Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Әлеуметтік стереотип туралы түсінік
жүктеу/скачать 1,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Ташкенбаева Жалпы психология
| 5.
Әлеуметтік стереотип туралы түсінік. Өзге адам туралы алғашқы әсер қалыптасуы әлеуметтік стереотипке негізделген. Әлеуметтік стереотип – белгілі әлеуметтік топтардың мүшелеріне тән кейбір құбылыстар мен адамдар туралы қалыптасқан тұрақты бейнелері мен пікірлері, әдеттегі жорамалдар. Әртүрлі әлеуметтік топтар (ұлттық,кәсіби, діни) белгілі факттерге тұрақты түсініктеме береді, заттарды әдеттегіше талдайды. Кең таралған стереотиптердің қатарына ұлттық, этникалық стереотиптер кіреді. Белгілі ұлттың типтік өкілдерінің сыртқы бейнесі және мінез ерекшеліктері өзгелерге танымал болады. Мысалы, француздардың жеңілтектігі, американдықтардың іскерлігі, ағылшындардың кербездігі басқа ұлттарға танымал. Сонымен, әлеуметтік стереотип құбылыстар мен заттарды әдеттегідей түсініп жору. Педагогтық стереотиптер және олардың тәлім – тәрбиедегі рөлі туралы әңгіме қозғайық. Стереотиптеу нәтижесінде мұғалімнің санасында мұратты (идеал) оқушының бейнесі қалыптасады. Мұндай шәкірт ұстазының еңбегін жемісті және жеңіл етеді: жақсы оқиды, тәртіп бұзбайды, сөзді екі етпейді, құлақ салады. Осындай оқушыларды мұғалім сүйкімді адам ретінде де жоғары бағалайды. Ұстаз өзі ғана өз стереотипінің құрбаны болып қоймай, балаға да кесірін тигізеді. Мұғалімнің сөзіне қарап оқушы өзін - өзі де дәл солай қабылдай бастайды. Әу бастан “нашар”, “әлсіз”, “қабілетсіз”, атағына ие болған бала өзін өзі төмен бағалап, кейде жек көруге дейін жетеді. Керісінше, жылы сезім, жақсы сөз , мақтау мен мадақты жиі еститін бала өз күшіне сеніп, үлкендердің үмітін ақтауға тырысады. Жақсы оқушыға мұғалім өзі байқамай көбірек жәрдем береді. Бірақ “жаман” шәкіртті сүйрелеумен әлекпін деп санайды. 59 59 Стереотипке байланысты жаман оқушыны жиі синап таразыласа, жақсы оқушыны жиі мақтайды. Үлгерімі нашарға “тағы да білмей тұрсың” , “сен үнемі ... ” жалпылама сөздер дайн тұрады. Мысалы, әлсіз оқушыға мұғалім үлкен үміт артса, “Күту стереотипі ” жақсы нәтижеге де альп келеді. Әлеуметтік тану процесінің маңызды функциясы – бірлескен іс - әрекеттерді ұйымдастырудың психологиялық негізі ретінде өзара түсінушілікті құру. жүктеу/скачать 1,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|