Республикасы Білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 1,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Ташкенбаева Жалпы психология
|
Лекция мєтіні : 1. Алғашқы да саналы орындауда қажет ететін іс - әрекет бөліктерінің қайталап жаттығудың нәтижесінде автаматталынуын дағды деп атайды. Мысалы:Алғаш жазып үйрене бастаған бала туралы. Дағдылану үшін мына төмендегі белгілерді байқауға болады: 1. Әр түрлі амалды тез орындап шапшаң қимылдау 2. Дағды қалыптасқаннан кейін қиналып істеу жойылады жазуға төселмей тұрғандағы балада кездесетін ебедейсіздік 3. Бір қатар жеке амалдарды біріктіріп одан (жеке) тұтас бір амал жасай алу. (бала сөздерді әріпке, буынына сөзге, сөйлемей құрауы). 4. Көзбен бақылаудың маңызы кеміп қозғалыспен бақылаудың маңызы артады (машинистика көздің көмегіне сүйенбей, қолдың,саусақтардың қимыл қозғалысына ерекше көңіл бөлуі ). 5. Дағдыға машықтану үшін алдын - ала қабылдай алу қабілетінің болуы.Мысалы: Машинистика тексті көшіргенде кезде, оның көзі алға жүгіріп, қолынан озып кетіп отырады..Қолы бір сөзді басқан кезде оның ойында бірер сөз әзір тұрады. Адам текстің мағынасын (да аңғара) түсінумен қатар алдағы сөздердің мағынасында аңғара алады. Мұны психологияда дағдының антисипатциясы - дейді. 2. Дағды адам әрекетінің қай қайсысында да ерекше маңыз алады. Іс - әрекетке жақсылап дағдылану арқылы адам өндіріс құралдарын, дене шынықтыру, спорт атрибуттарын, ақыл - ой жұмысын меңгеруде жақсы табыстарға жетеді. Мектептегі оқу - тәрбие процесінің міндеті балаға тек білім беру ғана емес, сонымен қатар оны түрлі дағды әдеттерге, бір нәрсені істеп үйренуге жаттықтыру болып табылады. 46 46 3. Дағды бірнеше түрге топтастырылады. Олар: 1) Мектептік (сенсорлық - тікелей қабылдау) кітап,жазу, есептеу т.б. 2) Спорт (қозғалыс) коньки тебу, футбол ойнау, күрес т.б. 3) Еңбек,түрлі мамандық (интелектік дағдылар) дәрігер мұғалім т.б. 4. Дағдыға машықтанудың жолдары. Дағдылану негізінен бірнеше бағытта жүріп отырады: 1)Бірнеше рет қайталау арқылы, дағдылануға кеткен уақыт біртіндеп азая береді. 2)Дағдыланған сайын атқаратын жұмыстың сапасы арта түседі. 3) Дағдыланған сайын әрекеттер ұшырысатын қателердің саны бірте – бірте азая береді. 4) Дағдылануда әдепкі кедте адамның күш - жігері жұмсалатын болса, бара - бара онысы бәсеңси береді. Дағдыланудың жылдамдылығы бірнеше себептерге байланысты: 1) Егер дағдыланатын әрекект қиын болса, дағдыланудың нәтижесі бір дегеннен көнілден шықпаса, онда дағды біртіндер қалыптасаыды, көп уақытқа сақталады. 2) Адам әрекетке дағдылануда өзінің бұрынғы тәжірибесінде болған әрекеттерді қатыстырып отырса оған қызығушылық пайда болады, тезірек дағдылануы мүмкін. 3) Оқыту, үйрету әдісі жеңіл, көрнекті әсерлі болса, адам дағдылануға тез үйренеді. Ал егер оқыту үйрету әдісі нашар болса, дағдылана алмайды. Мысалы: Кейбір мұғалімнің балалары хат тануға тез үйреніп, есепті тез, қатесіз шығаратын болса, кейбір мұғалімнің балалары тез үйрене алмайды. Мұның себебі, үйрету әдісі көңілдегідей болмағандықтан. Сондықтан балаларды оқытып тәрбиелегенде тәлімгердің көңіл - күйі, үйрету шеберлігі жоғары деңгейде болуы керек. 4) Дағдылануға қажетті жағдайдың қоллайлы, қолайсыз болуыныңда маңызы зор. Мысалы: Оқу әдісі жақсы балалардың алдында мақсат болғанымен, егер балалардың оқитын сыныпы қараңғы, суық, оқу құралдары өте нашар, қағазы жаман болса, мұндай жағдайларды дағды тез қалыптаса қоймайды. Дағдылардан икемділік ұғымын айыра білу қажет. жүктеу/скачать 1,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|