С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы
жүктеу/скачать 8,95 Mb. Pdf көрінісі
|
6 Вологжанина Материалтану. Оқулық
| 6.3. Құрылымдық болаттар
Конструкциялық болаттардың сипаттамасы. Құрылымдық болаттардың беріктігі жоғары құрылымдықты қамтамасыз етуге тиіс, конструкцияны ұзақ жəне сенімді жұмыс жағдайында пайдалану. Сондықтан, қойылатын талаптар ерекшелігі, конструкциялық материалдар қандай да бір сипаттамалардан емес, қамтамасыз ету қажеттілігі кешенінің жоғары механикалық қасиеттерінен тұрады. Құрылымдық элеменнтерді дайындауға кететін материал, машиналардың бөлшектері мен механизмдерін, сонымен қатар, беріктігі жоғары жəне созылғыштығы екпінді жүктемелер тұрақты қорына ие болуы керек. Белгі ауысқан кезде құрылымдық материалдар жоғарғы кедергісі төмен болуы тиіс, ал үйкелген кезде – кедергісі тозады. Көптеген жағдайларда коррозия кедергісі қажет. Концентратор кернеуі болып əрқашан бөлшектерден табылатын ақаулар болады, құрылымдық материал жоғарғы кедергіде морт сынбауына жəне тарату сызаттары болмауына ие болуы тиіс. Жоғары сенімділіктен басқа жəне құрылымдық беріктік конструкциялық материалдар болуы тиіс, жоғары технологиялық қасиеттері — жақсы құю қасиеттері, өңделетін қысыммен, кесумен, жақсы дəнекерлеу. Құрылымдық материалдардың бағасы төмен жəне тапшы легірлеуші элементтер болмауға тиіс. Барлық қолданылатын материалдардың қазіргі уақытта жəне болашақты болжауға, тек болат үйлесімі жоғары мəндері əр түрлі механикалық сипаттамаларын алуға мүмкіндік береді жəне салыстырмалы құны төмен жақсы технология береді. Сондықтан, болат негізгі жəне ең көп тараған конструкциялық материал болып табылады. Қоспалау механикалық қасиеттер деңгейін арттыруға мүмкіндік береді. Негізгі артықшылығы қоспаланған құрылымдылық болаттарды салыстырғанда көміртегі болып табылады жоғары төзімділігі есебінен беріктендіру феррит пен көп еріту, аз өсуі аустениттік ноқаттың қыздыру кезінде, жоғары соққылық тұтқырлығы, жоғары еріту жəне қолдану мүмкіндігін неғұрлым жұмсақ салқындатқыштан кейін шынықтыру, тұрақтылығы қарсы шығару есебінен тежеу диффузиялық процестер. Неғұрлым жоғары температура кезінде қосымша кернеу санын азайтады. 209 Құрылымдық болаттың келесі түрлері бар: көміртектік, оның ішінде автоматты; құрылыстық; цементтелетін; жақсартатын; жоғары берік; рессорлы-серіппелі; тіректік; тозуға тұрақты; кеме құрылысына арналған; азық-түлік өндірісіне арналған. МОСТ 1414 – 75 бойынша əзірленген автоматты болаттар автомат-білдектерде бекіткіштерді жаппай өндіру кезінде пайдаланылады. Оларға қойылатын негізгі талап – күкірт пен фосфорды 0,1...0,2% дейін көбейту, сондай-ақ селен мен қорғасынды көбейту есебінен қол жеткізілетін кесу арқылы өңдеу. Автоматты болаттар А əріпімен жəне жүздеген үлестегі пайызда көміртектің ортақ құрамын көрсететін екі санмен таңбаланады: А12, А20, А30. Қорғасынды 0,15...0,3% енгізу кезінде болат АС əріптерімен жəне жүздеген үлестегі пайызда көміртектің ортақ құрамын көрсететін екі санмен таңбаланады: АС11, АС14ү басқа да элменттермен қорытқан кезде құрылымдық болаттарды таңбалауды белгілеу сияқты белгілейді: АС35Г2, АС38ГХМ жəне т.б. жүктеу/скачать 8,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|