Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары
жүктеу/скачать 8,24 Mb. Pdf көрінісі
|
Sbornik Zholamanov
- Бұл бет үшін навигация:
- МЕЖПРЕДМЕТНАЯ ИНТЕГРАЦИЯ В ПОЛИКУЛЬТУРНОМ ТЕХНИЧЕСКОМ ОБРАЗОВАНИИ Завистовский В.Э., Гаврилова Н.Э.
- Литература
- ҤШ ТІЛДІ БІЛІМ БЕРУ – ЗАМАН ТАЛАБЫ Идрисова З.О.
Литература:
1. Бейсенова Г.А. Проблемы глобализации и идентичности. Алматы. 2009. 2. О. Делл К., Грейсон Д. Американский менеджмент на пороге XXI века. - М.: Экономика, 1991. - С. 59 2. 3. Послание Президента РК Н.А. Назарбаева народу Казахстана «Социально-экономическая модернизация - главный вектор развития 328
Казахстана» 27.02.12. - Астана, 2012. 3.
МЕЖПРЕДМЕТНАЯ ИНТЕГРАЦИЯ В ПОЛИКУЛЬТУРНОМ ТЕХНИЧЕСКОМ ОБРАЗОВАНИИ Завистовский В.Э., Гаврилова Н.Э. Полоцкий государственный университет, г. Новополоцк v.zavistovsky @ psu.by
Основной принцип межпредметной интеграции заключается в том, что элементы знаний общеинженерных и специальных дисциплин должны конструироваться из элементов знаний фундаментальных дисциплин путем их укрупнения. При таком подходе к организации учебно-познавательной деятельности обеспечивается непрерывность и преемственность в изучении дисциплин, отсутствие дублирования материала.Технологический аспект проектирования интегрированного содержания раскрыт на примере интеграции дисциплин «механического» цикла: «Теоретическая механика», «Теория механизмов и машин» и «Техническая механика», которые в значительной мере формируют специфику профессионального мышления. Традиционная дискретно-дисциплинарная модель реализации содержания обучения на протяжении продолжительного периода обеспечивала подготовку поколений высококвалифицированных специалистов, соответствовавших требованиям своего времени, однако новые общественно-экономические отношения, а также изменение требований к современному специалисту обусловливают необходимость ее коррекции. Формальная разобщенность родственных дисциплин в учебных планах, неоправданные различия в понятийно-терминологическом аппарате, слабое использование межпредметных связей
в учебном
процессе не
способствуют целенаправленному формированию целостной системы знаний.Задача механики – описание движения тела, механической системы. Движение вызвано взаимодействием с окружающими телами, и важнейший этап познания этого явления обнаружение зависимостей, связывающих величины, характеризующими изменения конфигурации этих тел. Такие зависимости представляют системы уравнений, которые вместе с условиями (начальными и граничными) составляют математическую модель механического движения.В механике стремятся иметь полное решение, дающее представление обо всех особенностях движения тела в наглядной форме, доступной непосредственному восприятию. Создаваемые в механике методы построения полных решений требуют учета специфики рассматриваемого круга задач. Используя различные формальные конструкции (квадратуры, ряды и т.п.), иногда получают математическое решение в аналитической форме с 329
набором характеризующих объектов параметров, для которых установлены промежутки допустимых значений. В таких случаях иногда оказывается возможным выполнить качественный анализ математических решений и получить информацию об особенностях изучаемых движений. Но решение каждой конкретной (в особенности технической) задачи неизбежно будет сведено к операциям над конечным множеством рациональных чисел. К таким операциям теперь нередко приспосабливают и саму математическую модель, преобразуя ее на основе методов численного анализа (таких, как метод конечных элементов, метод конечных разностей и т.п.). Широкое использование в прикладных исследованиях средств вычислительной техники оказывает влияние и на формируемую математическую модель. Она может быть представлена в виде алгоритма, реализуемого на ЭВМ. На таком пути аналитические соотношения могут и не появляться, весь процесс решения задач механики сводится к обработке на ЭВМ конечного массива рациональных чисел[1, с.76]. Современные представления о строении вещества, и наличие мощных вычислительных средств, способных переработать громадные массивы чисел, соответствуют модели, представляющей тело совокупностью конечного числа материальных точек. Принципиальную роль здесь сыграла способность мышления человека формировать в сознании и легко воспринимать при передаче информации сугубо мыслимые конструкции – предельные абстракции. Возникающие при этом представление о неразрывном сплошном распределении вещества казалось более допустимым и простым. Именно оно способствовало развитию преимущественно аналитических методов
исследования, что затем и привело к понятию вещественного числа. Создание в механике приборов для построения окружностей, отрезков, линий и сопутствующее такими построениями формирование в сознании предельных абстракций (геометрических линий и вещественных чисел) проходило в едином процессе познания, и вряд ли имеет смысл их различать, а тем более противопоставлять. Необходимо лишь заметить, что в последующем развитии науки в механике и математике формировались свои пути введения исходных основополагающих понятий, связываемых с понятием сплошности, непрерывности. В механике, как науке о явлениях природы, исходят из наблюдаемых и устанавливаемых экспериментально фактов. Практика, опыт должны подтвердить приемлемость принимаемых допущений. Находящаяся, строго говоря, в противоречии с современными представлениями о строении вещества, гипотеза о сплошности тела все же, как показывает практика, в области, исключающей микромир, оказывается приемлемой, она допустима и проста. В большинстве вопросов исследователь в самом начале своих вычислений предполагает, что материя непрерывна, или наоборот, что она состоит из атомов. Следует добавить, что развитие вычислительных методов и
330
средств оказывает все большее влияние на отбор отвечающих им математических моделей явления. Проявляющая тенденция более широкого использования моделей, основанных на представлении о дискретности, приводит к переоценке аналитических методов исследования. Не исключено, что в дальнейшем эта тенденция приведет к определенной изоляции наиболее абстрактных разделов математики, к явному приданию им статуса «чистой науки», что может поставить под сомнение целесообразность дальнейшего их развития. Использование предельных абстракций характерно для математики. Естественное стремление к большей общности поставок задач, введение наиболее широких абстракций отличает тенденции в формировании математики от складывающихся в механике. Последняя всегда обращена к наблюдаемому явлению, направлена на поиски кратчайших путей познания движения. И поскольку цель механики создание методов решения естественно- научных и технических задач, методов, предназначенных широкому кругу потребителей, ей присуще стремление получить достаточно простую модель явления. Этому должен отвечать и привлекаемый как инструмент явления математический аппарат. Излишнее усложнение его лишь задержит использование разработанных методов. Поэтому и в тех случаях, когда на первых этапах изучения явления был применен сложный математический аппарат, а полученный при этом результат приобрел практическое значение, всегда необходимо разрабатывать простую модель, приводящую к тому же результату [1, с. 77]. Для целенаправленного формирования у будущих инженеров целостных интегративных знаний, а также профессионально значимых компетенций, содержания общеинженерной подготовки в университете должно производиться с использованием принципов междисциплинарности. Дисциплины «Теоретическая механика», «Техническая механика» и «Теория механизмов и машин» (ТММ) органически связаны между собой, дополняют друг друга, задачи их часто переплетаются. В Полоцком государственном университете, где обе дисциплины читаются на кафедре прикладной механики и графики также ведутся работы в развитие ТММ как классической науки. На кафедре поставлена курсовая работа по теоретической механике для студентов машиностроительных специальностей, включающая исследование кинематики рычажного механизма и динамики системы тел. Курсовая работа, с одной стороны, позволяет подготовить студента к изучению главного раздела теоретической механики – «Динамика», с другой освобождает курсовой проект по ТММ от мелкотемья, позволяя сосредоточить внимание студента на вопросах синтеза машин и механизмов, вопросах его профессиональной ориентации. И конструирование, и проектирование предполагают пользование справочной литературой, стандартами, таблицами, номограммами, требуют составления расчетно-пояснительной записки и оформления чертежей, способствуют приобретению начальных знаний в области инженерных расчетов, систематизации этих знаний, получению первых навыков инженерно-
331
технической деятельности. Таким образом, классическая механика успешно развивается в тесном взаимодействии с дополняющей его наукой «Теория механизмов и машин», взаимно дополняя и обогащая одна другую. Специалисты других технических дисциплин [2] могли бы также привести многочисленные примеры плодотворного взаимопроникновения выводов классической механики в их науки.
Информационная подготовка в вузе имеет интегративную основу – связана со всеми учебными дисциплинами, включает совокупность элементов общественно-научных и информационных знаний, знаний технологического образования, профессиональной подготовки. Значительную роль
в превращении научно-технических знаний в технологические играют интегративные связи [3, с. 38]. Из сущности технологических знаний следует, что их формирование происходит на основе взаимосвязи научных и технологической понятий, поэтому интегративные связи – необходимое дидактическое средство т.к. они: раскрывают естественно-научные основы техники, технологии, экономики и организации производства;обобщают и углубляют изучаемое явление, в их разносторонних связях с другими явлениями и процессами, проходящими в технике, технологии, обществе; синтезируют общественно-гуманитарные, общественно-научные, технические знания; помогают классификации и систематизации объектов и понятий и др. Интегративные связи знакомят студентов с совокупностью разнородных явлений, законов, изучавшихся ранее раздельно, в разное время, объединенных в одном сложном понятии или техническом устройстве. Это позволяет осуществить раскрытие отдельных сторон знаний о них под новым углом зрения. Законы механики позволяют с необходимой точностью заранее вычислять параметры, характеризующие движение и равновесие твердых, жидких и газообразных тел. Для многих областей естествознания механика составляет их главное содержание. Изучение механики в высшей школе имеет определяющее значение для формирования навыков и мышления будущего специалиста. Именно здесь студент впервые узнает, как результаты исследования представлять в виде удобных формул и числовых расчетов и одновременно указывать границы их применимости.Междисциплинарный подход и опыт работы с техническими новинками позволяет студентам с успехом конкурировать на рынке
труда. Мобильные и высококвалифицированные специалисты становятся основным ресурсом развития экономической и производственной мощи любого государства.
1. Завистовский В.Э. Развитие теории интегративного образования на базе классической механики / В.Э. Завистовский [ и др.]// Вестник Полоцкого государственного университета. Серия Е. Педагогические науки, 2008. – № 11. – С. 74-80. 2. Завистовский В.Э. Допуски, посадки и технические измерения: учеб. 332
пособие / В.Э. Завистовский, С.Э. Завистовский. – Кокшетау: Келешек-2030, 2014. – 280 с. 3. Завистовский В.Э. Междисциплинарная интеграция: инновационные подходы в обеспечении качества технического образования / В. Завистовский //Высшее техническое образование:проблемы и пути развития: материалы VII международной научно-методической конференции. – Минск: БГУИР, 2014. – С. 37-38.
Идрисова З.О. № 18 орта мектебі Кӛкшетау қ., Қазақстан zaure_kgu@mail.ru
Әлемде қанша ұлт, нәсіл болса, соларды бір-бірінен даралап тұратын басты бойтұмары – туған тілі. «Әр халықтың ана тілі – білімнің кілті»,-деп Ахмет Жұбанов тілдің адамзат ӛміріндегі маңызын аша түскен [1: 16]. «Адамзаттың Айтматовы» атанған, әлем әдебиетіндегі кӛрнекті жазушы Шыңғыс Айтматовтың мына бір пікірі: «Тіл – халықтың автопортреті. Әр тіл - ӛз орнында ұлы, әр тіл - бүкіл адамзат қазынасының ортақ палитрасындағы ӛз ӛрнегімен қымбат»,-деп ана тілінің ұлылығын дәлелдей түседі [1: 20]. Ана тілінің құдіреті жайлы қаншама ойшылдарымыз, ақын-жазушыларымыз құнды пікірлер қалдырды. Осынау бабаларымыз сӛйлеп, даналарымыз толғап, аналарымыз әлдилеп ӛскен қазақ тілінің еліміздің болашағының кӛркеюіне зор ықпал етуде. «Қазақ тілі – біздің рухани негізіміз». «Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде. Қазақ тілі 2025 жылға қарай ӛмірдің барлық саласында үстемдік етіп, кез-келген ортада күнделікті қатынас тіліне айналады. Осылай
333
тәуелсіздігіміз бүкіл ұлтты ұйымдастыратын ең басты құндылығымыз – туған тіліміздің мерейін үстем ете түседі» [2: 5]. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың салиқалы саясатының арқасында еліміз береке мен бірліктің, ынтымақ пен достықтың, татулықтың ӛлкесі болып, кӛпұлтты мемлекетке айналып отыр. Осы орайда елбасымыз Н.Ә.Назарбаев атап ӛткендей: «Біз - кӛпұлтты қоғамбыз. Қазақстанда тұратын барлық ұлттар мен ұлыстардың тілін, мәдениетін және салт-дәстүрін дамытуға барынша жағдай жасауды алдыңғы уақытта да жалғастыра беретін боламыз» [2: 24],-деген еді. «Қазақстанды, қазақты достықтың киелі шаңырағына теңесек, түрлі этностар оның алтын арайлы шуақтары іспетті. Бұл ретте байтақ мекенде баршамызды біріктіре түсетін ортақ құндылықтар бар. Ол – біздің талайлы тағдырымызды тұтастыратын шежірелі тарихымыз. Ол – біздің байтақ мәдени мұрамыз бен қазығы берік мемлекеттік тіліміз» [3: 7]. Бүгінгі білім беру жүйесі модернизацияланған заманда кӛп тілді меңгертуге аса назар аударылып, жан-жақты жол ашылған. «Келешекке кемел біліммен»,-деп Елбасы Н.Ә.Назарбаев ұстаным еткендей, келшекке терең біліммен қадам басып, әлемдік білім кеңістігінің құпияларына үңіліп, қоғамға бейім, ӛз қабілетін таныта алатын, жан-жақты дамыған, бірнеше тілді меңгерген құзіретті тұлғаны қалыптастыру басты мақсаттардың бірегейі болып отыр. Үштілді оқыту – заман талабы. Үштілділік – бәсекеге қабілетті елдер қатарына апарар басты баспалдақтардың бірі. Елбасымыздың «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты Халқына Жолдауында: ―Тілдердің үштұғырлығы мәдени жобасын кезеңдеп жүзеге асыруды қолға алуды ұсынамын. Қазақстан бүкіл әлемге халқы үш тілді пайдаланатын мәдениетті ел ретінде танылуға тиіс. Бұлар - қазақ тілі - мемлекеттік тіл, орыс тілі - ұлтаралық қатынас тілі және ағылшын тілі - жаһандық экономикаға ойдағыдай кіру тілі‖ деген салиқалы үндеуінде айтқандай, әлемдік кеңістікке енуде ағылшын тілінің маңызы зор [4: 41]. «Тілдердің үш тұғырлылығы» бағдарламасының басты мақсаты-қазақ тілінде қысым жасау емес, керсінше оның бәсекеге қабілеттілігін орыс және ағылшын тілі дәрежесіне дейін кӛтеру.
Оның үстіне қазақ тілінің бәсекеге қабілеті осындай міндеттерді қоюға толық мүмкіндік береді. Сондықтан, халықтың орыс тілін білу деңгейін жоғалтпауымыз керек, ал ағылшын тілін – болашаққа жаңа даму шыңдарына бағытталған жол, себебі ол әлем мойындаған халықаралық қатынастар тілдерінің бірі. Сондықтан, Н.Назарбаевтың Қазақстандықтардың ӛскелең ұрпағына үш тілді меңгеру: қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде, орыс тілін ұлтаралық қатынас тіл ретінде және ағылшын тілін халықаралық қатынас тілі ретінде білу мүмкіндігін жасауға деген ұмтылысы ӛте дұрыс деп ойлаймын. Тілдерді қолдану мен дамыту бүгінгі таңда мемлекеттік саясаттың маңызды бӛлігіне айналып отыр. Себебі, тіл саясаты оның ішінде мемелекеттік тілдің проблемалары еліміздің қауіпсіздігіне, оның мемлекеттілігінің нығаюына тікелей қатысты мәселелер болып табылады. Қазақстан халықтары тілдерін дамытудың стратегиясы үш негізгі
334
мақсатта: мемлекеттік тілдің әлеуметтік – коммуникативтік қызметін кеңейту мен нығайту; орыс тілінің жалпы мәдени қызметін сақтау; этностық топтардың тілдерін дамыту бағытында жұмыстар атқарылуда. Қазақстан Республикасының тілін жүзеге асыру, тілді меңгеруге деген қызығушылықты ынталандыру, жан-жақты дамыған, бәсекеге қабілетті тұлға тәрбиелеу, үш тілді – қазақ, орыс және ағылшын тілдерін жетік меңгерген қабілетті жастарды тәрбиелеу. Кӛптілділік – заман талабы. Бір халықтың мәдениетін басқалармен салыстыру арқылы ғана әлем суретін әр алуан және әрі тұтас кӛруге мүмкіндік беретін ұлттық мәдениеттің барлық ерекшеліктерін және құндылықтарын сезінуге болады [5: 15]. Мектепте қазақ тілін оқыту барысында орыс тілі, ағылшын тілі пәндерін бірлікте алу мұғалімнің шеберлігіне байланысты жүргізіліп жүр. Бұл жерде ӛтіліп отырған бағдарламаға сай үш пәнді бірлікте ала отырып, пәнаралық байланысты жүзеге асыруға болады. Алайда дәстүрлі оқытуда тек аударма жасатумен ғана шектеліп отырсақ, қазіргі оқыту технологиясында түрлі шығармашылық бағыттағы тапсырмалар бере отырып, оқушы-субьектінің ізденісіне, яғни, жеке тұлғаның әрекетін дамытуды мақсат етудеміз. Бүгінгі таңда еліміздің Президенті Н.Назарбаев отандық білім берудің алдына жоғары талап қойып отыр. Білім беру бәсекеге қабілетті, жоғары сапалы болуының нәтижесінде қазақстандық мектептердің түлектері ӛз білімін шетелдік ЖОО-да жалғастыра алатындай болуы қажет. Сондықтан білім берудің маңызды стратегиялық міндеті, бір жағынан, үздік қазақстандық білім дәстүрлерін сақтау болса, екінші жағынан мектеп бітірушілердің халықаралық біліктілік сапасын, лингвистикалық білімін жетілдіру, ең негізгісі-мемлекеттік ана тілі және шетел тілдерін меңгеруді қамтамасыз ету болып табылады. Қазақстанды бүкіл әлем халқы үш тілді бірдей пайдаланатын жоғары білімді мемлекет ретінде тануы керек. Олар: қазақ тілі-мемлекеттік тіл, орыс тілі- ұлтаралық қарым-қатынас тілі және ағылшын тілі-жаһандық экономикаға ойдағыдай кірігу тілі.
Әлемдік білім кеңістігіндегі озық тәжірибеге негізделген 12 жылдық білім беруге кӛшудегі негізгі нысана – адамзат тарихында уақыт озған сайын ӛзектілігі арта түсетін білімді де білікті, тәжірибелі де текті ұрпақ қалыптастыру. Ұлтымызды дәріптейтін, рухымызды биіктетіп, ұлттық сенімімізді жігерлендіретін ұрпақтың болашағы бізге, яғни ұстаздарға үлкен міндет. Ол үшін мұғалім кәсіби біліктілігін жаңа бағытта арттырып, білім мазмұның жаңартып, тиісті әдіс – тәсілдерді қолданып, әдістемелік негіздерді қалыптастыруы керек. Ӛйткені, білім әр адамға ӛмір бойы қажет екенін күнделікті тәжірибе дәлелдеп отыр [6: 49]. «Мұғалім ӛз ісіне деген сүйіспеншілікті оқушыға деген сүйіспеншілікпен ұштастыра алғанда ғана шын мәніндегі мұғалім болмақ» дегендей, әр педогог әрбір баланың ойынан шығып, қажеттілігін қанағаттандыра білуге дайын болуы тиіс. Оқушының рухани ӛсуіне жағдай туғыза алатын, жаңалықтарды қабылдауға даяр, ӛз әрекетіне ӛзгеріс еңгізе алатын ұстаз ғана бүгінгі қоғамның мүддесінен шыға алады. Ойы жүйрік, саналы, бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны тек қана жаңа тұрпатты 335
педогог қалыптастыра алады. Ӛйткені, жақсы мұғалім ғана жақсы оқушыларды тәрбиелей алады. Еліміздің білім беру жүйесін жетілдіруде кӛзделіп отырған мақсаттардын ең негізгісі – әрбір жеке тұлғаға білім алудың ӛмірлік жолын еркін таңдауына мүмкіндік туғызу. Сындарлы ойлайтын, ӛз мүмкіндіктеріне сенімді, әр түрлі әлеуметтік және ӛндірістік проблемаларды ӛз бетінше шешуге қабілетті тұлғаны дайындау үшін оқытудын сапасын жетілдіру - аса маңызды мәселе болып табылады. Осы мақсатта білім негіздерін ӛз еркімен үйренетін, іс – әрекет мақсатын, мәндетін, түрін, тәсілін, жағдайын ӛзінше түсініп, алған білімін ӛмірде қолдана алатындай жағдайға оқушыны жеткізуіміз керек. Оқытудың ұтымды технологиясын пайдалану арқылы шәкірттің тұлғалық болмысын дамытуға мүмкіндік туады. Бүгінгі күні білім сапасы үлкен мәселе болып тұрғаны шыңдық. Білім сапасы – мұғалімдер жұмысының кӛрсеткіші және мұның бәрі пәндік олимпиададан, ғылыми жоба жарыстарынан кӛрініс табады. Осы жерде ұлтымыздың ұлы ұстазы Ахмет Байтұрсыновтын: «Ең әуелі мектепке керегі – білімді, педогогика, методикадан хабардар, оқыта білетін мұғалім. Екінші, керек құралдар, құралсыз іс істелмейді» - деген сӛзі ойға оралады. Бұл ӛткен ғасырдың басында айтылғанымен, жүз жыл ӛтсе де бағыт – бағдар болып тұр. «Кез келген білім бағдарламасының табысты орындалуы мұғалімге байланысты. Оның кәсіби шеберлігі нысаналы бағдарламаны да, оқу жоспарын да биік деңгейде жүзеге асыруға ықпал ете алады, ал кәсіби дәрменсіздігі істі құлдыратады» - делінген Қазақстан Республикасы орта білім беру жүйесін дамытудың мемлекеттік тұжырымдамасында. Орынды айтылған пікір. Жеке тұлғаны тәрбиелейтін адам – мұғалім, мұғалімге сенім білдірмесе, оқу жеміс бере алмайды, сондықтан қоғамымыз мұғалімге үлкен сенім артып отыр. Оқытудың жаңа инновациялық әдістері пәнге байланысты жаңа технологияларды пайдалануға итермелейді. Инновация деген ұғым латын тілінде жаңарту, жаңалық, ӛзгеріс енгізу деген мағынаны білдіреді. Оның мәні: ӛздігінен және білім алуға негізделген қабілетті дамытады. Қазіргі таңда оқушы-ақпаратпен қаруланған ,жан-жақты дамыған тұлға. Оның білімдік қабілеттерін дамыту үшін біздер мұғалімдер жан-жақты қаруланған болуымыз керек.
жаңа білімді ескі білімге байлап беру керек» - деп Мағжан Жұмабаева айтқан, оқыту үрдісіне жаңа кӛзқараспен қарау керек. Жазу, баспасӛз, электрондық пошта, радио, теледидар мен компьютер күнделікті ӛмірде қарым-қатынасты жақсартуға және тілдік қарым-қатынастың тӛрт психологиялық әрекеттерін дамытуда кӛмекші құрал болып табылатыны аян [7: 145]. Олай болса, бүгінгі таңда үш тілді меңгеру дегеніміз - ғаламдық ақпараттар мен инновациялардың ағымына ілесу деген сӛз. Демек, болашақ жастарымыз ӛз тілін ардақтай отырып, заман талабы тудырып отырған үш тілде еркін сӛйлеп, әлемнің кез-келген жерімен еркін байланысқа түсіп жатса еліміздің ертеңінің кӛркейте түсері сӛзсіз.
|