Қауіп-қатер дегеніміз – қоршаған ортаға үлкен зияның әкелетін құбылыс. Қауіп-қатердің өзі өте күрделі, көпжақты құбылыс болғандықтан, олардың негізгі белгілері бір-бірімен ұштасып, араласып жатады. Сондықтан оларды дұрыс жіктеу, оның алдын алуға, себебін, сипаттамасын анықтап, шара қолдануға және салдарын жоюға үлкен маңызы бар. Өмір сүру ортасындағы қауіп-қатер табиғи және антропогендік жағдайларда, сондай-ақ кездейсоқ оқиғалар мен тұрмыста және т.б. жағдайларда кездеседі.
Қауіп-қатер көздері:
Адам;
Өмір сүру ортасының элементтері: заттар, еңбек өнімдері мен құралдары, пайдаланатын қуат көздері, еңбектің микроклиматтық жағдайы, жан-жануар және өсімдіктер әлемі, адамдардың ұжымы және жеке тұлға;
Адаммен өмір сүру ортасы элементтерінің қарым-қатынас процестері.
Қауіп-қатердің өзі өте күрделі, көпжақты құбылыс болғандықтан, олардың негізгі белгілері бір-бірімен ұштасып, араласып жатады. Сондықтан оларды дұрыс жіктеу, оның алдын алуға, себебін, сипаттамасын анықтап, шара қолдануға және салдарын жоюға үлкен маңызы бар. Осы сияқты құбылыстарды жіктеумен және жүйелеумен айналысатын ғылымды таксономия деп атайды. Қоршаған ортаға үлкен зардабын, тигізетін құбылыс, процесс, уақиға.
Қауіпсіздіктің топтасуы, түсініктеме
Қауіпсіздік– жеке адамның, қоғамның, мемлекеттің өмірлік маңызды мүдделерінің ішкі және сыртқы қатерден қорғалуы.
Қауіпсіздіктің негізгі нысандары: жеке адам, оның құқықтары мен бостандықтары.
Қауіпсіздік : жеке адам, ұлттық, халықаралық деп жіктеледі.
Қауіп-қатердің жіктелуі:
Шығу тегіне қарай;
Пайда болу уақытына қарай;
Физикалық-Импульстік (лездік);
Химиялық;
Кумулятивтік (жинақталып келетін);
Атмосферамен байланысты;
Биологиялық;
Гидросферамен байланысты;
Психофизиологиялық;
Литосферамен байланысты;
Әлеуметтік (халыққа зиян тигізетін);
Өндірістік;
Ауру туғызатын;
Техникалық;
Тұрмыстық;
Жарақаттар туғызатын;
Экологиялық (қоршаған ортаға зиян тигізетін);
Спорттық;
Өрттің шығуына әкелуі мүмкін;
Әскери Апаттар туындататын.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
З.Т.Қыстаубаева, А.Ш.Сарсембаева Тіршілік қауіпсіздігі негіздері. ҚарМУ баспасы. 2012
Ділдібек Д.С Тіршілік қауіпсіздік негіздері. Алматы,2016.
Маханов Б.Б. Төтенше жағдайлардағы тіршілік қауіпсіздігі. Алматы
«Дәуір» 2011.
Кенжебеков Б. . Өмір-тіршілік қауіпсіздігі. №5 шығарылым 2011
«Тіршілік қауіпсіздігі» курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құалы. ҚР төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігі. Алматы, 2004.
Жантасов Қ.Т Төтенше жағдайлардағы тіршілік.Алматы,2011-207 б.
Достарыңызбен бөлісу: |