С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы
Коррозияға төзімді болаттар
жүктеу/скачать 8,95 Mb. Pdf көрінісі
|
6 Вологжанина Материалтану. Оқулық
| Коррозияға төзімді болаттар
. Пассивация құбылысы коррозиядан қорғауда кеңінен қолданылады. Пассивтілік – бұл анодты процестердің жеңілтетілген тежелуін шақыратын металдар мен қорытпалардың коррозияға төзімділігін жоғарылату жағдайы. Пассивті күй материалдың бетін біркелкі жабатын жұқа, берік жəне үздіксіз тотықты пленкалар қалыптасқанда пайда болады. Активті күйден пассивті күйге электродтық потенциалды жоғарылатуына байланысты көшеді. Коррозияға қарсы төзімділік хром, алюминий жəне кремнийді болат құрамына енгізу арқылы артады. Бұл элементтер үздіксіз күшті оксидтік пленканы құрап, электродтық потенциалды жоғарылатады, яғни болаттың электрополитивтілігін арттырады. Алюминий мен кремний болатты қаттылығын арттырады жəне хромға қарағанда жиірек пайдаланылады. Густав Генрих Тамманн болаттағы хромның молярлық мазмұны 1/8 құрап немесе осы мəннінен көп болуы керек деп ұсынды. Темірі бар қорытпалардағы хром үшін 11,7% (салмағы бойынша) сəйкес болуы керек. 7.5 суретте құрамында 12% -дан астам хром болатын болат электродты потенциалды электр-терісінен (-0,6 В) электроңға дейін (+ 0,2 В) айтарлықтай өзгертетіндігі көрсетілген. Бетінде Cr2O3 хром оксидінің тығыз қорғаныш пленкасы пайда болады. 12,14% хромы бар болат атмосферада, теңіз суында, кейбір қышқылдарда, сілтілер мен тұздарда коррозияға төзімді. Коррозияға төзімді болаттардың құрамына хромға қоса, басқа да элементтер көбінесе никельді кіргізеді. Хром құрамының артуы нəтижесінде болаттың коррозияға төзімділігі артады. Коррозияға төзімді болаттар 12,25% хром мен 0,07% 0.22% көміртегі бар хром ферритті жəне 12 ... 18% хром мен 0,15 ... 1,2% көміртегі бар хром мартенситті сондай ақ құрамында 12,18% хром, 8,30% никель жəне 0,02,05% көміртекті бар аустенитті болаттарға бөлінеді. Ауада салқындатудан кейін хромдалған болаттар ферритті, мартенсит-ферритті (феррит құрамында 10% -дан астам) жəне мартенситикалық құрылымға ие болады. 255 Хромды болаттар сымды сутүтігінде 300 ° C дейінгі температурада, ылғалды атмосферада, азот қышқылының жəне көптеген органикалық қышқылдардың ерітіндісінде коррозияға төзімді болып келеді. Теңіз суларында хромдық болаттар кернеулердің коррозиялық шытынауға ұшырайды. Хромдық болаттардың қасиеттері, химиялық құрамы мен белгілері 7.4кестеде келтірілген (МОСТ 5632— 2014) . Жылытудан жəне салқындатудан кейін хромдық болаттардың фазалық айналымға G ^ өтуінде, коррозияға төзімділігін жоғалтпай олардың қатаюына мүмкіндік береді. Сұйылтқаннан кейін көміртектің көбеюінің салдарынан беріктігі артады. Шығару хроммен қатты ерітіндінің айтарлықтай төмендеуіне əкелмейді, ал коррозияға төзімділік жоғары деңгейде сақталып қала береді. Мартенситикалық болаттардың термиялық өңдеуі, мысалы, 20Х13, 30X13, 200 ... 300 ° C температурада төмендейді жəне майда 1000 ° C температурада қатаяды. Осындай өңдеуден кейін, болаттардың құрылымындағы мартенсит қаттылығы 45.50 HRC ие болады. Олардан кесетін, құятын, өлшейтін жəне хирургиялық құралдар, серіппелер, тұрмыстық заттар жасалады. 1000 температурадан сөндіргеннен кейін, 1 050 ° C температурада майда жəне 200.300 ° C температура үзілістінде болат 55 HRC кемінде қаттылыққа ие болады. Е с к е р т п е . Болаттың барлық таңбаларында хром 12,14% құрайды. Е с к е р т п е . Болаттың барлық таңбаларында хром 12,14% құрайды. жүктеу/скачать 8,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|