С. С. Жанибекова Қазақстан Республикасы
Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізіне
жүктеу/скачать 0,77 Mb.
|
ШАКЕН ФАРИЗА
| Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізіне білім беруді жаңғыртудағы стратегиялық бағыттардың бірі оқушылардың танымдық белсенділігі мен дербестігін қамтамасыз ететін жаңа білім беру парадигмасына көшу болып табылады. Өзін-өзі реттеу мен метатанымдық қабілетін дамыту оқушылардың әр түрлі іс-шараларға белсенді қатысуына, сондай-ақ олардың жеке басының дамуына ықпал етеді. Бірінші орынға тек оқушының оқуы ғана емес, сонымен бірге тұлғаның дамуы да шығады. Сонымен қатар, жеке тұлғаны тәрбиелеу, ең алдымен, оның қажеттіліктері мен мотивтері жүйесін дамытуда, ал дамыған мотивация қызметтің сәтті орындалуына ықпал етеді. Оқушылардың негізгі қызметі оқу болып табылатындықтан, оны қалыптастыру міндеттерінің бірі оқу - танымдық мотивацияны қамтиды. Алайда, оқушылардың едәуір бөлігінде оқу іс-әрекетінің ішкі, танымдық мотивациясы дамымаған, бұл болашақта кәсіби білім алуға және өзін-өзі тәрбиелеуге кедергі болып табылады. Мәселенің өзектілігі мектеп оқушыларының оқу іс-әрекетіне деген қызығушылығының күрт төмендеуіне және оқытудың ішкі мотивациясына байланысты оқу мотивациясын қалыптастыру қажеттілігімен байланысты (Н.И. Гуткина, Т.А. Цукерман және т. б.). Жалпы білім беру мекемелеріндегі оқу-тәрбие процесін талдау олардың көпшілігінде оқушылардың ынтасын қалыптастыру бойынша мақсатты іс-әрекет жоқ екенін көрсетеді. Көбінесе жеке пәндерді оқу кезінде оқушылардың мотивациясын дамытудың шашыраңқы, жүйесіз әдістері кездеседі (И. Н.Осипова, К.Н. Поливанова және т. б.).
Оқытудың дәстүрлі, түсіндірме және иллюстрациялық түрі аясында танымдық мотивацияны қалыптастыру мүмкіндігі айтарлықтай шектеулі. Дәстүрлі оқыту технологиясы негізінен оқу ақпаратын игерудің стимуляторы болып табылады және жеткіліксіз оқушылардың жас, жеке-типологиялық және тендерлік ерекшеліктерін ескере отырып, оқу мотивациясын қалыптастыруға көңіл бөледі. Жеке тұлғаға бағытталған оқытудың басты бағыты-өсіп келе жатқан адамның бірегей тұтас тұлғасы. Жеке тұлғаның өзін-өзі реттеу мен метатанымдық қабілетін дамыту, сондай-ақ мұғалім мен оқушылардың толыққанды өзара әрекеттесуіне негізделген. Қоршаған ортаның күрделене түсуі мектеп бағдарламалары мен стандарттарын қайта қарастыруды, қайта қарауды талап етеді. Жаңа буынның мектеп стандарттары мен оқу бағдарламалары жеке тұлғаны, оның қалыптасуы мен дамуын, атап айтқанда оқу іс-әрекетінің субъектісі ретінде көрсетеді. Ынтымақтастық педагогикасының идеялары барлық заманауи педагогикалық технологияларға енеді, ол басқа да елдерде және Қазақстандағы білім берудің заманауи тұжырымдамаларының негізіне айналды. Оқу процесі тұрақты танымдық қызығушылықты, оқушылардың білімге деген қажеттілігін дамытудың маңызды факторы болуы керек және мұғалімнің міндеті оқушылардың өзін-өзі реттеу саласын, соның ішінде оқу іс-әрекетін, оқушының танымдық белсенділігін қалыптастыру мен дамытуға ықпал ететін жағдай жасау болып табылады. Бұл көптеген факторларды, соның ішінде оқушылардың жеке айырмашылықтарын, олардың жас ерекшеліктерін және т. б. ескеруді қажет ететін өте күрделі және ұзақ процесс. Қазіргі мұғалімнің арсеналында бар педагогикалық құралдарды ол жүйесіз қолданады және тиісті нәтиже бермейді. Оқушылардың мотивациясын қалыптастыру процесі көбінесе тиімсіз, өйткені қазіргі заманғы технологиялар жүйеленбеген және олардың мүмкіндіктері оқытудың ішкі мотивациясын қалыптастыру тұрғысынан жеткілікті түсінілмеген, әртүрлі оқу пәндеріне ортақ инвариантты компоненттер анықталмаған. Демек, оқушылардың уәждемесін тиімді қалыптастыруды қамтамасыз ететін, оның неғұрлым тиімді нысандарын, әдістері мен құралдарын айқындайтын мұғалімдер жұмысындағы жүйе қажет. Мәселенің даму дәрежесі. Жаңартылған білім берудегі өзін-өзі реттеу мен метатанымдық қабілетін дамыту технологиялары В.И. Вовна, Т. М. Ковалева, Т. Ю. Коротина, И. Б. Львов, И. А. Морев, Е. Д. Файзуллаева, А. Г. Фалалеев, JI еңбектерінде зерттеді Оқу қызметінің құрылымы мен мазмұны В.В. Давыдов, Н.Ф. Талызина, Д. Б. Элькониннің еңбектерінде, сондай-ақ мұғалімдердің (С. А. Барамзина, 2004; С. А. Жемулин, 2008; В. Л. Крайник, 2008 және т. б.) және психологтардың (Т. В. Габай, 2001; и. в. Воропков, 2005 және т. б.) диссертациялық жұмыстарында қарастырылды. Оқу іс - әрекетінің құрылымындағы мотивацияны зерттегендер: П.Я. Халперин, В.В. Давыдов, Н. Ф.Талызина, д. Б. Эльконин және т. б. мотивацияны жеке тұлғаны дамытудың негізгі құралдарының бірі ретінде қарастырды: Ш. А. Амонашвили, А. Г. Асмолов, Ю. К. Бабанский, В. П. Беспалько, Л. И. Божович, М. Р. Гинзбург, Н. В. Кузьмина, А. Н. Леонтьев, В. Г. Леонтьев, А.К. Маркова, М.И. Махмутов, Н. Г. Морозова, М. Н. Мясищев, А. Б. Орлов, А. Б. Петровский, Л.М. Фридман, Г. А. Цукерман, М. Г. Ярошевский және т. б. оқу іс-әрекеті құрылымындағы мотивация А. И. Капичниковтың (2000), Т.В. Габай (2001), В. Ю.Шегуро диссертацияларында зерттеген , Е. В. Карпова (2009), Т. А. Труфанова (2005) және т. б. Психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді талдау қазіргі мектеп оқушыларының Өзін-өзі реттеу мен метатанымдық қабілетін дамыту мәселесін шешудің теориялық алғышарттарының болуын көрсетеді. Соңғы онжылдықтағы диссертациялық зерттеулерді талдау қазіргі жағдайда оқу іс-әрекетінің мотивациясын қалыптастыру әдістерін, құралдары мен әдістерін жан-жақты қолдануды қоса алғанда, педагогикалық жағдайлардың жиынтығын құру мәселесіне арналған зерттеулер жүргізілмегенін көрсетті. жүктеу/скачать 0,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|