С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы
жүктеу/скачать 8,95 Mb. Pdf көрінісі
|
6 Вологжанина Материалтану. Оқулық
| е
ж Сурет 1.22 Металдарды кесумен өңдеу сұлбасы: а — жону; б — фрезерлеу; в — бұрғылау; г — жону; д — домалақты тегістеу; е — жалпақ тегістеу; ж — тартылу; D r — басты қозғалық; D Sn — беру қозғалысы кесу құралы ретінде кесу қабілеті өткір абразивті түйірлі қырлармен жəне олардың байланыстарымен, жəне де абразивті құрал құрылымын қамтамасыз ететін шлифтеу домақтары (1.22 сурет, д, е) жəне қайтақтар қолданылады; • тартылу, тесіктерді, ойықтарды кесуде, оймакілтектерді жəне жырашықтарды көпжүзді құралмен - созу (1.22, ж сурет) өңдеуде жоғарыөнімділікті береді. Созудың кесу жиегінің əр кезекті тісі алдыңғыға қарағанда жоғарырақ, сондықтан оның жіңішке жоңқалар орамы үлкен болады жəне өңделген беттің тазалығы жоғары болады. Жонумен өңдеу. Кесумен өңдеудің кең таралған тəсілдерінің ішіне жонумен өңдеу жатады. Жалпы металкескіш жабдықтар паркінде жонғыш білдіктің үлесі 30...40%. 34 Сурет 1.23. Жонғыштың сұлбасы: I — жұмыс бөлігі (кескіштің басы); II — жалғау бөлігі(ұстағыш, кескіштің денесі); ABCDB 1 — алдыңғы бет; ABEF, AB 1 E 1 F — артқы бет; AB — кескіш жиек Кезкелген кесу құралының кесу жұмысы дайындаманың денесіне ендіретін жəне кейіннен берілген бөлікті басатын сынаның əрекетіне негізделгенөңдеу əдісіне байланысты (қайрау, бұрғылау,фрезерлеу жəне т.б.) кесу құралдары конструкциясы бойынша біршама өзгеше, бірақ кесу элементтерінің қалыптастырылуы бірдей. Сондықтан, кесу құралдарының геометрикалық параметрлерін зерттеу ең қарапайым жону өтпелі кескіш мысалында қарастырған оңай. Жону кескіші (1.23 сурет) екі бөліктен тұрады: жоңқаны кесуді істейтін – жұмыс бөлігі жəне құралды білдекке бекітуге арналған білік – жалғағыш бөлік. Кескіштің жұмыс бөлігі бірнеше элементтерден тұрады: жоңқаны кесу үрдісінде жасалатын – алдыңғы бет, кесу бетіне қаратылған – негізгі артқы бет; өңделген бет жаққа қаратылған – көмекші артқы бет. Бұл беттер белгілі бір бурыштармен қиылысқанда кесу жиектерін құрайды. Басты кесу жиегі алдыңғы жəне негізгі артқы бет қиылыстарында құрылады. Көмекші кесу жиегі алдыңғы жəне көмекші артқы бет қиылыстарында құрылады. Басты жəне көмекші кесу жиектерінің қиылысу нүктесі кескіш шегін құрады. Үшкір кескіш шек морт болғандықтан, қолданыста оны біршама мұқалтады. Кесу үрдісінде үш түрлі жоңқа пайда болуы мүмкін:ағызу, уату, жару(1.24 сурет). Ағызу жоңқасы (1.24, а сурет) Сурет 1.24. Жоңқа түрлері: а — ағызу; б — уату; в — жару; D T — басты қозғалыс 35 иілімді материалдарды (жұмсақ болат, мыс, алюминий жəне т.б.) өңдеуде құрылады жəне тұтас тегіс таспа түрінде болады. Жоңқаның бөлек элементтері бір-бірімен берік байланысқан. Уату жоңқасы (1.24, б сурет) тұтқырлығы жоғары материалдарды (қаттылығы жоғары болат, жездің кейбір түрлері) өңдеуде құрылады. Оның жеке элементтер арасанда уату жазықтығы анық көруге болады, ал жоғарғы жағы ара сияқты пішінде болады. Үрдістің басты сипаттамалары болып, кесу жылдамдығы, кесу тереңдігі жəне беру жылдамдығы болып табылады. Кесу жылдамдығы құралдың кесу жиегімен жүріп өткен нүктесімен басты қозғалысқа бағытталған уақыт бірлігінде дайындамаға қатысты ұзақтықпен анықталаты. Жоңқамен кескі бетінің арасында жылытуға əкелетін жəне кесу жиегін осалдандыратын үйкеліс пайда болады. Сондықтан, құралхана материалдарында қаттылық, тозутөзімді жəне жылуға төзімді болу керек. Қызудың кері əсерін азайту үшін майлап-суыту сұйықтығын қоладады. жүктеу/скачать 8,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|