Республикасы Білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 1,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Ташкенбаева Жалпы психология
| Д а у - д а м а й ш е ш і л у і н і ң с и п а т т а м а с ы
Д а у - д а м а й д ы ш е ш у д і ң е к і н е г і з г і ж о л ы б а р : и н ц и д е н т т і ө ш і р у ж ә н е д а у - д а м а й ж а ғ д а я т ы н т а р а т у . Д а у - д а м а й ж а ғ д а я т ы н т а р а т у д ы ң ә д і с т е р і : - Қ а т ы с у ш ы л а р д ы б і р - б і р і н е н к е ң і с т і к т е е к і ж а қ қ а т о л ы қ а ж ы р а т у . М ы с а л ы , а ж ы р а с қ а н ж ұ б а й л а р б ө л е к п ә т е р л е р д е т ұ р а т ы н д ы қ т а н , е н д і ж а н ж а л д а с п а й д ы . Б і р а қ , б ұ л д а у - д а м а й д ы ң т о л ы қ ш е ш і л м е г е н д і к т е н ( і ш к і с е з і м д е р ө з г е р м е й д і ) ә р і ж ү з е г е а с ы р ы л у ы ( м ұ ғ а л і м д і н е ш ә к і р т і б а с қ а с ы н ы п қ а , м е к т е п к е к ө ш і р у о ң а й е м е с ) қ и ы н б о л ғ а н д ы қ т а н к ү р д е л і ж о л . - Ж а ғ д а й д ы ң і ш т е й б а с қ а к ө з - қ а р а с п е н қ а б ы л д а у . Қ а т ы с у ш ы л а р д ы ң р у х а н и қ ұ н д ы л ы қ т а р ы ө з г е р і п м ү л д е м ө з г е ш е т ү с і н і п , ө з а р а қ а р ы м - қ а т ы н а с т а р ы ж а қ с а р а д ы . - Т і к е т і р е с т е н ы н т ы м а қ т а с т ы қ қ а к ө ш і р у . І с к е р л і к с а л а д а ғ ы д а у л а р д ы ш е ш у д і ң ә д і с і . Қ а р а м а - қ а й ш ы л ы қ т а р д ы а з а й т ы п , о р т а қ м а қ с а т т а р д ы ұ л ғ а й т ы п к е л і с і м г е к е л у ж о л ы . О с ы ж е р д е д е л д а л ( б и л і к ө н е р д і м е ң г е р г е н а д а м ) қ ы з м е т і ө т е м а ң ы з д ы б о л а д ы . Д а у - д а м а й д ы ң қ ы з м е т т е р і Д а у - д а м а й д ы а д а м д а р ж а ғ ы м с ы з с е з і м д е р м е н б а й л а н ы с т ы р ы п , о д а н қ а л а й д а б о л с а т е з і р е к қ ұ т ы л у д ы ң а м а л ы н і з д е й д і . Б і р а қ , д а у - д а м а й д ы ң т е к қ а н а ж а ғ ы м с ы з е м е с , ж а ғ ы м д ы д а қ ы з м е т і б а р . Д а у - д а м а й д ы ң ж а ғ ы м с ы з , б ұ з у қ ы з м е т т е р і : - б і р л е с к е н і с - ә р е к е т т і б ұ з у , - а д а м и а р а қ а т ы н а с т а р д ы ж а м а н д а т у , - д е н с а у л ы қ т ы , к ө ң і л д і т ө м е н д е т у . Д а у - д а м а й д ы ң ж а ғ ы м д ы , қ ү р у қ ы з м е т т е р і : - ж с к с т ұ л ғ а н ы ң , т о п т ы ң , т ү л ғ а а р а л ы к , қ а т ы н а с т а р д ы ң да м уын ың , өз а ра әр еке тте рдің жан а түрін е, әд ісін е өт уд ің қ ай н ар көзі, - топты іріткен факторлардан арылу, тұлға мен топты то қ ы р а уд а н қ ұ т қ а р у, д а м ы т у, - қатысушылардың өзара түсінушілігін, денсаулығын арттыру. Сонымен, дау - дамай жаман емес, оны реттей алмайтын адам жаман! 7. Дау-дамайдың алдын алу Дау - дамайларды пайда болған сәтте - ак, шешуге болады, ол үшін осы топты, ұжымды құрастыратын адамдар арасындағы байланыстарды және қатынастарды жүйелі түрде терең талдап түру кажет. Енгізіліп жатқан өзгерістсрдің 63 63 салдарын алдын - ала ойластыру да дау - дамайды игеру жолы. Әр адам өз сөздері мен қадамдарын жан - жақты тексеріп алса – дау - дамайдың шиеленісу жоктың қасы болар еді. Д а у - д а м а й д ы н а лд ы н - а л уд ы ң ө з қа ғ и д а л а ры б а р . А л д ы м е н оның шығу себептерін ашу керек. Дау - дамайдың қайнар көздері: үйымдастыру , арақатынас, даугенді (жанжалксш) тұлға. Д а у - д а м а й д ы н ұ й ы м д а с т ы р у с е б е п т е р і – ұ ж ы м д а р д а ө н д і р і с т і , мектептерде оқу - тәрбиені үйымдастыру барысындағы олқылыктар. М ы с а л ы , м е к т е п т е д а у - д а м а й д ы ң ұ й ы м д а с т ы р у с е б е п т е р і н е келісімсіз сабақ кестесі, талаптардың біркелкіліксіздігі, күн тәртібінің кемшіліктері. Мұғалім тандаудың нашарлығы, асхананың болмауы т.с.с. Әсірссе, 1, 9, 11 сыныптарда оку ішкі дау - дамайларға толы. Дау - дамайдың арақатынас себептері – адамдардың билікке т а л а с у ы , б і р і н е б і р і қ о я т ы н қ а р а м а - к а р с ы т а л а п т а р ы , ә м і р ш і л тәсілдермен бағындыруы, «екіжүзді» моральды қолдануы. Дау - дамайдын жанжалкеш тұлғалык. Себептері — ішкі дүниесі. Қайшылықтарға басым адам журген жерінде ұрыс, ерегіс. Жанжалдардың қайнар көзі болады. Оған тумысынан дау - дамайдың гені берілгендей. Ондай адамды калай тануға болады? Даугенді адамның касиеттері: - көтеріңкі не түсіңкі өзіндік баға, - ү с т е м д і к к е ұ м т ы л у , - бірқалыпты ойлау, - а с ы п к е т к е н ш ы н ш ы л д ы қ , б і р б е т к е й л і к , - жағымсыз сезімдер жиынтыгы (үрей, ашу, ыза, қорқыныш). Дау - дамайды шешудің ережелері : - Да удың жақсы шешіл уін қалай сыз ба ? - Оз сезімдеріңізді жақсылап игере аласыз ба? - Қарсыласыңыздың орнында өзіңізді қалай сезінер едіңіз? - Делдал, араша керек пе? - Ортақ тілді қалай табуға болады? Осы сұрақтарга жа уап тапқан адам өз өмірін дегі да у дамайларды азайтып, жаңаларына жол бермейді. Қорыта айтканда, к а т ы с уш ы л а р д ы д п с и х о л о г и я л ы к ұ с т а н ы м д а р ы н д а , қ а р ы м - қатын астарында , ұй ымдастыру барысында, болашақты дау - дамайларға дайын болғанда дау - дамай нәтижелі шешілді дей аламыз. жүктеу/скачать 1,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|