Сауалнама әдісі бойынша кісі күні бұрын арнаулы парақтарға жазылып қойылған
сұрақтарға жазбаша жауап қайтарылады. Осы әдіспен әртүрлі топтың, ұжымның, оның жеке
өкілдерінің
психологиялық ерекшеліктері
(талап
–
тілегі , мақсат
–
мүддесі, талғам
–
мұраты, қызығуы, бейімділігі
т.б.) ажыратылады. Мыс: адамның қандай кітапты ерекше құмартып оқитындығын, оның
сүйікті жазушылары мен әртіс, әншілерпінің кімдер екендігін аңғаруға болады. Анкеттегі
сұрақтар ықшам, зерттеушілерге түсінікті, қарапайым тілмен тұжырымдалып, жалпы саны 5
–
8 ден аспауы тиіс.
Әңгімелесу әдісі -
психолог белгілі жоспар бойынша зерттелінуші адамның жас жәнге
дара ерекшелігіне, білім көлеміне қарай күні бұрын әзірленген сұрақтар қояды,
зерттелінушіге күдік тудырмау мақсатында әңгіме көбіне жанама түрде ұйымдастырылады,
мұнда сөйлесу әдісіне ерекше мән беріледі. Зерттелінушінің берген жауабы жазылып
алынып, кейіннен мұқият талданады да, соған орай тиісті қорытынды жасалады.
Тест әдісі - балалардың білімі мен икемділігі , бейімділігі, жалпы ақыл
–
ойының
даму дәрежесін т.б. анықтауға болады. Тест арқылы бала өз жасына қарағанда дұрыс
дамыған ба, не оның дамуында өз кезінен ауытқушылық
(жоғары, төмен бар
ма?) деген сұраққа жауап алынады.
Тапсырма жас мөлшері біркелкі балаларға бірдей беріледі де (200
–
дей) мұндағы
жауаптардың орта есебі ( барлық бала бойынша ортақ балл) шығарылады. Осы орта есеп жас
мөлшерлік норма белгілеу тестті стандарттау деп аталады. Мұндай тестке кейін ешқандай
өзгеріс
енгізілмейді. Баланың ақыл
–
ойының даму дәрежесін анықтауға арналған тесттерді
интеллектік тесттер дейді.
Түрлі жан қуаттарың құрылымын функциялармен параметрлерді
шамамен жорамалдауда экспериметтік материалдарды талдауда, модельдерді құрастыруда
факторлық талдау деп аталатын