. Топырақтың табиғи радиоактивтік қасиетін тау жыныстарының жəне топырақтардың жасын анықтау үшін пайдаланады.
Радиоактивті əдістердің ішінен уран-қорғасынды, калий-аргонды, рубидий-строниий, радиокөміртегін пайдаланады. Топырақтың жасын анықтауда радиокөмір-текті əдісті қолданады, себебі бұл əдістердің анықтайтын жасы ондаған млн жыл, кай топырақтың болса да жасынан артық. Қазіргі кездегі топырақтардың жасы бірнеше жүз жылдан (күлгін) бірнеше мың жылдық (қаратопырақ). Яғни, көміртегінің айналымы күлгін топырақтарда қаратопыраққа қарағанда тезірек болады.
Топырақтағы радиоактивті элементтер-бұл топырақта әртүрлі концентрацияда болуы мүмкін альфа, бета және гамма бөлшектері түрінде сәуле шығаратын элементтер.
Бұл элементтер табиғи көздерден де, ядролық сынақтар, атом электр станцияларындағы апаттар немесе ядролық қару сияқты антропогендік көздерден де болуы мүмкін. Топырақта болуы мүмкін ең танымал радиоактивті элементтердің қатарына уран, торий және радий жатады.
Топырақ химиясына экологиялық факторлардың әсері келесідей болуы мүмкін: Антропогендік көздермен ластану: ядролық электр станцияларынан шығарындылар, ядролық қондырғылардағы апаттар немесе басқа антропогендік көздер радиоактивті элементтерді топыраққа енгізіп, радиоактивті ластануға әкелуі мүмкін.
Достарыңызбен бөлісу: |
